Tüberküloz tedavisinde gelişen hepatotoksisitede risk faktörleri, hepatotoksisitenin tedavi sonuçlarına ve süresine etkisi

Abstract

AMAÇ: Hastanemizde tanı konarak anti TB tedavi başlanmış yeni olgu TB tanılı hastaların retrospektif incelenmesiyle, TB tedavisine bağlı gelişen hepatotoksisitede risk faktörlerini ve yakından monitorizasyon gereken durumları belirlemek, TB tedavisine bağlı gelişen hepatotoksisitenin tedavi süresine ve sonuçlarına etkisini incelemek amaçlanmıştır.GEREÇ VE YÖNTEM: Hastanemizde tanı alan ve anti TB tedavi başlanan yeni olgu 1366 hastanın hepatotoksisite gelişen ve gelişmeyenler olarak demografik verileri ve laboratuar parametreleri karşılaştırılarak incelenmiştir. Dağılım aralığı düzenli olanlar t testi ile analiz edilerek ortalama ve standart sapma değerleri, dağılım aralığı düzenli olmayanlar mann whitney U testi ile analiz edilip medyan ve IQR değerleri verilmiştir. İki hasta grubu arasında istatiksel olarak anlamlı farklılık saptanan değerler regresyon analizi kullanılarak bağımsız risk faktörleri saptanmıştır.BULGULAR: Çalışmamızda yaş ortalaması 40,96±17,185 olan 1366 hastanın 185'inde (%13,5) hepatotoksisite saptanmıştır ve hastaların 154'ünde (%11,7) tedaviyi kesmeyi gerektirmiştir. Hastaların 40'ında (%2,93) kullanılamayan ilaç tedaviden çıkarılmış ve yeni tedavi rejimi düzenlenmiştir. En sık kullanılamayan ilaç olarak PZA saptanmıştır. Hepatotoksisite medyan 13 günde gelişmiş, transaminazlar medyan 15 günde stabilleşmiştir. Tedaviye yeniden tam doz başlayabilme süresi medyan 27 gün olarak bulunmuş ve tedavi süresi medyan 33 gün uzamıştır. Kadın cinsiyet, ek hastalık, yaygın hastalık ve 65 yaş üstü olmak TB tedavisine bağlı gelişen hepatotoksisitede risk faktörü olarak saptanmıştır. Tedavi sonuçlarında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmasa da hepatotoksisite gelişenlerde ölüm oranı daha yüksek, terk oranı daha düşük bulunmuştur. Tedavi süresi karşılaştırmasında hepatotoksisite gelişenlerde tedavi süresi istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek bulunmuştur.SONUÇ: Sonuç olarak çalışmamızda TB tedavisi sırasında %13,5 oranında hepatotoksisite saptanmıştır. Risk faktörü olarak anlamlı olan kadın cinsiyet, ek hastalığı olanlar, hastalığı yaygın olanlar ve 65 yaş üstü hastalar ile serum albümin, protein ve kan hemoglobin değerleri düşük hastalar TB tedavisine bağlı hepatotoksisite gelişme ihtimalinin yüksek olduğu başlangıç fazında yakından takip edilmelidir. Klinik ve laboratuar ile yakın takip edilmesi durumunda; hepatotoksisite gelişen hastalarda tedavi süresi uzamakla beraber, hastalar başarı ile tedavi edilebilirler.ANAHTAR KELİMELER: Tüberküloz, hepatotoksisite, ilaç, yan etki.

AİM: The target of this study is to find the risk factor of hepatotoxicity which develops dependly on treatment of TB and to specify the situations needed to near monitorization, and also to find the affects of hepatotoxicity on the treatment time and consequence by the retrospective searching method of diagnosed patients who had new case TB and have been started TB treatment in our hospital.MATERİALS AND METHODS: The demographic data and laboratuar parameters of the new case 1366 patients who has diagnosed in our hospital and having anti TB treatment, have been compared as developed hepatotoxicity and undeveloped hepatotoxicity. The data which has regular frequency range was analyzed by t test and mean and standard deviation values, data which has irregular frequency range analyzed by Mann Whitney U test and has been given median and IQR values. The values has been determined statistically significant different between two patients groups, the independent risk factors has been ascertained by using regression analysisRESULTS: In our study 185 out of 1366 patients (13,5 %) has been found hepatotoxicity and it is needed to stop the treatment of 154 patients (11,7%). The drugs could not been used for 40 (2,93%) of the patients, has been excluded from the treatment and new treatment regime has been regulated. PZA has been found as the most frequent unusable drug. The median of hepatotoxicity has been developed 13 days and the transaminans has stabilized median in 15 days. The median of restarting of treatment of full dose has been determined as 27 days and the treatment time has longed as median 33 days. It has determined as risk factors of hepatotoksisite depends on TB treatment that are being female, owning additional disease, extend of disease and being over 65 years old. It is determined that the ratio of death is higher than leaving the treatment of the patients who has developed hepatotoksisiste, but this difference has not been found statistically meaningful. Even it has not been determined a statistical significance between the treatment consequences, the death ratio of hepatotoxicity patients is higher than the ratio of leaving the treatment. At the comparison of treatment time, it has determined that the patients who has hepatotoxicity has statistically significant longer treatment period.CONCLUSIONAs a conclusion, in our research during TB treatment hepatotoxicity has been determined at rate of 13,5%. As the significant risk factors; being female, owning additional diseases, extended disease and patients over the age of 65 and also the patients who have low serum albumin, protein and low blood hemoglobin values should be follow up closely at the beginning phase of the treatment which the possibility of development hepatotoxicity depends on TB treatment. Nevertheless the period of the treatment last longer of the patients who have developed hepatotoxicity, if the patients has been follow up closely, the patients would be healed successfully. KEY WORDS: Hepatotoxicity, tuberculosis, drug, side effect.