Endokrinoloji ve metabolizma polikliniğimizden takipli hastalarda akraba evliliği sıklığı ve akraba evliliğini etkileyen faktörler

Abstract

Bu çalışmada İstanbul Bakırköy Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Endokrinoloji ve Metabolizma Polikliniğinde akraba evliliği sıklığı incelenmiş, akraba evliliğinin doğurganlık ve çocuk ölümleri üzerine etkisi ile akraba evliliği yapılmasında etkili faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştırMayıs 2006- Eylül 2007 tarihleri arasında poliklinik arşivinde bulunan 3300 dosya retrospektif olarak taranmış ve 772 adet akraba evliliği sonucu doğan çocuğun dosyasına ulaşılarak incelenmiştir. Dosyalardan elde edilen veriler, yüz yüze veya telefonda görüşme yöntemiyle uygulanan anket verileri ile birlikte değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre;1)Polikliniğimizde akraba evliliği oranı %23.3 saptanmıştır. Bu oran 2003 yılında % 22 olarak açıklanan TNSA verileri ile uyumludur.2)Akraba evliliği yapanların % 62.2'sinin birinci derece akraba evliliği yaptığı tespit edilmiştir.3)Çalışmaya alınan kadınların %60'lık bir oranının 2 ve 3 gebelik öyküsüne sahip olduğu, istenmeyen düşük oranının %15, ölü doğum sıklığının % 5 ve herhangi bir yaş döneminde ölen çocuk oranının % 16.3 olduğu saptanmıştır.4)Ölen çocukların yaş dönemleri incelendiğinde, %31.7'nin yenidoğan döneminde, %55'nin süt çocukluğu döneminde exitus olduğu saptanmış olup; akraba evliliğinde erken çocuk ölümlerinin arttığı vurgulanmıştır.5)Çalışmamızda akraba evliliğinin en fazla görüldüğü bölge Doğu Anadolu Bölgesi (%33.0)'dir. Doğu Anadolu Bölgesi ile Ege Bölgesi (%1.4) arasında akraba evliliği sıklığı açısından anlamlı derecede fark olup bu sonuçla; ülkemizde doğu ile batı arasında akraba evliliği oranları arasında belirgin fark olduğu vurgulanmıştır.6)Öğrenim düzeyi ile akraba evliliği sıklığı arasında güçlü bir bağlantı bulunmaktadır. Çalışma grubundaki kadınların ve eşlerinin öğrenim düzeylerine bakıldığında, erkek ve kadınların yarıdan fazlasının ilkokul mezunu olduğu yada okur yazar olmadığı saptanmıştır.7)Kadınların evlenmeden önce ve evlendikten sonraki meslekleri incelendiğinde; akraba evliliği yapanların büyük çoğunluğunun ev hanımı olduğu görülmüştür.8)Gelir düzeyi düşük olanlarda akraba evliliği oranı daha yüksek saptanmıştır.9)Kadının evlendiği yaş ile akraba evliliği derecesi arasında bir ilişki bulunmamıştır.4910)Akraba evliliği yapanların çoğunun evlenmeden önce kırsal kesimde oturdukları ve evlendikten sonra kırsal kesimden kente göç ettikleri saptanmıştır.11)Çalışmamızda evlendikten sonra çekirdek aile tipinde artış saptanmış olup, kırsal kesimden kente göçlerle birlikte, aile tipinde geniş aileden çekirdek aileye doğru geçiş olduğu tezi desteklenmiştir.12)Çevresinde akraba evliliği olanlarda akraba evliliği oranları daha yüksektir. Bizim çalışmamızda kadın ve erkeğin %85-90 gibi bir oranının yakın veya uzak akrabalarında akraba evliliği görülmüştür.13)Çalışmamızda akraba evliliği yapan kadınların çok büyük bir kısmında ilk üç gebelik yaşının 18-29 yaş dönemi arasında olduğu saptanmıştır.14)Araştırmamızdaki kadınların %70'lik bir kısmının akraba evliliğine karşı olduğu ve çocuklarının akraba evliliği yapmasını kesinlikle istemediği belirlenmiştir, bunların yarısı özürlü çocuk doğma riskinin artacağı düşüncesiyle bu tip evliliğe karşı olduğunu belirtmiştir.15)Akraba evliliğinin yapılmasında maddi gerekçelerin oranı yüksek değildir. Akraba evliliğini onaylayanların üçte biri tanıdık ve güvenilir olması sebebiyle, diğerleri sıklık sırasıyla, akraba evliliğinin bir sakıncası olmadığına inandığı, kendisi veya çocuğu akraba evliliği yaptığı için memnun olduğunu, gelenek ve göreneklere bağlı kalmak için akraba evliliğini onayladığını belirtmiştir.16)Araştırmamızda evlilik kararı alınırken; ailelerin kararı sonucu kendilerinin de bu evliliği onayladığını belirtenlerin oranı yaklaşık %60'dır ve bu sonuç ülkemizde görücü usulü evliliğin yaygınlığını göstermektedir. Evlilik kararı alınmasında, kadının evlilik yaşının ve eğitim düzeyinin artması ile birlikte söz sahibi olma isteğinin arttığı belirlenmiştir.Çalışmamızda akraba evliliğinin sıklığı, akraba evliliğini etkileyen demografik özellikler ve akraba evliliğinin toplum sağlığı açısından önemi bir kez daha vurgulanmıştır.Ülkemizde akraba evliliği ve bununla ilişkili sağlık sorunları sık görülmektedir. Akraba evliliklerinin yol açtığı sağlık sorunlarının azaltılabilmesi için, genetik danışma hizmetinin birinci basamak temel sağlık hizmetleri içinde yer alması, akraba evliliği yapmış bireylere genetik danışma hizmetinin verilmesi, özellikle de prenetal tanısı mümkün hastalıklar için ailelerin bir sağlık merkezine başvurmalarını sağlamak çok önemlidir. Sağlık personelinin özellikle kırsal kesimde yaşayan, öğrenim düzeyi ve aylık gelir durumu düşük olan, ailesinde ve çevresinde akraba evliliği bulunan bireyleri akraba evliliği açısından riskli grupta kabul edip, bireyleri akraba evliliğinin sakıncaları konusunda bilgilendirmesi gerekmektedir. Akraba evliliğinin sosyo-ekonomik-kültürel nedenlere bağlı bir olgu olduğu, akraba evliliği sıklığının azaltılması için toplum refahının ve eğitim düzeyinin artırılmasının gerekliliği unutulmamalıdır.