Ağız cerrahisinde intravenöz bilinçli sedasyon uygulanmış olan yetişkin hastalarda katekolamin seviyelerinin araştırılması

Abstract

ÖZET Ağız cerrahisinde ağrı ve ameliyat korkusu hastaların çoğunda anksiyete oluşturmakta ve bazı cevapların oluşmasına neden olmaktadır. Bu hastalarda preoperatif anksiyete sempatik, parasempatik ve endokrin sistemin stimulasyonuna neden olmaktadır. Bunun sonucu kalp atım sayısında, kan basıncında artış ve kardiyak aritmiler meydana gelebilmektedir. İntravenöz bilinçli sedasyon anksiyetenin neden olduğu bu gibi durumlara engel olmak amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Anksiyetenin objektif olarak belirlenmesi güçtür. Anksiyetenin belirlenmesinde Vizüel Analog Skala ve endokrin sistem hormonlarının ölçümleri bu amaçlarla kullanılmaktadır. Çalışmanın amacı; bilateral gömülü 3. büyük azı dişi çekimi yapılan ASA I. sınıf yetişkin hastalarda sadece adrenalinsiz lokal anestezi(Prilokain Hidroklorid) ile veya adrenalinsiz lokal anestezi beraberinde propofol ile sağlanan intravenöz bilinçli sedasyon altındaki hastaların kardiyohemodinamik parametreleri ve plazma katekolamin seviyelerini değerlendirmek hem kendi hemde iki grup arasındaki ilişkilere bakarak korku ve anksiyete seviyeleri ile karşılaştamaktır. İki gruptan oluşan çalışma preoperatif safha, 1., 2. ve 3. kan örneklerinin elde edildiği safhalar ve postoperatif safhalar olmak üzere beş safhaya ayrılmıştır. Tüm hastalara her safhada Vizüel Analog Skala (VAS) formu işaretlettirilerek sistolik, diastolik, ortalama arter basınçları, nabız ve oksijen saturasyonlan ile o anki katekolamin seviyeleri karşılaştırılarak anlamlı değişiklikler olup olmadığı araştırılmıştır. Lokal anestezi altında cerrahi uygulama yapılan hastalarda sistolik arter basma ortalamasında, kalp atım sayısı ortalamasında, VAS ortalamalarında ve dopamin seviyeleri ortalamalarında istatistiksel olarak anlamlı düşüşler gözlenirken, bilinçli sedasyon uygulanan grupta ortalama, sistolik, diastolik arter basınçları ortalamalarında, oksijen saturasyonu ortalamalarında, kalp alımı ortalamaları ile adrenalin ve noradrenalin seviyelerinin ortalamalarında istatistiksel olarak anlamlı düşüşler tespit edilmiştir. İntravenöz bilinçli sedasyon uygulanan gruptaki hastalara ait VAS değerleri ile beraber katekolamin seviyeleri de diğer gruba oranla daha belirgin olarak azalmıştır. 78Uygulamalar sırasında kardiyovasküler veya hava yolu problemi oluşmamıştır. Propofol infîizyonu sonrası diğer yan etkiler de görülmezken bazı hastalarda propofol enjeksiyonu sırasında enjeksiyon bölgesinde ağrı olduğu bildirilmiştir. Sedasyon sağlamak amacıyla kullanılan propofol ortalama toplam dozu 2.61 mg/kg olarak belirlenmiştir. Ağız cerrahisi işlemlerinde bilinçli propofol sedasyonu uygulamalarında hastaların derin sedasyona geçmelerini önlemek ve cerrahi işlemlerin devamlılığı için 7mg/kg/saat propofol infüzyon hızının yeterli olduğu, hastaların hemodinamik parametrelerinde önemli değişikliklere yol açmadığı, hormonal stres cevap oluşturmadığı ve hastalarda belirgin bir rahatlama oluşturduğu gözlenmiştir. 79

SUMMARY Pain and surgical stress cause to anxiety and hormonal response in majority of patients in oral surgery. Pre-operative anxiety stimulates sympathetic, parasympathetic and endocrine systems leading to an increase in heart rate, blood pressure and cardiac excitability resulting in cardiac arrhythmias. Intravenous conscious sedation is a method to prevent these symptoms that caused by anxiety. Measuring anxiety objectively is difficult. The visual analogue scale and endocrine measurements are used to investigate of anxiety. The purpose of this study is to evaluate the relation between fear and anxiety, cardiohemodynamic parameters and plasma catecholamine levels in healthy ASA I patients. Patients had surgical extraction of lower third molar combination with sedation under local anaesthesia with 2.2 ml 3% prilocain hydrochloride with 0.03 IU/ml octapressine and other group treated only under local anaesthesia. The procedure was applied at five phases as preoperative phase, phases in which 1. 2. and 3. venous blood samples were taken and postoperative phase. Systolic, diastolic and mean arterial pressures, heart rate, arterial oxygen saturation(%SpC>2) and the fear and anxiety levels of patients were recorded. The fear and anxiety levels of patients assessed with VAS and each level were compared in all phases in both groups. In the local anaesthesia group, only the levels of systolic blood pressure, heart rate, dopamine, fear and anxiety were reduced significantly. Significant decraese were seen in systolic, diastolic and mean arterial pressures, arterial oxygen saturation, heart rate, levels of adrenaline and noradrenaline in the intravenous sedation group. No cardiovascular or airway problems occured. Other side effects were also rare but some patients complained about pain during the injection because of propofol on the injection site. In the intravenous sedation group the decrease of the plasma catecholamine, fear and anxiety levels were significantly higher than the other group. The total administered dose of propofol was 2.61mg/kg. In oral surgery procedures 7mg/kg/h infusion rate of propofol is suitable. With this infusion rate the operation condition and sedation level were satisfactory and there were no significant changes in cardiohemodynamic parameters and there was no hormonal stress response. All sedated patients had no problem at any time during operative prodecures. 80