Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları bağlamında ceza muhakemesi hukukundaki koruma tedbirlerinden yakalama, gözaltına alma ve tutuklama

Abstract

Özgürlük ve güvenlik hakkı insanoğlunun en vazgeçilmez haklarından birisidir. Bu hak, hukukunüstünlüğüne bağlılığını açıklayan bütün yönetimlerin merkezinde yer alan bir haktır. Zira bir çok temelhakkın sağlıklı ve özüne uygun bir şekilde kullanılması, bu hakkın sağlandığı uygun zeminlerde sözkonusu olur.Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) 5. ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (AY) 19.maddesinde, herkesin kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkına sahip olduğu düzenlenmiştir.Ceza muhakemesinde yargılamanın sağlıklı ve seri bir şekilde icra edilebilmesi veya mahkemeceverilen kararın kesinleşmesinden sonra hükmün yerine getirilebilmesi amacıyla bazı tedbirlerebaşvurulması gerekebilir. Bu amaçlar içerisinde, şüpheli kişinin veya sanığın hazır bulunmasını veyadelillerin karartılmamasını sağlama amacı başta gelir. Her biri bir ya da daha çok temel hakka dokunan butedbirlere, koruma tedbirleri denmektedir.Yakalama, hakim kararıyla veya hakim kararı olmaksızın suç işlediği yönünde hakkında makulşüphe bulunan kişinin özgürlüğünün geçici olarak ve fiilen kısıtlanarak denetim altına alınmasıdır.Gözaltı ise, yakalanan şahsın soruşturmanın ikmali amacıyla, kanunda öngörülen süre ile sınırlı olarakhakim karşısına çıkarılıncaya veya serbest bırakılıncaya kadar Cumhuriyet Savcısının veya bazıdurumlarda kolluk amirinin talimatıyla kişi hürriyetinin geçici olarak sınırlandırılmasıdır.Tutuklama ise, suç işlediği hususunda henüz kesin hüküm bulunmayan, ancak suç işlediğişüphesi kuvvetli olan kişinin özgürlüğünün hakim kararıyla geçici olarak kısıtlanmasıdır.Tutuklama kesinlikle bir ceza demek değildir. Zira tutuklanan kişinin henüz kesin suçluluğu ispatedilmiş değildir. Bu sebeple, başka bir tedbirin uygulanması ile maksat hasıl olacaksa tutuklama tedbiriuygulanmamalı, bu tedbir, ön cezalandırma amacıyla kullanılan bir vasıta kılınmamalıdır.Hazırlanan tezin amacı, koruma tedbirlerinden kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkını en çoksınırlandıran yakalama, gözaltına alma ve tutuklama tedbirlerini Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi(AİHM) ve Anayasa Mahkemesi (AYM) başta olmak üzere ulusal ve uluslararası yüksek yargı kararlarıbağlamında incelemektir.

The right to freedom and security is one of the most indispensable rights of human beings. This right is acentral right for all governments that expresses commitment to the rule of law. It is a fact that exercise ofmany fundamental rights in an appropriate and proper manner is subject to appropriate grounds on whichthis right is provided. Article 5 of the European Convention on Human Rights (ECHR) and Article 19Constitution of Turkey (AY), arranges that everyone has the right to freedom and personal security.In criminal proceedings, it may be necessary that the proceedings be conducted in a sound andorderly manner or some measures be applied in order to fulfill the provisions after verdict. For thesepurposes, the aim is to ensure that the suspect or accused is present or that the evidence is not obscured.These principles, each of which related to one or more fundamental rights, are called protection measures.The capture is a temporary and de facto restriction on the freedom of the person who isreasonably suspect of committing a crime, with or without a judicial decision. The detention which isapplied in order to complete the investigation, with the order of public prosecutor or, in some cases, bythe order of the law enforcement officer, is the provisional limitation of the freedom until the person inquestion go on trial or released, within the prescribed period in law.The arrest is a temporary abolition of the freedom of the person who has not been given adefinitive verdict for committing a crime yet, but is suspect of committing a crime.Arresting is definitely not a punishment, since the person who has been arrested is innocent until provenguilty. For this reason, no other measures should be taken if the purpose is to be implemented with theapplication of another measure, and this measure should not be used as a means of pre-punishment.The aim of this thesis is to examine the capture, detention and arrest measures as protection measures thatlimit the most of the right to freedom and security of persons in the context of the Cassation courtdecisions of our country, in particular with the European Court of Human Rights (ECtHR) and theConstitutional Court.