Ambule olabilen hemiplejik hastalarda, 25 hidroksi vitamin d3 değerlerinin osteoporoz ve kırık riski (frax) ile ilişkisi ve her iki taraf kalça frax skorlarının karşılaştırılması

Abstract

Amaç: İnme sonrası hastalarda hemiplejik ve normal taraf alt ekstremitelerde kalça kırığı riski farkını FRAX algoritmasını kullanarak ortaya koymaya çalışmak, bu riskin ve inmeden sonra geçirilmiş kırık öyküsü varlığının serum 25 hidroksi vitamin D3 değerleri ile ilişkisi olup olmadığını saptamaya çalışmaktır.Gereç ve Yöntem: İstanbul Fizik Tedavi Rehabilitasyon Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde Temmuz 2017-Şubat 2018 tarihleri arasında yatarak tedavi gören veya hastaneye poliklinik başvurusunda bulunan ilk inme tarihi üzerinden en az 6 ay geçmiş, 40-90 yaş arası, Fonksiyonel Ambulasyon Sınıflaması (FAS) skoru en az 1 ve üzeri olan 94 tane hasta çalışmaya retrospektif olarak dahil edildi. hastaların yaş, cinsiyet, eğitim durumu, çalışma durumu, boy ve kilosu, hemiplejik tarafları, el dominant tarafları, inme süresi, kırık öyküsü, FRAX algoritmasında geçen; ebeveynde kalça kırığı, günde 3 birim ve üstü alkol tüketimi, mevcut sigara kullanımı, glukokortikoid kullanım öyküsü, romatoid artrit öyküsü ve sekonder osteoporoz sebebi varlığı sorgulandı ve kaydedildi. İnmeden sonra geçirilmiş düşme öyküsü ve eşlik eden komorbid hastalıklardan ise diyabet ve hipertansiyon varlığı sorgulanarak kaydedildi. Asemptomatik vertebra kırıkları için X-ray grafileri incelendi. Hastaların inmeden sonra en son poliklinik kontrolünde veya hastane yatışları esnasında yapılmış olan serum 25 hidroksi vitamin D3 (ng/ml), kalsiyum (Ca, mg/dl), fosfor (P, mg/dl), alkalen fosfataz (ALP, U/L) değerleri ile en son yapılmış , Dual Enerji X-Ray Absorbsiyometre (DXA) ölçümleri her iki femur boynu kemik mineal yoğunluğı ve T skoru olarak kaydedildi. Fonksiyonel değerlendirme için Brunnstrom evrelemesi, Barthel Günlük Yaşam Aktiviteleri İndeksi (kısaca Barthel İndeksi, Bİ) ve FAS kullanıldı.Bulgular: Kırık olan grupta serum 25 hidroksi vitamin D3 değerleri kırık olmayan gruptan anlamlı (p ˂ 0,05) olarak daha düşük saptandı. Kırık olan grup ve olmayan grup karşılaştırıldığında Fonksiyonel Ambulasyon Sınıflaması açısından gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktu (p > 0,05). DXA femur boyun T skorları değerlendirmesinde, hemiplejik tarafa göre hastaların %31,9'u osteoporotik (T skor <2,5), %33'ü osteopenik (T skor -1 ≥ / >-2,5) saptanırken, sağlam tarafa göre ise hastaların %18,1'i osteoporotik, %33'ü osteopenik saptandı. Hemiplejik taraf DXA Femur Boyun T skoru sağlam taraftan anlamlı (p ˂ 0,05) olarak daha düşük bulundu. Hemiplejik taraf DXA Femur Boyun KMY (BMD) değeri de sağlam taraftan anlamlı (p ˂ 0,05) olarak daha düşüktü. Hemiplejik taraf FRAX Major Osteoporotik kırık risk skoru ve FRAX kalça kırık risk skoru sağlam taraftan anlamlı (p ˂ 0.05) olarak daha yüksek bulundu. Serum 25 hidroksi vitamin D3 değeri ile hemiplejik taraf ve sağlam taraf DXA femur boyun KMY değerleri ve DXA femur boyun T skorları arasında anlamlı (p ˂ 0,05) pozitif korelasyon mevcuttu. Serum 25 hidroksi vitamin D3 değeri ile hemiplejik taraf ve sağlam tarafta FRAX Major Osteoporotik Kırık Riski değeri ve FRAX Kalça Kırık Riski değerleri arasında anlamlı (p ˂ 0,05) negatif korelasyon mevcuttu. Hastalık süresi, FAS, Bİ ile; femur boyun KMY ve T skorları ve FRAX skorları arasında anlamlı korelasyonlar saptanmadı. Serum 25 hidroksi vitamin D3 değerleri ile düşme öyküsü arasında anlamlı korelasyon saptanmadı. Düşme öyküsü ile FRAX skorları arasında anlamlı korelasyon saptanmadı.Sonuç: Serum 25 hidroksi vitamin D3 düzeyi düşük olan inme hastalarında daha yüksek FRAX skorları hesaplanmış ve bu hastalarda daha fazla kırık olduğu gösterilmiştir. Ayrıca inme hastalarının plejik taraf femur boyun KMY ve T skor değerlerinin sağlam taraftan daha düşük olduğu ve buna bağlı olarak plejik tarafa göre hesaplanan FRAX kırık risklerinin daha fazla olduğu saptanmıştır.Anahtar Kelimeler: FRAX, inme, hemipleji, vitamin D, kırık, osteoporoz, DXA

Aim: The aim of this study is to try to find out the risk of hip fracture in the plegic and normal side lower limbs in stroke patients using the FRAX algorithm and to try to determine whether this risk and the presence of fracture history after stroke are related to serum 25-OH vitamin D3 levels.Materials and Methods: 94 patients with at least 6 months of stroke history who were between the ages of 40 and 90 years and with a functional ambulance classification (FAS) score of at least 1; taken either inpatient or outpatient treatment at Istanbul Physical Therapy Rehabilitation Training and Research Hospital between July 2017 and February 2018 were taken into the study retrospectively. Age, gender, education, working status, height and weight, hemiplegic sides, hand dominant sides, stroke duration, fracture story, presence of hip fracture, daily consumption of 3 or more units of alcohol, current smoking, history of glucocorticoid use, history of rheumatoid arthritis and secondary osteoporosis were questioned and recorded. History of falling after stroke and presence of diabetes and hypertension as accompanying comorbid diseases were recorded. For asymptomatic vertebral fractures X-ray films were examined. Serum 25-OH vitamin D3 (ng/ml), calcium (Ca, mg/dl), phosphorus (P, mg/dl), alkaline phosphatase (ALP, U/L) levels were recorded at the last outpatient clinic check-up or hospital admission. Latest Dual Energy X-Ray Absorptiometer (DXA) measurements were recorded as bone mineral density (BMD) and T score for both femoral necks. Brunnstrom staging, Barthel Daily Living Activity Index (Barthel Index, BI) and FAS were used for functional evaluation.Results: Serum 25-OH vitamin D3 values were significantly lower in the fractured group than in the non-fractured group (p ˂ 0,05). There was no statistically significant difference between the groups in terms of Functional Ambulance Classification when compared with patients with and without fractures (p > 0,05). When evaluating DXA femur neck T scores, 31.9% of the patients were osteoporotic (T score <2.5) and 33% were osteopenic (T score -1 ≥ / -2.5) according to the hemiplegic side; whereas 18.1% of the patients were osteoporotic and 33% of the patients were osteopenic according to the normal side. Hemiplegic side DXA femur neck T scores were significantly lower than normal side (p ˂ 0,05). Hemiplegic side DXA femur neck BMD values were also significantly lower than normal side values (p ˂ 0,05). Hemiplegic side FRAX major osteoporotic fracture risk scores and FRAX hip fracture risk scores were significantly higher than normal side (p ˂ 0,05). There was a significant positive correlation between serum 25-OH vitamin D3 values and both plegic side and normal side DXA femur neck BMD values and DXA femur neck T scores (p ˂ 0,05). There was a significant negative correlation between serum 25-OH vitamin D3 values and both hemiplegic side and normal side FRAX Major Osteoporotic Fracture Risk scores and Frax Hip Fracture Risk scores (p ˂ 0,05). Femur neck BMD and T scores and FRAX scores were not significantly correlated with duration of disease, FAS and BI (p > 0,05). There was no significant correlation between serum 25-OH vitamin D3 values and history of falling (p > 0,05). History of falling and FRAX scores were also not significantly correlated (p > 0,05). Conclusion: Higher FRAX scores were calculated in stroke patients with lower serum 25-OH vitamin D3 levels and more fractures were reported in these patients. In addition, it was found that stroke patients had lower values of hemiplegic side femur neck BMD values and T scores than those of normal side, and accordingly the risk of fractures calculated with FRAX were higher on hemiplegic side.Key Words: FRAX, stroke, hemiplegia, vitamin D, fracture, osteoporosis, DXA