`Klinik uygulama rehberleri adaptasyon stratejisi` geliştirilmesi ve stratejinin pilot denemesi

Abstract

Giriş: Türkiye'de sağlık hizmetlerinde kökten bir değişim süreciyürütülmekte ve birinci basamak yönelimli bir sağlık sistemi oluşturulma çalışmalarıhızla devam etmektedir. Kaliteli klinik uygulama rehberlerinin geliştirilmesi budeğişim çalışmaları içinde çok önemli bir yer tutmaktadır. Klinik UygulamaRehberleri tüm dünyada 3 yöntem kullanılarak geliştirilmektedir. Ülkemizde ise denovo yöntemlerle ya da direk tercüme edilerek geliştirilmektedir; ancak diğer birrehber geliştirme yöntemi olan adaptasyon yöntemi ile oluşturulduğu belirtilenherhangi bir rehbere ya da adaptasyon stratejilerine dair herhangi bir çalışmayarastlanmamıştır.Bu çalışma ile amacımız, klinik uygulama rehberleri için ülkemize özgüadaptasyon stratejisi geliştirmektir. İkincil amacımız ise strateji geliştirirken SağlıkBakanlığı tarafından tercüme edilerek sunulan Finlandiya kaynaklı elektronik birincibasamak rehberlerinin seçilen pilot konularının adaptasyon gerektiren alanlarınıbelirlemek ve stratejinin pilot testini de bu vesileyle gerçekleştirmektirGereç ve Yöntem: Ülkemize özgü adaptasyon stratejisi geliştirmek için`ADAPTE Adaptasyon Rehberi` temel alınacak rehber olarak belirlendi. Sağlıkbakanlığının birinci basamağa yönelik çeviri rehberleri üzerinden pilot çalışmayapılması uygun görüldü. Belirlenen seçim yöntemine göre, ulaşılan rehberleriçinden adaptasyonu gerçekleştirilecek olan iki rehber belirlendi. Rehber adaptasyonkomitesi üyeleri belirlendi. Seçilen pilot rehberlerin adaptasyon gerektiren alanlarıbelirlendi. Pilot rehberin adaptasyonunun gerçekleştirilmesi sırasında ADAPTE'ninmevcut haliyle kullanılabilirliği denenip, rehber içinde adaptasyon sürecindekullanılması gereken ek parametreler de belirlendi.Bulgular: ADAPTE rehberinin Türkiye şartlarına adaptasyonu sonucu, 24adımın 2 tanesi reddedilmiş, 4 tanesi modifikasyon ile 3 tanesi ek öneri ile ve 15tanesi ise olduğu gibi kabul edilmiştir.Elektronik Kanıta Dayalı Tıp Rehberleri-Peptik Ülser Rehberinindeğerlendirilmesi sonucu; rehberde 2 sağlık sorusuna tam cevap bulunamamıştır,bunun dışında verilen öneriler günlük birinci basamak pratiği ile dekarşılaştırıldığında tanıda verilen bazı öneriler hariç uygulanabilir olarakdeğerlendirilmiştir. Değerlendirme sonucu Elektronik Kanıta Dayalı Tıp Rehberleri Hipertansiyon Rehberinde verilen öneriler bazılarında adaptasyona gidilerek ve 1sağlık sorusuna cevap niteliğinde öneri eklenerek birinci basamakta kullanımı uygunolarak değerlendirilmiştir.Sonuç: Rehber adaptasyonu henüz çoğu ülke ve kurum/ kuruluş için yeni birkavramdır. ADAPTE adaptasyon rehberinin ülkemize adaptasyonu ile ülkemizdekullanımı kolaylaşacak ve önümüzdeki günlerde oluşturulacak rehberler de novoyöntemler kadar maddi ve manevi efor harcanmadan, kullanacak kitlenin işineyarayacak bilgiler seçme, eleme ya da modifiye etme yöntemi ile daha az efor iledaha çabuk bir şekilde bir rehberde toplanabilecektir.

Introduction: In Turkey, a fundamental change process in health care carriedout and primary care-oriented health care system developing studies rapidlycontinues. The development of high quality clinical practice guidelines has a veryimportant place in these changes. The clinical practice guidelines developed by using3 methods in all over the world. In our country, guidelines are developed by de novomethods or translated directly; but we have not been obtained any guideline whichdeveloped by the other guideline developing method named as adaptation method orany study about adaptation strategy.Our goal with this study is to develop adaptation strategies spesific to ourcountry for clinical practice guidelines. Our secondary goal is to identify areas thatrequire adaptation in selected pilot issues of Finland sourced electronic primary careguidelines which translated and presented by health ministry when developingstrategies and and also on this occasion to perform the pilot-testing of the strategy.Materials and Methods: `ADAPTE Adaptation Guideline` determined as abasis guide to develop adaptation strategies specific to our country. The ministry ofhealth translation guidelines for primary health care was considered appropriate tothe pilot study. According to the determined selection methods, two guidelinesthrough reached guidelines which will be adapt were determined. Guidelineadaptation committee members were determined. Adaptation required areas of theselected pilot guidelines' have been identified. During the implementation ofadaptation of pilot guidelines, the availability of ADAPTE' with current state wastried, the additional parameters in guidelines which should be used in the adaptationprocess was also determined.Findings: As a result of adaptation of ADAPTE guideline to conditions inTurkey, 2 of 24 steps rejected, 4 of them have been accepted with modification, 3 ofthem have been accepted with additional suggestions and 15 of them have beenaccepted as it is.As a result of the evaluation of Electronic Evidence-Based MedicineGuidelines- Peptic Ulcer Guidelines; the full answer to the 2 health questions was notfound in the guideline, other than that when the given recommendations compared with the daily practice of primary care, the recommendations were assessed asapplicable excluding some recommendations at diagnosis part of guideline.As results of evaluation, the recommendations given in Electronic EvidenceBased Medicine guidelines- Hypertension Guidelines were considered available foruse in primary care the for by going to adaptation in some recommendations and byadding a recommendation as a response to the one health question.Result: The guideline adaptation is a new concept for many countries and theinstitution / organizations. By the adaptation of ADAPTE Adaptation Guidelines toour country, the usage of this guideline in our country will be facilitate and theinformation in the guidelines that will useful to audience to use and will be created inthe days ahead, will be collected in a guideline more quickly with less effort by theselection, screening, or modifying and without having to spend much material andspiritual effort as de novo methods and methods