Hastanede yatan hastaların yakınlarının hekimlik ve sağlık hizmeti algılama durumlarının değerlendirilmesi

Abstract

AMAÇ: Hasta olmak, herhangi bir sağlık kurumunda tedavi altına alınmak hasta yakınlarını en az hastanın kendisi kadar etkilemektedir. Günümüzde hasta, hasta yakınları ile hekimler ve diğer sağlık profesyonelleri arasında yeterli iletişim kurulamaması, hizmet algısının anlaşılamaması bir takım problemleri de beraberinde getirmektedir. Bu çalışmanın amacı değişik servislerde yatan hastaların yakınlarının hekimlere ve verilen sağlık hizmetlerine yönelik algılarını değerlendirmek ve bu konuda bir bakış açısı tespit ederek yapılacak hizmetlere ve alınacak önlemlere katkıda bulunmaktır.GEREÇ VE YÖNTEM: Çalışma, prospektif, gözlemsel ve analitik bir çalışma olup Heybet-Hekim İlişkili Sağlık Hizmeti Algılama Ölçeği kullanılarak 01.11.2016 – 01.05.2017 tarihleri arasında, Ankara Keçiören Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi'nde Dahiliye, Genel Cerrahi, Pediatri ve Kadın Doğum servislerinde yürütüldü. Çalışmaya katılmayı kabul eden 18 yaş ve üzeri, hasta yakını olan 183 kişi dahil edildi. Verilecek cevaplar için 5'li Likert tipi ölçek ile ölçüm planlandı. Veriler, SPSS istatistik paket programı 20.00 versiyonuna girilerek değerlendirildi.BULGULAR:Hastanede yatan hastaların yakınlarının servislere göre dağılımları incelendiğinde; Dahiliye servisinde %73, Genel Cerrahi servisinde %81, Pediatri servisinde %98 ve Kadın Doğum servisinde %90 olmak üzere hasta yakınlarının çoğunluğu kadın cinsiyette bulunmuştur. Dahiliye servisinde %53,3, Genel Cerrahi servisinde %33,3, Kadın Doğum servisinde %50,0 ile ilkokul mezunları ilk sırada yer alırken Pediatri servisinde %33,3 ile lise mezunları ilk sırada yer almaktadır. Hasta yakınlarının meslek durumlarına bakıldığında ise 183 kişinin %65'i (n:119) ev hanımıdır. Hastanın yanında kalan yakını olarak %37,9 (n:69) ile en çok hastanın annesi, %17 (n:31) ile ikinci sıklıkta hastanın kızı yer almaktadır. Servislere göre `Hekimlik Hakkında Bilgi` düzeyleri kıyaslandığında yapılan analize göre skoru en yüksek olan servis Genel Cerrahi servisi iken skoru en düşük olan servis Pediatri servisi olarak bulunmuştur. Yapılan analizde `Hekimlik Hakkında Bilgi` faktörü üzerine eğitim yılının etkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p0,001). Dolayısıyla hasta yakınlarının eğitim yılı arttıkça hekimlik mesleği hakkında bilgi düzeyleri de artmaktadır. Servislere göre `Güven` faktörü analiz edildiğinde en yüksek skor Dahiliye servisinde bulunmuştur (mean:4,6556). Değişkenlerin `Güven` faktörü üzerine etkileri analiz edildiğinde hasta yakınının yaşı ile `Güven` faktörü arasında pozitif korelasyon saptanmıştır (n:175 r:0,247 p:0,001). Hastanın yaşı arttıkça doktora güven düzeyi artmaktadır. `İletişim` faktörü açısından servis ortalamaları değerlendirildiğinde, en yüksek skor Genel Cerrahi servisinde, en düşük skor Kadın Doğum servisinde saptanmıştır. Diğer faktörler dahil edilerek yapılan ileri analizlerde bu farklılığın eğitim yılındaki farklılıklardan kaynaklandığı gözlenmiştir. Eğitim yılı ile `İletişim` faktörü arasında pozitif korelasyon olup (n:175 r:0,31 p:0,001), hasta yakınlarının eğitim düzeyi yükseldikçe hekim ile iletişimi artmaktadır. Servislere göre `Hekime Karşı Şiddete İlişkin Düşünceler` faktörü analiz edildiğinde, Pediatri servisinde şiddet eğiliminin en düşük, Genel Cerrahi servisinde şiddet eğilimin en yüksek olduğu bulunmuştur. İleri analizlerde cinsiyet, eğitim yılı ve hastanın yattığı servisin bu faktör üzerine etkileri istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.SONUÇ: Sonuç olarak bu doğrultuda, hastanelerde hasta yakınlarının hekim ilişkili sağlık hizmeti algılamalarında problemlere sebep olabilecek durumlara yönelik iyileştirmeler yapılması, servislerin ve hastanenin fiziki koşullarının daha olumlu hale getirilmesi, hekimlerin iletişim becerilerinin geliştirilmesi adına hizmet içi eğitimlerin yapılması, hem hastane şartlarından kaynaklanan hem de sağlık hizmetinin yapısı ve hasta-hekim ilişkisinden kaynaklanan şiddete karşı tedbir olarak işe yarayacaktır.Anahtar Kelimeler: hasta-hekim ilişkisi, hasta yakınlarının tutumu, hekim algısı, sağlık hizmeti

AIM: Being ill and given medical treatment in health institutions have effects on patient's relatives at least as much as on patient itself. Today, poor relations between patient, patient's relatives and doctors or other health professionals, absence of service perception can lead some problems. The aim of this study is firstly to make an assessment on the perception of hospitalized patients' relatives in various services about doctors and health services, and then to develop a perspective for contributing to services and measures in future.MATERIALS AND METHOD: This prospective, empirical and analytical study was conducted by using Heybet-Doctor Related Health Service Perception Scale at Ankara Keçiören Health Practice and Research Centre in Internal Medicine, General Surgery, Paediatric and Gynaecology services. 183 agreed persons, who are patient's relatives above age 18, were included in the research. The use of 5 point Likert Scale was planned for answers. Data were evaluated through statistical package software SPSS 20.00.RESULTS: When we look at the gender distributions of patient's relatives in services, we find that 73% in Internal Medicine, 81% in General Surgery, 98% in Paediatric and 90% in Gynaecology services are female. While primary school graduate patient's relatives take place on the top by 53,3% in Internal Medicine, 33,3% in General Surgery, 50,0% in Gynaecology; high school graduate patient's relatives take place on the top in Paediatric Service by 33,3%. When we look at the occupations of patient's relatives, we find that 65% of 183 persons (n:119) are housewife. As accompanying relatives of the patients, mothers of patients come first by 37,9% (n:69) and daughters of patients comes second by 17% (n:31). In comparison of the levels of `Information About Medicine as a Profession` of services, according to our analysis, highest-scoring service is General Surgery and Paediatric service has the lowest score. In the analysis, the effect of the duration of education on `Information About Medicine as a Profession` factor was found statistically significant (p0,001). Accordingly, as patient's relatives' years of education go up, their information about profession of a doctor increases. When `Trust` factor is analysed with respect to services, the highest score belongs to Internal Medicine (mean:4,6556). In analysis of the effects of variables on `trust` factor, a positive correlation between the age of patient's relative and `trust` factor was detected (n:175 r:0,247 p:0,001). As patient's relatives gets older age, the level of trust in doctor increases. When service averages are evaluated in terms of `communication` factor, the highest score is in General Surgery service and the lowest score is seen in Gynaecology service. In the further analysis other factors included, it is observed that this variation stems from differences in durations of education. There is a positive correlation between duration of education and `communication` factor (n:175 r:0,31 p:0,001), and as patient's relatives' level of education increases, their dialogue with doctor improves. When factor of `Thoughts on Violence against Doctor` is analysed, it is found that tendency to violence in Paediatric service is the lowest and tendency to violence in General Surgery service is the highest. In further analyses, the effect of gender, duration of education and service on this factor is found statistically significant.CONCLUSION:As a result, making improvements for the cases induce problems about patient's relatives' perceptions of doctor related health service, upgrading services and physical conditions of hospitals and organizing in-service trainings for better communication skills of doctors will work as the measure against the violence originates from both conditions of hospitals, health system and patient-doctor relationship.Key Words: patient-doctor relationship, attitude of patient's relatives, perception of doctor, health service