Kronik hemodiyaliz hastalarında sol ventrikül fonksiyonlarının ekokardiyografik değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışma, 3 kadın ve 14 erkek toplam 17 hemodiyaliz hastası ile sağlıklı 4 kadın ve 13 erkek toplam 17 kontrol olgusu üzerinde yapıldı. Hemodiyaliz hastalarından ayrıca hemodiyaliz şurasında hipotansiyon gelişmeyen 9 ve hipotansiyon gelişen 8 olguluk A ve B grupları teşkil edilerek kontrol olgularında bir kez, hemodiyaliz olgularında hemodiyaliz öncesi ve sonrası olmak üzere iki kez ekokardiyografik ölçümler yapıldı. Yapılan iki boyutlu ve M-mode ekokardiyografik ölçümlerde hemodiyaliz hastalarında kontrol olgularına kryasla mterventriküler septum (IVSs), sol ventrikül arka duvar (LVPWs) kalınlıklarında, sol ventrikül diyastolik iç çapta (LVIDd) ve sol atrial çapta (LAD) anlamlı artış saptandı (P<0,05). Bu ölçümlerin sonunda sol ventrikül hipeilxofisinin hemodiyaliz hastalarında %60,4 oram şeklinde en yaygın bulgu olduğu gözlendi Sol ventrikül sistolik fonksiyonu ile ilgili yapılan ölçümlerde hemodiyaliz hastalarının sol ventrikül ejeksiyon fraksiyonu (EF) ve fraksiyonel kısalmasında (FS) kontrollere kryasla anlamlı fark gözlenmedi (P<0,05). Sol ventrikül diyastolik fonksiyonuyla ilgili yapılan Pulsed Doppler ekokardiyografik ölçümlerde hemodiyaliz hastalarında kontrollere kryasla geç diyastolik dolum hızındaki maksimal yükseklikte (A Pik) ve izovolümetrik relaksasyon zamanında (IVRT) anlamlı artma saptanırken, erken diyastolik dolum hızındaki maksimal yükselmenin (E Pik) geç diyastolik dolum hızındaki maksimal yükselmeye oranında (E Pik/A Pik) ve erken diyastolik dolum hızı integralinin (E İnt), geç diyastolik dolum hızı integraline oranında (E İnt/A İnt) anlamlı azalma gözlendi (P<0,05). Erken diyastolik dolum hızındaki maksimal yükselmede oluşan azalmanın anlamlı olmadığı tespit edildi Hemodiyaliz tedavisinin sol ventrikül fonksiyonu üzerindeki akut etkisini değerlendirmek için hemodiyaliz öncesi ve sonrası yapılan ölçümlerde hemodiyaliz sonrası EF' ve FS'de anlamlı bir değişiklik gözlenmezken, hemodiyaliz sonrası LAD ve LVIDd' daki azalma anlamlı olarak değerlendirildi E Pik, E İnt, E Pik/A Pik ve E İnt/A İnt oranlarında anlamlı azalma ve IVRT' de anlamlı uzama şeklinde diyastolik fonksiyonları ölçen parametrelerde bozulma saptandı (P<0,05). Diyaliz sonrası A Pik1 de oluşan artışın anlamlı olmadığı gözlendi Yapılan klinik değerlendirmede olgularımızın %47' sinde hemodiyaliz sırasında hipotansiyon geliştiği gözlendi Bunların sol ventrikül sistolik fonksiyonlarıyla ilgili yapılan ölçümleri hipotansiyon gelişmeyen hastalarınki ile karşılaştırıldığında iki grup arasında LAD dışında anlamlı farklılık gözlenmezken, hipotansiyon gelişen hastalarda E Pik, E İnt, 35E Pİk/A Pik ve E Înt/A İnt oranında anlamlı azalma ve IVRT de anlamlı artma şeklinde diyastolik fonksiyonun daha fazla bozulduğu saptandı (p<0,05). Sonuç olarak, devamlı hemodiyaliz tedavisi gören hastalarda sol ventrikül sistolik fonksiyonu belirgin kalp yetersizliği gelişmeden önce korunurken, diyastolik fonksiyonda bozulma olabileceği saptandı. Hemodiyaliz öncesi ve sonrası yapılan ölçümlerde erken diyastolik dolum parametrelerinde oluşan bozulma ve LAD ile LVBDd'deki azalma ultrafjltrasyon nedeniyle oluşan preload azalmasına bağlanmaktadır. Hemodiyaliz sırasında hipotansiyona giren hastalarda sol ventrikül diyastolik fonksiyon bozukluğunun daha yoğun olması sol ventrikül diyastolik dİsfonksîyonun bu hastalarda hemodiyaliz sırasında hipotansiyon gelişmesine katkıda bulunabileceğini göstermektedir. 36

SUMMARY ECHOCARDIOGRAPHIC ASSESSMENT OF LEFT VENTRICULAR FUNCTION IN MAINTANENCE HEMODIALYSIS PATIENTS This study included 17 hemodialysis patients (3 females, 14males) and 17 healthy control subjects (4 females, 13 males).Hemodialysis patients were divided into A(9cases) and B(8 cases) subgroups. Patients in group A had no hypotensive attacks during hemodialysis but patients in group B had hypotensive attacks. Echocardiographic measurements were performed two timesjpre and post hemodialysis, in patients and these measurements were done only one time in controls. Two dimensional and M-mode echocardiographic measurements showed significant increases of interventricular septum thickness (IVSs),left ventricular posterior wall thickness(LVPWs), left ventricular inner diastolic dimension(LVIDd) and left atrial dimension (LAD) in hemodialysis patients compared to control subjects (p<0,05). According to the results of these measurements, left ventricular hypertrophy was the commonest finding in hemodialysis patients with a rate of 60.4%. There was no significant difference between hemodialysis patients and controls with respect to left ventricule ejection fraction (EF) and fractional shortening(FS) on the basis of measurements related to left ventricule systolic function (p<0.05). On the pulsed Doppler echocardiographic measurements of left ventricule diastolic function, hemodialysis patients showed significant increases in the maximal height of late diastolic filling rate (A Pik) and isovolumetric relaxation time (rVRT) compared to controls, whereas the patient group also had significant decreases at the ratios of maximal height in early diastolic filling rate (E Pik) to maximal height in late diastolic filling rate (E Pik/A Pik), and integral of early diastolic filling rate (E Int) to integral of late diastolic filling rate (E Int/A Int) (p<0.05). It was established that the decrease in maximal height of early diastolic filling rate was not significant. On the pre and post hemodialysis measurements performed to assess acute effect of hemodialysis treatment on left ventricule systolic and diastolic functions; there was no significant difference in FS and EF, however, LAD and LVIDd showed significant decreases. Significant decreases in E Pik, E Int, E Pik/A Pik ratio, E Int/A Int ratio and significant 37prolongation of IVRT showed the impairment of diastolic function (p<0.05). It was observed that the increase in postdialysis A Pik was not significant. In clinical assessment it was observed that 47% of our patients developed hypotension during hemodialysis. When the measurements of left ventricular systolic functions of these patients were compared to those of the patients who did not develop hypotension there was no significant difference except LAD, however, diastolic function was more prominently impaired as indicated by decreases in E Pik, E Lit, E Pik/A Pik, E Int/A Lit and significant increase in IVRT in patients who developed hypotension. Conclusively, in maintenance hemodialysis patients, unless a manifest heart failure occurs left ventricular systolic function is reserved but diastolic function may be impaired. Postdiarytic deterioration of early diastolic filling parameters, and decreases in LAD and LVIDd has been attributed to preload reduction resulted from ultrafiltration. Frequently occurrence of hypotension during hemodialysis in some patients may be explained by more left ventricular diastolic dysfunction in these patients. 38