Santral sinir sisteminin çeşitli düzeylerindeki lezyonlarda sefalik ve nonsefalik referanslarla elde edilen median sinir somatosensoryel uyarılmış yanıtlar

Abstract

ÖZET Median sinirin el bileğinden stimülasyonuyla 35 normal ve SSS'nin çeşitli seviyelerinde lezyonu olan 29 hastada sefalik ve non-sefalik referans kullanılarak elde edilen SEP komponentleri incelenmiş ve potansiyellerin kaynakları lokalize edilmeye çalışılmıştır. Normal grupta sefalik referansla yapılan incelemelerde saçlı deri kortikal el alanından (C37C4') N2Ö, servikal bölgeden (Cv7) N?î, NÎ3, Nİ4, Erb bölgesinden N9 potansiyelleri elde edildi. Non-sefalik referansla potansiyeller saçlı deride kortikal el alanından (C37C4'), frontal bölgeden (F37F4'), orta hattan (Fz) ve servikal (Cv7) bölgelerden kaydedildi. N20 ve N18 sadece kortikal el alanına uyan bölgede elde edilirken, N16, P14, P13, P11, P9 potansiyelleri ise saçlı deriden yaygın olarak elde edildi, servikal bölgeden ise N13 potansiyeli elde edildi. Sefalik referanslı kayıtlarda elde edilen N2Ö(18.91±2.14msn), NÎ4 (14,59±1.48msn), NÎ3 (13,1± 1.78msn), N1 1(11. 35+1.8msn),N9(9,51±1.34msn) potansiyelleri sırasıyla non-sefalik referansla elde edilen N20 (1 8.96+2. 1msn), P14 (14,24±1.7msn), P13 (12,93 ±1.46msn), P11 (11,14 ±1.5msn), P9 (9.04+1.48msn) potansiyelleriyle latans olarak uyumluydu. Sefalik referansla saçlı deriden kaydedîlemeyen N16 ve N18 potansiyellerinin non-sefalik referans kullanılınca elde edilebilmesi, saçlı deriden tek bir elektrotla subkortikal potansiyellerin de (N16, P14, P13, P11, P9) kaydedilebilmesi non-sefalik referanslı kayıtlamanın üstünlükleri olurkan, artefaktların fazla olması ve daha fazla stimulus ortalamasının gerekmesi non-sefalik referansla kayıtlamanın dezavantajı olarak görülmüştür. SSS'nin çeşitli seviyelerinde lezyonu olan hastalarımızda yapılan incelemeler sonucunda, N20 potansiyelinin somatosensoryel bölgede sınırlı kortikal kaynaklı yakm-alan potansiyeli olduğu, N18 potansiyelinin talamus ve talamokortikal yayılımdan kaynaklanan muhtemel yakın-alan potansiyeli olduğu, N16 potansiyelinin pons orta ve üst kesiminden kaynaklanan uzak-alan potansiyeli olduğu, P14 potansiyelinin lemniskal sistemden, P13 potansiyelinin nükleus kuneatus'dan, P11 potansiyelinin arka kök ganglionundan P9 potansiyelinin brakial pleksustan kaynaklanan bir potansiyel olduğunu söyleyebiliriz. 62

SUMMARY COMPARISON OF CEPHALIC AND NON-CEPHALIC REFERENCE RECORDINGS OF MEDIAN NERVE SEPs IN NORMALS AND IN PATIENTS WITH LESION OF CEREBRAL OR BRAINSTEM Somatosensory evoked potentials to electrical stimulation of the median nerve by using cephalic and non-cephalic reference were studied to detect the generator sources of short latency evoked potentials in 35 normal subjects and 29 patients with cerebral and brainstem lesions. In normals, with cephalic reference recordings, we recorded one negative potential (N20) on scalp (C3/ C4'), 3 negative potentials (N11, N13, N14) on neck and one negative potential (N9) on Erb region, and with non-cephalic reference recordings 4 positive (P9, P11, P13, P14) and 3 negative (N16, N18, N20) potentials on scalp and one negative potential (N13) on neck. In non-cephalic reference recordings, N18 and N20 potentials were limited to the hand area on scalp, showing that these being near-field potentials, whereas others had wide distribution over the scalp, suggesting far-field potentials. N20 (18,9 ± 2,1 msec), N14 (14,5 ± 1,4 msec), N13 (13,1 ± 1,7 msec), N11 (11,3 ± 1,8 msec) and N9 (9,5 ± 1,3 msec) potentials recorded with cephalic reference corresponded to N20 (18,9 ± 2,1 msec), P14 (14,2 ±1,7 msec), P13 (12,9 ± 1,4 msec), P11 (11.1 ±1,5 msec) and P9 (9,0 ±1,4 msec) potentials recorded with cepalic reference, respectively. Non-cephalic reference recording was superior to the cephalic one in recording all near and far-field potentials with one scalp electrode and detecting N16 and N18 potentials. On the other hand, non-cephalic reference recording had more artifacts and required more averaging than cephalic one. Evidences obtained from both normal subjects and patients suggested the following origins for these short latency SEPs. P9 may arise in brachial plexus, P1 1 in the cervical dorsal column, P1 3 in the nucleus cuneatus, P14 in the lemniscal pathways, N16 in the mid-upper pons, N18 in the thalamus or thalamocortical pathways and N20 in the primary somatosensory cortex. 63