Serum prostat spesifik antijen (PSA) değerlerinin yaş ve prostat volümü ile ilişkisi ve prostat spesifik antijen dansitesi (PSAD)'nin tanıdaki değeri

Abstract

ÖZET Bu çalışmamızda Ocak 1995 - Mayıs 1998 tarihleri arasında GATA ve ATF Üroloji Anabilim Dalı'na başvuran 70 BPH'li, 33 prostat kanserli toplam 103 hastada serum PSA değerlerinin, yaş ve prostat volümü ile ilişkisi karşılaştırmalı olarak incelenmiş, PSAD'nin BPH ve prostat kanserindeki tanı değeri araştırılmıştır. Hastaların 44'ünde (% 42.7) PSA değeri 4 ng/ml'nin altında, 30'unda (% 29.1) 4-10 ng/ml arasında ve 29*unda (% 28.2) 10 ng/ml'nin üzerinde olduğu saptanmıştır. PSA için üst sınır 4 ng/ml olarak alındığında, benign gruptaki 28 hastada normalden yüksek, malign gruptaki 2 hastada ise normal sınırlarda bulunmuştur. Çalışmamızda 50 - 59 yaş arası (1. grup) hastalarda ortalama PSA değeri 11.03 ng/ml, 60 - 69 yaş arası (2. grup) hastalarda 17.41 ng/ml, 70 - 79 yaş arası (3. grup) hastalarda 33.13 ng/ml ve 80 - 89 yaş arası (4. grup) hastalarda ise 58.37 ng/ml bulunmuştur. Yaş grupları arasındaki PSA değer artışının istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır. Hastalar prostat volümü açısından 40 ml'den küçük, 40 - 60 mi arasında ve 60 ml'den büyük olmak üzere 3 grupta incelenmiştir. 1. gruptaki 37 hastada (% 35.9) en küçük PSA değeri 0.17 ng/ml, en yüksek PSA değeri 281 ve ortalama PSA değeri 19.40 ng/ml olarak saptanmıştır. 2. gruptaki 32 hastada (% 31.1) en küçük PSA değeri 1.0 ng/ml, en yüksek PSA değeri 211.7 ng/ml ve ortalama PSA değeri 20.44 ng/ml idi. 3. gruptaki 34 hastada (% 33.0) en küçük PSA değeri 1.2 ng/ml, en yüksek PSA değeri 121.9 ng/ml ve ortalama PSA değeri 27.62 ng/ml olarak bulunmuştur. Bu 3 grupta prostat volümündeki artışa paralel olarak PSA değerlerinin 48arttığı saptanmıştır. Bu volüm grupları ile birlikte PSA değer artışının istatistiksel olarak anlamlı olduğu gösterilmiştir. PSA / V şeklinde tarif edilen PSAD ortalamasının yaş gruplarından 1. grupta 0.193, 2. grupta 0.290, 3.- grupta 0.777 ve 4. grupta 0.971 olduğu saptanmıştır. Gruplarda yaş arttıkça PSAD değerlerinin arttığı, bu artışın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır. İlerleyen yaş ile birlikte prostat volümü ve PSA'inin arttığı, PSA'indeki bu artışın yaşa ve volüm artışına bağlı olduğu, bu üç parametre arasındaki ilişkinin istatistiksel olarak önemli olduğu saptanmıştır. Bu nedenle PSA yorumlanırken hastaların yaşı ve prostat volümünün göz önüne alınması gerektiği sonucuna varılmıştır. Bu çalışmamızda son yıllarda kullanıma sokulan ve PSA / V şeklinde tarif edilen PSAD'nin BPH ve prostat kanserinin ayırıcı tanısında PSA'inden daha üstün bir parametre olduğu, DRM ve TRUS'de prostat kanseri lehine bir patoloji saptanmayan hastalarda PSAD 0.17'nin altında olduğu müddetçe hastanın BPH olarak değerlendirilmesi gerektiği tespit edilmiştir. Bu şartlara uymayan hastalara ise iğne biopsisi ile patolojik tanı konulmasının uygun olacağı fikrine varılmıştır. PSAD'nin artan yaş ile birlikte artış gösterdiği ve bu nedenle PSAD yorumlanırken hasta yaşının gözönüne alınması gerektiği düşünülmüştür. 49

SUMMARY In our study, the relationships between serum PSA concentrations with the age and prostate volume in 70 BPH and 33 prostate cancer patients which makes a total of 103 patients that have applied to Gülhane Military Medical Academy and Military Medical Faculty, Department of Urology between January 1995 and May 1998 have been comparatively examined, the significance of PSAD values in the diagnosis of BPH and prostate cancer have been searched. The PSA values of 44 patients (42.7 %) were found below 4 ng/ml, in 30 patients (29.1 %) between 4-10 ng/ml and in 29 patients (28.2 %) above 10 ng/ml. When the PSA has been accepted as a cut off level 4 ng/ml, the PSA values were high in the 28 patients of the benign group and were normal in the 2 patients of the malign group. In our study avarage PSA levels in the patients between the ages 50 - 59 (1st group) was 11.03 ng/ml, between the ages 60 - 69 (2nd group) was 17.41 ng/ml, between the ages 70 - 79 (3rd group) was 33.13 ng/ml and between the ages 80 - 89 (4th group) was 58.37 ng/ml. It has been found out that the increase of the PSA values between the age groups was statistically logical. The patients have been examined in three groups as less than 40 ml (1st group), between 40 - 60 ml (2nd group) and more than 60 ml (3rd group) for the prostate volume. It has been determined in 37 patients of the first group (35.9 %) the smallest PSA value was 0.17 ng/ml, the biggest PSA value was 281 ng/ml and avarage PSA value was 19.40 ng/ml. It has been found in 32 patients of the second group (31.1 %) the smallest PSA value was 1.0 ng/ml, the biggest PSA value was 211.7 ng/ml and avarage PSA value was 20.44 ng/ml. It has been determined in 34 50patients of the third group (33.0 %) the smallest PSA value was 1.2 ng/ml, the biggest PSA value was 121.9 ng/ml and avarage PSA value was 27.62 ng/ml. In these three groups it has been found that the PSA values increase as the volume of the prostate increases. Here, the increase of the avarage PSA values between these volume groups has been found statistically logical. It has been found that the avarage of PSAD which can be described as PSA / V, in the 1st group from the age groups was 0.193, in the 2nd group was 0.290, in the 3rd group was 0.777 and in the 4th group was 0.971. In the groups as the ages increase the PSAD values also increase and this increase has been determined as statistically logical. It has been found that with older ages, the prostate volume and PSA increased and that this increase in PSA was mainly related to the increase in volume and age; that this relation between them was also statistically important. It has been reached to the conclusion that while interpreting PSA, the age and the prostate volume of the patients should be taken into consideration. In our study, it has been determined that PSAD which has been introduced into use during the past few years and described as PSA / V was a better parameter when compared with PSA, in the distinctive diagnosis of BPH and prostate cancer and in patients where a pathology in favor of prostate cancer has not been identified during DRM and TRUS and where PSAD is below 0.17 these patients should be considered as BPH. In the patients that do not meet these conditions, the concept of achieving a pathological diagnosis via needle biopsy has been regarded as appropriate. At the end of our study, it has been concluded that PSAD increases with the increase of age and therefore, while interpreting PSAD, the age of the patient should be taken into consideration. 51