Türkiye`nin ırak politikası ve bu sürecin Türkmenlere etkisi

Abstract

ÖZET Bugünkü Irak toprakları, Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey'in 1055 yılında Irak'a girmesinden Birinci Dünya Savaşı'nın sonuna kadar, Türklerin hakimiyetinde kalmıştır. Birinci Dünya Savaşı'nı sona erdiren Mondros Mütarekesi 30 Ekim 1918 tarihinde imzalandığında Irak'ta Türklerin yoğun olarak yaşadığı Musul ve Kerkük, Osmanlı Devletinin hakimiyetindeydi. İngilizler, Mütareke'nin yedinci maddesini ileri sürerek Türk askerlerinin bölgeden çekilmesini sağladıktan sonra bölgeyi işgal etmişlerdir. Neticede `Musul Sorunu`, Türkiye Cumhuriyeti'nin bugünkü sınırlarını büyük ölçüde belirleyen Lozan Konferansı esnasında tekrar gündeme gelmiş fakat bir çözüme bağlanamamıştır. Milletler Cemiyeti'ne bırakılan Musul Sorunu 5 Haziran 1926 tarihinde yapılan `Ankara Anlaşması` ile İngiliz mandası altında kurulan Irak Devleti'ne bırakılmıştır. Ankara Antlaşmasında söz konusu edilmeyen Irak Türkleri, 1937, 1946 ve 1955 antlaşmalarında da bir hak sahibi olamamışlardır. Irak'ta iktidara gelen yönetimler Türkmenlere karşı asimilasyon politikası izlemiştir. Bu politikalar, siyasi ve kültürel baskılar, zoraki göç, Araplaştırma, ve Türkmen bölgelerindeki taşınmaz mal varlıklarının istimlak edilerek rejim yandaşlarına dağıtımı şeklinde görülmüştür. Ayrıca Irak Türkleri 1920, 1924, 1948, 1959 ve 1990 yıllarında katliama maruz kalmışlardır. Kuveyt'in Irak tarafından işgali sonrasında bu bölge, önemli değişikliklere uğramıştır. Uluslararası topluluğun Kuveyt'in bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü yeniden sağlama çabaları, Huzur Harekatı'na ve sessizce bir Kürt devletinin ortaya çıkmasına doğru giden bir süreci de beraberinde getirmiştir. Bu yalnızca Kürt milliyetçiliğini ateşlemekle kalmayıp aynı zamanda da geniş Kürt nüfusunu barındıran devletlerin de ülke bütünlüklerinin tehdit altında kalmasına neden olmuştur. Bugün Irak'ta 2,5 milyon civarında olan Türkmenler Telafer, Musul, Erbil, Kerkük, Tuzhurmatu, Diyala, Süleymaniye şehirleri ve çevresindeki kasabalar ile köylerde yaşamaktadırlar. Irak'ta Türkmenlerin büyük çoğunluğu Sünni, az bir kısmı ise Şii Müslüman'dır. Erbil Kalesi'nde oturan çok az sayıda Hıristiyan Türkmen de vardır. Sünnilik veya Şiilik, Türkmenler arasında ayrılık yaratan bir unsur değildir.

ABSTRACT THE IRAQ POLICY OF TURKEY AND ITS EFFECT ON TURCAMANS For the present, Iraq country has been dominated by Turks from 1055, when Tuğrul Bey, who was a Sultan of Seljuks, entered to Iraq, till World War I. With signing of Mondros Armistice, that made end World War I, in 30th October 1918, Musul and Kerkük where Turkish people inhabited were under Ottoman Empire domination. England has occupied to Iraq country, afterwards they had put forward 7th topic of armistice against Turkish army for withdrawing from zone. Consequently, Musul Problem could not be solved in spite of discussing during Lousanne Lecture has designated the borders of Republic of Turkey nearly. In 5th June 1926 with Ankara Pact, Iraq Government under the mandatory of England was allowed to solve Musul Problem. Although Iraq Turks had not been discussed in Ankara Pact, in future they would not be holder or right in different pacts in 1937,1946,1955. In Iraq, administrations have followed a harmful polictical line against Turcomans. These manners can be arranged like political and cultural pressure, forced migration, becoming Arabian, expropriating of Turcomans houses. In additon to these, Iraq Turks were exposed to genocide in 1920,1924,1948,1959,1990. Continuously occupying of Kuveyt by Iraq, some important changes have observed. After N.A.T.O. had struggled to prove independence and country wholeness of Kuveyt again, a risk of establishing of a Kurt government appeared silently. This situation not only has provoked Kurt nationalism, but also has constituted a menace for the countries which has excess Kurt population. Present day, about 2,5 million Turcomans live Telafer, Musul, Erbil, Kerkük, Tuzhurmatu, Diyala, Süleymaniye cities and nearby villages in Iraq. The majority of Turcomans are Sunni and a few Turcomans are Shi'i. However, too few Turcoman in Erbil Fortress are Christian. Neither Sunni nor Shi'a not a problem between Turcomans. II