Hemodiyaliz hastalarında depresyon ve intihar düşüncesine etkili faktörlerin araştırılması

Abstract

ÖZET Hemodiyaliz hastalarının, yaşamı tehdit eden kronik bir hastalıklarının olması ve oldukça farklı bir tedavi programına devam etme zorunlulukları nedeniyle önemli psikolojik sorunları olacağı varsayılmış ve yapılan çeşitli araştırmalarla bu varsayım kanıtlanmıştır. Çalışmamızda, hemodiyaliz hastalarında depresyon ve intihar düşüncesi düzeyleri ile bunlara etkili olabilecek faktörlerin araştırılması amaçlanmıştır. Çalışmaya, 19 - 74 yaşları arasında (yaş ortalaması 46.47 ± 14.32), düzenli hemodiyaliz tedavisi görmekte olan 30'u kadın (%32.3), 63 'ü erkek (%67.7) toplam 93 hasta alınmış olup, hastalara, Yarı- Yapılandırılmış Görüşme Formu, Beck Depresyon Envanteri (BDI), Beck Umutsuzluk Ölçeği (BUÖ), İntihar Düşüncesi Ölçeği (İDüşÖ) ile Algılanan Aile (AAID) ve Arkadaş Desteği (AArD) Ölçekleri verilmiştir. Yukarıda adı geçen form ve ölçeklerden elde edilen verilerin istatistiksel olarak değerlendirilmesinde, çalışma grubunun BDI ortalaması 17.9+9.8, BUÖ ortalaması 7.4+5.1, İDüşÖ ortalaması 4.7+4.0, AAiD ortalaması 30.1+6.9 ve AArD ortalaması ise 26.4+6.5 olarak bulunmuştur. BDI'de kesim noktası (cut-off) olarak 17 puan alındığında, çalışma grubunda depresyon oranı %51.7 olarak saptanmıştır. Hemodiyaliz hastalarında, depresyon düzeyi ile a) hastalık süresindeki artış (p<0.025), b) diyaliz süresinin artışı (p<0.025), c) düşük eğitim düzeyi (p<0.005), d) kalabalık ailede yaşıyor olma (p<0.025), e) artmış umutsuzluk (p<0.0001), f) düşük olarak algılanan aile desteği (p<0.0001) ve g) düşük olarak algılanan arkadaş (p<0.0001) desteği arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır. İntihar düşüncesi için ise a) hastalık süresindeki artış (p<0.05), b) düşük eğitim düzeyi (p<0.01), c) başka bir fiziksel hastalığın daha bulunması (p<0.025), d) artmış umutsuzluk (p<0.0001), e) düşük olarak algılanan aile desteği (p<0.0001) ve f) düşük olarak algılanan arkadaş (p<0.0001) desteğinin istatistiksel anlamı olduğu bulunmuştur. Hemodiyaliz hastalarında depresyon ve intihar düşüncesine etkili olduğunu saptadığımız ve değiştirilebilir olarak nitelendirdiğimiz düşük eğitim düzeyi ile azalmış olarak algılanan sosyal desteğin telafisinde, tedavi ekibinin hasta ile birlikte ailesiyle de yakın ilişkiler içinde olması önem kazanmaktadır. Bu yolla hasta ve ailesinin, hastalığın şekli, tedavisi ve gerektirdikleri konusunda bilgilendirilmeleri sağlanabilecek, ayrıca aile üyelerine de hastanın ihtiyaç duyduğu desteğin anlam ve önemi vurgulanabilecektir.

VII- SUMMARY Physical and psychological functions are closely interrelated with each other in the human- being. It is likely that one of the malfunctioning domains may have an impact on the other. For chronic medical diseases this impact can be more stronger. It has been hypothesised that hemodialysis (HD) patients have serious psychological problems due to the life threating chronic disease and to necessity of going under various kinds of treatments. This hypothesis was supported by various studies. In this study, we aimed to find the levels, and influencing factors of depression and suicidal ideation in 93 patients (30 female and 63 male) with mean age 46, undergoing HD. Patients were applied a Serni-Structered Interview, Beck Depression Inventory (BDI), Beck Hopelessness Scale (BHS), Suicidal Ideation Scale (SIS), Perceived Social Support-Family (PSS-fa) and Perceived Social Support-Friend (PSS-fr) scales. Mean scores were 17.9 ± 9.8 for BDI, 7.4 ±5.1 for BHS, 4.7 ± 4.0 for SIS, 30.1 ± 6.9 for PSS-fa, and 26.4 ± 6.5 for PSS-fr. When the cut-off point of BDI was taken as 17, rate of depression was 51.7% for HD patients. In our study we identified seven variables as statistically significant predictors of increased depression levels in HD patients: a) increased duration of illness (p<0.025), b) increased duration of HD (p<0.025), c) low educational level (p<0.005), d) living in a crowded family (p<0.025), e) high hopelessness level (p<0.0001), f) perceived low-family support (p<0.0001), and g) perceived low- friend support (p<0.0001). We also identified six variables as statistically significant predictors of high levels of suicidal ideation in HD patients: a) increased duration of illness (p<0.05), b) low educational level (p<0.01), c) having nonrenal comorbid diseases (p<0.025), d) high hopelessness level (p<0.0001), e) perceived low-family support (p<0.0001), and f) perceived low-friend support (p<0.0001). In order to alleviate the effects of both low educational level and low-perceived family support, which we found to be influencing depression and suicidal ideation, it is important for the staff to develop close relationships not only with the patient but also with the patient's family. With this type of approach the patient and his/her family will be informed about the charecteristics and requirements of disease and its' treatment; moreover, meaning and significance of needed support for the patient will be emphasized and explained to the family members. 55