Prematüre osteopenisinin tanı ve izleminde kemik ultrasonografi yönteminin kullanımı

Abstract

Prematüre osteopenisi, prematüre bebeklerin morbidite ve mortalitelerininazalması ile gündeme gelmiş bir sorundur. Doğum ağırlığı ve gebelik haftası azaldıkçasıklığı artan bu problemin tanısında ve takibinde biyokimyasal yöntemler ve standartradyolojik yöntemlerin yanı sıra kemik ultrasonografisinin kullanımı giderekyaygınlaşmaktadır. Kemik ultrasonografi ile ses hızı (speed of sound – SOS) ölçümü veSOS sonuçlarıyla aynı yaş grubu ve cinsiyetteki populasyonun SOS ortalamasıarasındaki fark yani standart sapma olarak tanımlanan z skoru ölçümü yapılmaktadır.Hastanemiz yenidoğan yoğun bakım ünitesinde yatırılarak tedavi edilen, 36haftanın altında doğan prematüre hastalar çalışma grubu olarak ve 36 hafta ve üzerindedoğan hastalar ise kontrol grubu olarak çalışmaya alındı. Bilinen bir kemik hastalığı,konjenital iskelet veya diğer sistemlere ait herhangi bir konjenital anomalisi, metabolikhastalığı olanlar, annelerinde herhangi bir kemik hastalığına neden olabilecek patolojisibelirlenen hastalar çalışmaya alınmadı. Hastaların kemik mineral yoğunlukları, servisekabul edildikleri haftadan itibaren, yattıkları süre boyunca haftada bir kez olmak üzerekantitatif kemik ultrasonografi cihazı ile ölçüldü. Bu ölçümle eş zamanlı olarak serumkalsiyum, fosfor ve alkalen fosfataz düzeyleri izlendi.Ultrasonografiyle değerlendirilen kemik mineral içerinin erkek cinste ve anneyaşı küçük olanlarda daha iyi olduğu bulundu (p<0.05). Çalışmada gebelik haftasıarttıkça kemik mineral içeriğini yansıtan SOS değerlerinin arttığı görüldü (p<0.05).Doğum ağırlığı ve gebelik haftası azaldıkça z skoru değerinin de azaldığı saptandı.Kalsiyum ve fosforun ilk günlerden itibaren yeterli miktarlarda verilmesinin osteopenigelişimimi azalttığı ancak tamamen önleyemediği görüldü.Sonuç olarak yoğun bakım koşullarında uzun süreli desteklerle mortaliteleriazaltılan prematüre bebeklerin hastalıklarından birisi olan prematüre osteopenisi, yeterlikalsiyum ve fosfor desteine rağmen karşımıza çıkabilmektedir. kemik ultrasonografi ileSOS ve z skoru ölçümlerinin, prematüre bebeklerin kemik mineral içeriklerininbelirlenmesinde, prematüre osteopenisinin tanısında olduğu kadar, tedavinin etkinliğinintakibinde de kullanılabilecek yararlı, ucuz ve kolay bir yöntem olduğu düşünülmektedir.

Osteopenia of prematurity is a problem that became apparent after the decrease of morbidity and mortality in premature infants. In addition to biochemical methods and standard radiological methods, bone ultrasonography is widely used for the diagnosis of osteopenia that increases with reduction of gestational week and birth weight. Speed of sound and z score, that defined as the difference between the measured speed of sound and the mean of speed of sounds in the population with the same age and gender, are measured values by bone ultrasonography. The premature patients, who were born less than 36 weeks and treated in our neonatal intensive care unit, were included in this study as study group and the patients, who were born more than 36 weeks, were included as control group. Patients with bone disease, metabolic disease, congenital anomalies of skeletal or any other system and bone diseased mother were excluded from the study. Bone mineral densities of the patients were measured by quantitative bone ultrasonography once a week from the first week of admission. Serum calcium, phosphorus and alkaline phosphatase levels were observed simultaneously with this measurement. Bone mineral content evaluated by ultrasonography was better in male patients and in the babies of young mothers (p <0.05). In present study, as the gestational week increased, the speed of sounds values reflecting the bone mineral content increased (p <0.05). As the birth weight and gestational week decreased, z score values reduced. This study showed that the adequate amounts of calcium and phosphorus from the postnatal first days reduced the development of osteopenia in preterm infants but could not completely prevent it.Despite of adequate calcium and phosphor support, osteopenia of prematurity can be seen in preterm infants with reduced mortality due to long-term supports in neonatal intensive care units. It is thought that measurements of speed of sounds and z score values by bone ultrasonography are useful, cheap and easy method to determine bone mineral contents, diagnosis of osteopenia and effectiveness of treatment in patients with osteopenia of prematurity.