Süt çocukluğunda demir profilaksisi gereksiniminin değerlendirilmesi

Abstract

. ÖZET Bebeklikte yapılan demir profilaksisinin ve nutrisyonel demir desteğinin DEA gelişimini önleme ve gelişim üzerine etkisi Pek çok gelişmekte olan ülkede olduğu gibi Türkiye'de de demir eksikliği anemisi (DEA) çok sayıda çocuğu etkilemektedir. Türkiye'den yapılan bazı çalışmalarda anemi sıklığının %48 ve 75 arasında değiştiği bildirilmiştir. Bu çalışmanın amacı; bebeklerde anemi için risk faktörlerini incelemek, zamanında doğan sağlıklı bebeklerin 9. ayda demir durumunu değerlendirmek, demir desteğinin ve diyetle yeterli miktarda demir alımının, DEA'si gelişimini önleme ve gelişim üzerine etkilerini incelemektir. Çalışma, Haziran 2009 tarihinde başlamış olup bu tarihten itibaren zamanında doğmuş, Dr. Sami Ulus Kadın Doğum, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi genel pediatri polikliniğine başvuran ve ardından kontrollere gelen, herhangi bir kronik hastalığı olmayan, ilk 6 ay sadece anne sütü ile beslenen 65 bebek alındı. 65 olgunun cinsiyetlerinin dağılımı 39 erkek (%60), 26 kız (%40) idi. Olgular 6. ayını tamamladıktan sonra, ek besinlere başlandı. Olguların tamamına ise demirden zengin ek gıda eğitimi aynı beslenme uzmanınca standart bir şekilde verildi. Bu olguların 6. Ay kontrolünde yapılan anket ile ailelerin sosyoekonomik ve demografik özellikleri öğrenilirken, 9. Ay kontrolündeki ankette; süt çocuğunun beslenme alışkanlıkları, 24 saatlik diyetteki demir miktarı, önerilen demir profilaksisini kullanıp kullanmadığı, demir kullanıyor ise mevcut yan etkileri saptandı. Kontrollerde bebeklerin antropometrik ölçümleri, ayrıntılı fizik muayeneleri yapıldı. Demir durumunu değerlendirmek için tam kan sayımı, serum demir, SDBK, ferritin değerleri ölçüldü. 10,5 gr/dl altında Hb, 70 fentolitre (fl) altında MCV, 10 ng/ml ve altında ferritin, 14.5% üzerinde RDW, %33 altında Htc değerlerinden en az ikisine sahip olanlar DEA olarak değerlendirildi. Verilerin analizi SPSS for Windows 16.0 istatistik paket programında yapıldı. İstatistiksel karşılaştırmada sürekli değişkenler için t testi ve varyans analizi, kesikli değişkenler için ki-kare testi kullanıldı. Demir düzeyleri hakkında bilgisi olmayan çocuk gelişim uzmanı tarafından Denver II Gelişimsel Tarama Testi tüm bebeklere yapıldı. Çalışmaya dahil edilen bebeklerin başlangıçta ortalama Hb değeri 11.6±0.7 (10.6-13.2) bulunurken, kontrolde ortalama Hb değeri 11.1±0.9 (8.8-12.9) olarak bulundu. Tüm olgularda Denver II Gelişimsel Tarama Testi 'normal' olarak yorumlandı. Çalışma grubunda DEA prevalansının %41.5 olduğu görüldü. DEA gelişimini etkileyen faktörlerin; demir profilaksisi ve diyetle alınan demir miktarı olduğu belirlendi. Demir desteğinin DEA gelişimini önlemekle beraber tek başına yetersiz olduğu, diyet demiri ile desteklenmesi gerektiği gösterildi. Tek başına yeterli diyet demirinin, DEA önlemede, demir profilaksisinden daha üstün olduğu bulundu. Sonuç olarak DEA'nin ülkemizde bebek ve çocuklarda çok yaygın olması ve bilişsel işlevleri olumsuz yönde etkilemesi nedeni ile, DEA'nin önlenmesi için öncelikle uygun beslenme önerileri ile (ilk 6 ay sadece anne sütü verilmesi, ilk 1 yaşta inek sütü başlanmaması, anne sütü verilemiyorsa demirle zenginleştirilmiş formulalarla beslenmesi, demirden zengin gıdaların diyette yer alması) birlikte gerekli demir desteğinin 4. ayda başlayarak 2 yaşa kadar devam edilmesi gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Demir eksikliği anemisi, demir profilaksisi, diyet demiri

SUMMARYThe effect of iron prophylaxis and nutritional iron supplementation in infancy on prevention and development of IDA. Iron deficiency anemia (IDA) affects a large number of children in Turkey as like in many developing countries. Studies from Turkey have been reported that anemia frequency range between 48% and 75%. The aim of this study is to investigate the risk factors for anemia in infants, to evaluate the iron status of healthy newborns in the 9th month and to investigate the effects of iron supplementation and adequate dietary intake on prevention and development of IDA. This study was started in June 2009 and term 65 infants without a chronic disease who were fed only breast milk for the first 6 months and who were admitted to the pediatric outpatient clinic of Sami Ulus Gynecology, Child Health and Diseases Hospital were included. The sex distribution of 65 cases was 39 males (60%) and 26 females (40%).After the sixth months, complementary feeding was started to all infants and iron-rich complementary diet training was given in a standard manner by the same nutritionist.At the 6th month control of infants, a questionnaire was conducted to learn the socioeconomic and demographic characteristics of the families and also feeding habits of the infant, the amount of iron in the 24-hour diet, the usage of the recommended iron prophylaxis, and the existing side effects were determined.Anthropometric measurements and detailed physical examination of infants were performed during control visits. To evaluate the iron status; blood count, serum iron level, the capacity of serum iron binding, serum ferritin level were measured.Data were analyzed by using SPSS for Windows 16.0 statistical package program. T test and analysis of variance were used for continous variables and chi-square test was used for categorical variables. Denver II developmental screening test was performed to all cases by a specialist who was blind to iron status of infants. The mean Hb value of infants was found to be 11.6 ± 0.7 (10.6-13.2) at the beginning, while the mean Hb value was 11.1 ± 0.9 (8.8-12.9). at the control. The Denver II Developmental Screening Test was interpreted 'normal' in all cases. The prevalence of IDA was 41.5% in the study group. Iron prophylaxis and the amount of dietary intake iron were found to be factors that affect the occurence of IDA. Although iron supplementation prevented from IDA, it was shown to be insufficient alone and to be supplemented with dietary iron. Adequate dietary iron alone was found to be superior to iron prophylaxis, in IDA prevention. In conclusion, because IDA is very common in infants and children in our country and affects cognitive functions negatively, with appropriate nutritional recommendations (giving only breast milk for the first 6 months, not starting cow's milk before first year of life, feeding with iron-enriched formulas if breast milk could not be given, including iron- enriched foods to daily diet) iron supplementation should be started at 4 months and continued until one year of age.Keywords: Iron deficiency anemia, iron prophylaxis, dietary iron