Yenidoğan bebeklerde kantitatif ultrason cihazi ıle tibial kemik ses hızının değerlendirilmesi

Abstract

Kalsiyum ve fosfor birikiminin çoğu gebeliğin son trimesterinde gerçekleştiğinden prematüre bebekler kemik mineral hastalığı (osteopeni) açısından risk altındadır. Bugün için prematüre osteopenisinin (PO) tanısı halen serum alkalen fosfataz (ALP) düzeyini biyokimyasal değerlendirilmesi ve radyolojik olarak osteopeni ve/veya kırık varlığına dayanmaktadır. Son yıllarda bazı çalışmalar, tibial kemik ses hızının (SOS) kantitatif ultrason (KUS) ölçümlerinin yenidoğan bebeklerin kemik sağlığının değerlendirilmesinde yardımcı bir araç olabileceğini bildirmektedir. Bu çalışma, (i) hasta populasyonumuzu oluşturan farklı gestasyon haftasındaki yenidoğan bebekler için normal SOS değerlerini ortaya koymak, (ii) saptadığımız değerlerin cihazın değerleriyle farklılık gösterip göstermediğini belirlemek, (iii) hasta popülasyonunu oluşturan preterm bebeklerin yenidoğan dönemindeki SOS değerlerindeki değişimi tanımlamak ve (iv) eğer değişiklik varsa, bu SOS değerlerini etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapıldı. Çalışmaya alınan 360 bebeğin doğumdan sonra ilk hafta içerisinde, 83 prematüre bebeğin ise doğumdan sonraki birkaç hafta boyunca (3-16 hafta) tibial SOS ölçümleri KUS (Sunlight Omnisens, Israel) cihazı ile yapıldı. Gebelik yaşına göre uygun doğum ağırlığı olan (AGA) bebeklerde, bazal tibial SOS değerlerinin gebelik haftası ve doğum ağırlığı ile anlamlı ilişkisi olduğu görüldü (sırasıyla r=0.42, p<0.001 ve r=0.36, p<0.001). Erkek bebeklerin SOS değerleri kız bebeklere göre daha yüksekti (p=0.001). Gebeliği sırasında sigara içen annelerin bebeklerinin SOS değerleri sigara içmeyen annelerin bebeklerine göre daha yüksekti (p=0.038). Gebelik yaşına göre küçük (SGA) bebeklerin, benzer gebelik yaşındaki AGA bebeklere göre daha yüksek SOS değerleri olduğu tespit edildi (p<0.001). Oligohidroamniyozu olan annelerin bebeklerinde oligohidroaminozu olmayan annelerin bebeklerine göre daha yüksek SOS değerleri vardı (p<0.001). Çoklu regresyon analizinde; gebelik yaşı, intrauterin gelişme geriliği, cinsiyet, annenin gebelikte sigara içiciliği ve antenatal oligohidroamniyoz varlığı gibi durumların doğumdaki SOS değerlerini etkileyebileceği tespit edildi (R2=0.43, p<0.001). Postnatal takipleri yapılan 83 prematüre bebekte SOS değerlerinin yaşla düştüğü ve yapılan ölçüm sayısı ile SOS değerleri arasında ters bir ilişki olduğu saptandı (r=-0.69, p<0.001). Farklı yüksek ALP değerlerine rağmen, yüksek ALP düzeylerinin SOS değerlerindeki değişim düzeyleri ile ilişkisi saptanmadı. Ancak, iki haftadan uzun süren düşük plazma fosfor düzeylerinin SOS değişimi ile anlamlı ilişkisi vardı (p=0.019). Çoklu regresyon analizinde, SOS değerlerindeki düşüş ile ilişkili anlamlı faktörün yapılan ölçüm sayısı (dolaylı olarak postanatal yaş) olduğu tespit edildi (R2=0.47, p=0.004). Diğer değişkenlerin doğrudaşlık (co-linearity) nedeniyle hariç tutulması gerekti. Sonuçlar, doğumdaki SOS değerlerinin gebelik yaşı, intrauterin gelişme geriliği, cinsiyet, annenin sigara içiciliği ve antenatal oligohidroamniyozdan etkilendiğini göstermektedir. Erken postnatal dönemde, SOS değerleri yaşla düşmektedir. Ancak, yüksek plazma ALP düzeylerinin SOS değerlerindeki düşüş ile ilişkisi saptanmadı. Uzamış düşük plazma fosfor düzeyleri SOS değerlerindeki düşüşü öngörebilir. Doğumda SOS değerlerini etkileyen faktörlerin patofizyolojideki yeri ve erken postnatal dönemde görülen (kısmen fizyolojik olabilen) SOS değerlerindeki düşüşün prematüre osteopenisindeki rolü daha fazla araştırma gerekmektedir.

Preterm infants are at increased risk of bone metabolic disease (osteopenia) as most calcium and phosphorus deposition occurs during the last trimester of pregnancy. Nowadays, the diagnosis of osteopenia of prematurity (OP) is based mainly on biochemical evaluation of serum alkaline phosphatase (AP) and radiological evidence of osteopenia and/or fractures. Currently, some studies suggested that quantitative ultrasound (QUS) measurement of tibial speed of sound (SOS) may be a useful adjunct for assessing bone health in newborn infants. This study was performed to (i) establish normative SOS values of our newborn infants at different gestational ages, (ii) assess the correlation between our established values and reference data of the device, (iii) describe longitudinal changes in SOS values in preterm infants during neonatal period, and (iv) if changes are present, to describe the factors influencing these values. The tibial SOS was measured in 360 infants within first week of life, and in 83 premature infants for several weeks after birth (range 3-16 weeks) by QUS (Sunlight Omnisens, Israel) device. In appropriate-for-gestational age (AGA) infants, we found a significant correlation between baseline tibial SOS and gestational age (r=0.42, p<0.001), and between tibial SOS and birth weight (r=0.36, p<0.001). The male infants exhibited a statistically higher SOS values compared to the females (p=0.001). Infants that whose mothers had smoked during pregnancy had significantly higher SOS values compared to that of whose mothers had not smoke during pregnancy (p=0.038). In small-for-gestational age (SGA) infants, we found a statistically higher gestational age-adjusted SOS values compared to AGA infants at similar gestational age (p<0.001). Infants that whose mothers had oligohydramnios during pregnancy had significantly higher SOS values compared to that of whose mothers has not (p<0.001). Multiple regression analysis showed that gestational age, intrauterin growth retardation, gender, maternal smoking and antenatal oligohydramnios were important factors that may be contribute to tibial SOS values of newborn infants at birth (R2=0.43, p<0.001). In the 83 premature infants, SOS values fell with increased age, and also significant inverse correlation was found between SOS values and the number of scans performed postnatally (r=-0.69, p<0.001). Though different high AP levels were determined, high AP levels was not associated with the changes in SOS values. However, low plasma phosphate concentration lasting two weeks or more was significantly associated with the change in SOS values. Multiple regression analysis showed that the number of performed scans (indirectly postnatal age) was the unique factor that significantly associated with fall in the SOS values (R2=0.47, p=0.004). Other variables had to be excluded because of co-linearity. The results of present study indicate that tibial SOS value at birth was affected by gestational age, intrauterine growth retardation, gender, maternal smoking and antenatal oligohydramnios. In the early postnatal period, SOS values fell with increased age. But, we found no evidence that the fall in SOS values was associated with high plasma AP levels. Prolongation of low plasma phosphate concentration could predict the fall in SOS values. Action of factors affecting SOS values at birth in the pathophysiology and the role of the fall in SOS values during early postnatal life (may be partly physiological) in the OP need further investigation