Мөмө дарактарынын бактерия күйүк илдетин чакырган патогенди (erwınıa amylovora) идентификациялоо жана ага каршы биологиялык агенттерди колдонуу

Abstract

Акыркы жылдары бүткүл дүйнөдө ошондой эле Кыргызстанда кеңири таралган мөмө-жемиш бактарын, анын ичинен өзгөчө алмуруттун сортторун зыянга учуратып жаткан карантиндик бактериалдык күйүк илдет козгогучун кожоюн өсүмдүктөрдөн бөлүп алуу, биологиясын изилдѳѳ жана интеграциялык оптималдуу күрѳшүү чараларын иштеп чыгуу маанилүү маселелердин бири. Айлана-чөйрөнү бузуучу кеӊири колдонулуп жаткан химиялык препараттарды чектөө, илдетке каршы биолгиялык коргоо иш-чараларын жүргүзүү, алардан толук кандуу арылуу - негизги максатыбыз.Биз максатыбызга ылайык илдетке чалдыккан алмуруттун сортторунан бактериалдык күйүк илдет козгогучу бөлүнүп алынды. Стандарттык ачкычтарга таянып лабораторияда идентификацияланды, ошондой эле геному изилденди.Илдет козгогуч так аныкталгандан кийин Кыргызстанда өстүрүлгөн алмуруттун ар кандай сортторуна бактериалдык күйүк илдети менен ixлабораториялык шартта жасалма жугуштуруу иштери жасалды. Алмуруттун (Лесная красавица, Майская, Факел, Старкимсон, Семереченская красавица, Красивая, Диканка) сорттору колдонулду. Алынган сорттордун жабыркоо денгээлине жараша диаграмма түзүлүп, таблица түрүндө көрсөтүлдү. Алмуруттун ар кандай сортторунун бактериалдык күйүгүнө Фитопатология лабораториясында өндүрүлгөн биологиялык препарат (Streptomyces уруусундагы) менен чачыратуу иштерин жүргүзүп, илдеттен арылуунун жолу иштелип чыкты.Жыйынтыгында биологиялык препараттардын айлана-чөйрөгө зыян алып келбеген химиялык препараттардын альтернативасы жана илдеттен арылууга болот деген кортунду чыгардык.Ачкыч создор: Erwinia amylovora, алмурут, бактериалдык күйүк, изилдөө, биологиялык активдүүлүк, биологиялык коргоо, антагонист.

Araştırma amacı: Son yıllarda Dünyada, aynı zamanda Kırgızistanda meyve ağaçları özellikle armut türü ağaçlar ciddi bir Ģekilde bakteriyolojik ateĢ yanıklığı hastalığından zarar görmektedir. Bu ateĢ yanıklığı hastalığına neden olan patojenleri çiftçi tarafından sağlıklı ağaçlardan ayırmak, biyolojik mücadele yapmak ve söz konusu hastalığa karĢı entegre mücadele yolları ortaya koymak önemlidir.Çevreyeye zararlı olmasına rağmen günlük hayatta çok kullanılar kimyasal preparatları sınırlamak ve ateĢ yanıklığına karĢı biyolojik mücadele faaliyetleri düzenlemek ve sonuç olarak söz konusu hastalıktan korunmak temel amacımızdır.Erwinia amylovora (Burrill) tanımı: E. amylovora, Rosaceae familyasının Malus ve Pyrus cinslerinin yanında 37 cinsi ve 128 türü enfekte etmekte, özellikle armut, ayva ve elmalarda çok zararlı olmaktadır. Ayrıca yenidünya ve muĢmula ağaçlarında da ciddi enfeksiyonlar oluĢturmaktadır. Ġlk kez ABD de görülen hastalık