Оценка воздействия загразнения на некоторые виды fabaceae на территории бывшего уранового производства мин-куш

Abstract

Провинция Мин-Куш расположена на территории Джумгальского района, в долине одноименной реки, относящегося к бассейну реки Нарын. В этом районе расположено 4 хвостохранилища и 4 отвала с отходами бывшего уранового производства общим объемом свыше 2 млн. м3. Хвостохранилище Туюк-Суу расположено в русле одноименной реки. В нем накоплено 450 тыс. м3 отходов на площади 3,2 га. Для пропуска вод реки построен железобетонный обводной канал. В настоящее время часть железобетонных конструкций обводного канала разрушена селевыми потоками, произошла неравномерная осадка поверхности хвостохранилища. В русле обводного канала образовались локальные замкнутые повреждения, через которые вода просачивается в хвостохранилище. Определен радионуклидный состав почв хвостохранилища Туюк-Суу: 40К, 238U, 232Th, 226Ra, 137Cs. Поскольку радионуклиды аккумулируются в поверхностном плодородном горизонте почвы, то это очень негативно сказывается на рост растений в целом. В результате исследований обнаружено, что радиоактивные элементы на техногенно-нарушенных участках распределены неравномерно.Ключевые слова: уран, хвостохранилище, почвенный покров, радионуклиды, загрязнение окружающей среды.

Sovyetler Birliği'nin ihtiyaç duyduğu uranyum materyallerin bir kısmı Kırgızistan'dan temin edilmiştir ve bu nedenle Kırgızistan'da radyoaktif atık deposu olarak bilinen en az 50 terk edilmiş alan vardır. 1955 yılında yapılmış Min-Kuş Köyü yakınında yer alan Tuyuk-Suu uranyum atık deposun örnek olarak gösterebiliriz. Min-Kuş'taki uranyum tesisi 1969 yılına kadar çalışmıştır ve uranyum madenciliği sonucu oluşan 2 milliyon m.3 radyoaktif materiyalleri bu alana gömülmüştür. Bu günlerde, atıkların gömüldüğü maden deposunun bentleri antropojenik ve doğal etkilerin altında yavaş yavaş bozulmaktadır. Min-Kuş'ta özzellikle Tuyuk-Suu eski atık deposu erozyon selleri yüzünden oluşan çamur akışlarına maruz kalmakta ve bundan dolayı radyoaktif maddelerin yüzeye çıkması görülmektedir. Bu yüzeye çıkan radyoaktif materyaller Tuyuk-Suu deposunun yanından geçen ve doğru köye giden Min-Kuş ırmağına dökülmektedir.Uranyum zenginleştirme süreçleri sonunda ortaya çıkmış olan radyoaktif materyalleri kaynaklanan aşırı radyoaktivite, çevredeki bitki, hayvan ve insan olarak tüm canlı organizmalar üzerinde olumsuz etki eder. Bu olumsuz etkiler sonradan büyük bir çevre problemlerine neden olması sözkonusudur. Bu yüzden, araştırmamız Tuyuk-Su atık deposu çevresinden fabaceae bitki türlerini ve ordaki toprağı biyomonitör olarak kullanıp, doğal radyoaktif elementlerin seviyesini ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Çalışmada alınan toprak ve bitkilerdeki doğal radiyoaktif elementlerin (40К, 238U, 232Th, 226Ra, 137Cs) seviyesi gamma-spektrömetri'yi kullanarak tespit edildi. Deneysel işlemlerde, Tuyuk-Su deposunun 5 farklı lokalitesinden ve 2 kontrol olarak toplam 7 bitki ve toprak örnekleri kullanılmıştır. Ayrıca, Geiger sayıcı kullanılarak radyoaktivite değerlerinin ölçüsü alınmıştır. Veriler, Tuyuk-Su uranyum deposunun radyasyon seviyesinin yükselmekte olduğunu (mR/h cinsinden-60-150 kadar) göstermiştir.