Birinci Basamakta Fiziksel Aktivite Anketi'nin (general practice physical activity questionnaire; Gppaq) Türkçe uyarlaması, geçerlilik ve güvenilirlik çalışması

Abstract

Aile hekimliği; koruma, tedavi ve rehabilitasyon olmak üzere sağlık hizmetlerinin her üç basamağında da yer alan bir uzmanlık alanıdır. Yaşlı nüfusun arttığı ve kronik hastalıkların kontrolünün giderek güçleştiği dünyamızda koruyucu hekimliğin rolü daha da önem kazanmıştır. Bulaşıcı olmayan hastalıkların tüm ölümlerin %70'inden sorumlu olduğu tahmin edilmekte, bu hastalıkların risk faktörleri arasında fiziksel hareketsizlik dördüncü sırada yer almaktadır.Aile hekimliğinin önemli görevlerinden biri olan koruyucu hekimlik kapsamında, kişilere hastalıklar için değiştirilebilir risk faktörlerinden biri olan fiziksel hareketsizlik konusunda eğitim verilmesi ve kişilerin aktif bir yaşam tarzına yönlendirilmesi önerilmektedir. Bunun yapılabilmesi için öncelikle kişilerin aktivite durumunu belirlemek gerekmektedir. İngiltere'de genel pratisyenlik uygulamasında, fiziksel aktivite düzeyini saptamak için, İngilizce adı `General Practice Physical Activity Questionnaire (GPPAQ)` olan, basit bir tarama yöntemi kullanılmaktadır. Bu çalışmada, Birinci Basamakta Fiziksel Aktivite Anketi (BBFAA) adıyla Türkçeye uyarlanan söz konusu yöntemin geçerlilik ve güvenilirliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Gerekli izinler ve etik kurul onayı alındıktan sonra, BBFAA'nın dil uyarlaması; birbirinden bağımsız üç tercüman tarafından Türkçeye çeviri, ortak Türkçe versiyon oluşturulması, farklı bir tercüman tarafından İngilizceye geri çeviri, orijinal metin ile karşılaştırma, uzman görüşü alınması, gerekli düzenlemelerin yapılması, 10 kişiye uygulanarak denenmesi ve Türkçe ankete son halinin verilmesi aşamaları gerçekleştirilerek yapılmıştır. Daha sonra Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği'ne başvuran 409 kişiye, demografik bilgi formu, BBFAA ve standart test olarak (daha önceden Türkçeye uyarlanmış olan) Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi - Kısa Formu (UFAA-KF) anketleri uygulandı. Anketlerden elde edilen sonuçlar SPSS programı kullanılarak değerlendirildi. Geçerlilik ve güvenilirlik araştırması için Cronbach alpha ve faktör analizi yöntemleri kullanıldı. Ayrıca 2x2 tablo oluşturularak BBFAA'nın UFAA-KF'ye göre duyarlılık ve özgüllük değerleri hesaplandı.Katılımcıların 241'i (%58,9) kadın ve 168'i (%41,1) erkek; yaş ortalaması 35,1±14,7 idi. Dört kategoride sonuç veren BBFAA ile 409 kişinin 86'sı (%21) hareketli, 81'i (%19,8) orta derece hareketli, 72'si (%17,6) az hareketli ve 170'i (%41,6) de hareketsiz olarak bulundu. Üç kategoride sonuç veren UFAA-KF ile 87 (%21,3) kişi aktif, 162 (%39,6) kişi minimal aktif ve 160 (%39,1) kişi de inaktif olarak bulundu. Her iki ölçekte de erkeklerin kadınlara göre daha aktif olduğu görüldü (p<0,05). Anket formlarından UFAA-KF'nin doldurulma süresi ortalama 75,32 saniye, BBFAA'nın doldurulma süresi ortalama 57,65 saniye olarak hesaplandı ve bu süreler arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulundu.BBFAA'nın güvenilirliği için bakılan alfa katsayısı 0,74 olarak hesaplandı. Geçerlilik için bakılan faktör analizi sonucunda Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) değeri 0,72 ve Bartlett sonucu p<0,05; açıklanan varyans oranı da 0,38 bulundu. BBFAA'nın UFAA-KF'ye göre duyarlılık ve özgüllük hesaplamaları yapıldı; BBFAA'nın duyarlılığı %86 ve özgüllüğü %47 olarak bulundu.Yapılan değerlendirmelere göre; Birinci Basamakta Fiziksel Aktivite Anketi'nin dil geçerliliği ile yapı geçerliliği sağlanmış olup güvenilirliği de yeterli düzeyde bulunmuştur. BBFAA, UFAA-KF'ye göre daha kısa sürede tamamlanmaktadır. UFAA-KF ile karşılaştırılınca BBFAA'nın hareketsiz olanları bulma oranı %86 iken, hareketlileri saptama oranı %47'dir. Buna göre BBFAA'nın, birinci basamakta sağlık hizmet sunan aile hekimleri tarafından, hastalarının yeterli fiziksel aktivite yapıp yapmadığını hızlı ve etkili biçimde değerlendirmek için kullanılabileceği sonucuna varılmıştır. Ölçeğin geniş kitlelere uygulanması ile elde edilecek bulgular incelenerek hareketli olanları bulma oranı daha ayrıntılı değerlendirilebilir.

Family medicine is a field of specialty which takes part on all three steps of health services, prevention, treatment and rehabilitation. Preventive medicine has earned a more important role in today's world where elderly population is increasing and chronic diseases are becoming harder to control. It is estimated that non-communicable diseases are responsible for the 70% of all deaths and physical inactivity ranks the fourth among the risk factors of these diseases.Within the scope of preventive medicine, one of the important tasks of family medicine, individuals should be educated about physical inactivity as one of the alterable risk factors of diseases and should be encouraged for a more active lifestyle. To be able to do this, first, it is necessary to determine activity level of the person. In general practice in England, a simple scanning method called General Practice Physical Activity Questionnaire (GPPAQ) is used to determine physical activity level. This study aims at determining validity and reliability of this method adapted to Turkish with the title `Birinci Basamakta Fiziksel Aktivite Anketi (BBFAA)`.Upon obtaining necessary permissions and approvals, language adaptation of GPPAQ was realized after translation to Turkish by three translators independent from each other, formatting a common Turkish version, retranslation to English by a different translator, comparison with the original text, taking expert opinions, making necessary arrangements, trying out by applying to 10 individuals and giving the final form of the Turkish questionnaire.Then, 409 persons who applied to Antalya Training and Research Hospital Family Medicine Outpatient Clinic were applied the demographic information form, GPPAQ and the International Physical Activity Questionnaire - Short Form (IPAQ-SF) (previously adapted to Turkish) as standard test. Collected data was evaluated in SPSS program. Cronbach alpha and factor analysis methods were used for validity and reliability study. A 2x2 table was created and sensitivity and specificity values of GPPAQ were calculated in comparison to IPAQ-SF.241 participants (58,9%) were female and 168 (41,1%) were men, the mean age was 35,1±14,7. With GPPAQ which provided results in four categories, out of 409 persons, 86 (21%) were found to be active, 81 (19,8%) were moderately active, 72 (17,6%) were moderately inactive and 170 (41,6%) were inactive. With IPAQ-SF which provided results in three categories, it was found that 87 (21,3%) persons were active, 162 (39,6%) were minimal active and 160 (39,1%) were inactive. On both scales, men were more active than women (p<0,05). The average fill out time of IPAQ-SF was 75,32 seconds and of GPPAQ was 57,65 seconds and the difference between these times was statistically significant.The alpha coefficient for reliability of GPPAQ scale was calculated to be 0,74. As a result of the factor analysis for validity, Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) value was 0,72 and Bartlett result was p<0,05; the declared variance rate was 0,38. GPPAQ's sensitivity and specificity calculations were performed according to IPAQ-SF; GPPAQ's sensitivity was found 86% and specificity 47%.According to the assessments, language validity and structural validity were determined and reliability level was found sufficient for the Turkish version of General Practice Physical Activity Questionnaire. GPPAQ is completed in a shorter time than IPAQ-SF. Compared to IPAQ-SF, GPPAQ's rate of detection of the inactive individuals was 85% while it was 47% for the active ones.Accordingly, it was concluded that Turkish version of GPPAQ can be used by the general practitioner health care provider to rapidly and efficiently evaluate if the patient is engaged in sufficient level of physical activity. Findings from application of the scale to larger groups can be used to evaluate the rate of determination of the active individuals in further detail.