Maksiller, sfenoid ve frontal sinüslerin hacimsel gelişimlerinin paranazal bölge anatomik varyasyonlarına olan etkisinin incelenmesi

Abstract

AMAÇ: Paranazal bölge kompleks bir anatomiye sahiptir ve bir çok önemli yapının yakın komşuluklarını içermektedir. Ayrıca, bu yapıların bir çok varyasyonu bulunmaktadır. Paranazal yapıların varyasyonlarının birbirleriyle ilişkilerinin araştırılması, fizyopatolojik süreçlerin aydınlatılmasından, preop risk değerlendirmesi ve ameliyat planı hazırlanması aşamalarına kadar bir çok alanda yarar gösterebilir. Bu çalışmada, sağ ve sol maksiller sinüs (MS), sfenoid sinüs (SS) ve frontal sinüslerin (FS) hacimlerinin `volume rendering` tekniği ile ölçülmesi, aynı taraflı olfaktör fossa derinliği (OFD), lateral lamella uzunluğu (LLU), lateral lamella-kribriform plate hoziontal planı açısı (LLA), optik sinir (OS) ve internal karotid arterin (İKA) SS'ye komşuluk durumu, anterior etmoidal arterin (AEA) kafa tabanına göre yerleşimi parametreleri ile karşılaştırılarak aralarındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlandı.GEREÇ VE YÖNTEM: Çalışma, Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi Radyoloji Bölümü'nde 2018 yılı içerisinde paranazal tomografisi çekilmiş 18-80 yaş arası 230 hasta üzerinden yapıldı. Tomografi görüntüleri, erkek/kadın oranı eşit olacak şekilde, uzman radyolog gözetiminde, `Materialize Mimics` yazılımı kullanılarak analiz edildi. Sonuçta, 460 adet MS, SS ve FS volümü (mm3), ayrı ayrı, 460 adet ipsilateral OFD (cm), LLU (mm), LLA (00-1800 arası açı değeri), OS- SS komşuluğu (komşu değil – komşu – sinüs içinde seyreden), İKA – SS komşuluğu (komşu değil – komşu – sinüs içinde seyreden), AEA - kafa tabanı komşuluğu (kafa tabanı içinde – kafa tabanından ayrı) ile karşılaştırıldı ve anlamlı ilişki arandı.BULGULAR: Anterior etmoidal arter - kafa tabanı komşuluğu ile FS, SS hacmi arasında, OS – SS komşuluğu ile MS, FS, SS hacmi arasında, İKA - SS komşuluğu ile MS, FS, MS hacmi arasında, OFD ile MS, FS arasında, LLU ile MS, FS arasında pozitif korelasyon; LLA ile FS arasında negatif korelasyon bulunmuştur.viiiSONUÇ: Sonuçlarımız, paranazal sinüs volümleri arttıkça, İKA ve OS'nin sinüs içine indentasyon ve protrüzyonlarının da artabileceğini, AEA'nın kafa tabanından uzaklaşabileceğini, OFD ve LLU'nun artabileceğini göstermiştir. LLA-FS negatif korelasyonu dışındaki tüm sonuçlarımız, sinüs volümleri arttıkça, ameliyat için riskli parametlerin de arttığını göstermiştir. AEA – kafa tabanı komşuluğunun ve LLA'nın paranazal sinüs hacim ölçümleri ile karşılaştırılması açısından çalışmamız literatürde ilk olma özelliğini taşımaktadır.Anahtar kelimeler: Paranazal sinüs hacmi, lateral lamella-kribriform plate açısı, olfaktör fossa derinliği, optik sinir, internal karotid arter

AIM: Paranasal region has a complex anatomy and involves close relationships of lots of important structures. Besides, there are many variations of these structures. Investigation of correlations of paranasal structures' variations with each other may show benefit in various fields from enlightening physiopathological processes to preoperative risk assessment and preparation of operation plan. In this study, measurement of left and right maxillary sinus (MS), sphenoid sinus (SS) and frontal sinus (FS) volumes using `volume rendering` technique, and comparison of them with ipsilateral olfactory fossa depth (OFD), lateral lamella length (LLL), lateral lemalla-cribriform plate horizontal plan angle (LLA), relationship of optic nerve (ON) and internal carotid artery (ICA) to SS, placement of anterior ethmoidal artery (AEA) according to skull base parameters were aimed.MATERIALS AND METHODS: The study was conducted on 230 patients aged between 18-80 who underwent paranasal tomography imaging in 2018 at Fatih Sultan Mehmet Training and Research Hospital Radiology Department. Tomography scans were analyzed using `Materialise Mimics` software under the supervision of a radiologist keeping male and female numbers even. Eventually, 460 MS, FS and SS volume measurements (mm3) were one by one compared to 460 ipsilateral OFD (cm), LLL (mm), LLA (angle value between 00-1800), ON – SS relationship (not adjacent – adjacent – protruding into sinus), ICA - SS relationship (not adjacent – adjacent – protruding into sinus), AEA – skull base relationship (inside skull base – separate from skull base) and statistically significant correlations were looked for.RESULTS: Positive correlations between AEA – skull base relationship and FS, SS volumes, OS – SS relationship and MS, FS, SS volumes, ICA – SS relationship and MS, FS, SS volumes, OFD and MS, FS volumes, LLU and MS, FS volumes, and a negative correlation between LLA and FS volume, were found.xCONCLUSION: Our results showed that indentation and protrusion of ICA and ON into sinus may increase, AEA may become distant from skul base, OFD and LLL may increase as paranasal sinus volumes increase. Our all findings, except LLA – FS negative correlation, showed that dangerous parameters for operation increase as paranasal sinus volumes increase. Our study is the first in the literature in terms of comparison of AEA – skull base relationship and LLA with paranasal sinus volume measurements.Keywords: Paranasal sinus volume, lateral lamella – cribriform plate angle, olfactory fossa depth, optic nerve, internal carotid arter