Acil serviste üst gastrointestinal sistem kanaması tanısı alan hastalarda mortaliteyi belirleyen faktörler

Abstract

AmaçÜst gastrointestinal sistem kanamaları, gastrointestinal sistem acillerinin en sıklarından biridir. Kanamanın en sık nedenleri peptik ülser kanamaları ve özefagus varis kanamalardır. Mortalite; ileri yaş, karaciğer hastalığı ve şok bulguları varlığı ile ilişkilidir. Bu hastalarda endoskopi ihtiyacının belirlenmesinde Glasgow Blatchford veya Rockall skorları gibi risk sınıflamalarının kullanımı önerilmektedir. Biz çalışmamızda hasta değişkenlerinin mortalite ve kötü sonlanım üzerine etkisini inceledik.Materyal ve MetotHastaların demografik verileri, komorbid hastalıkları, kullandıkları ilaçlar, yaşamsal bulguları, acil servise başvuru şikayetleri, acil servisten istenmiş olan laboratuvar tetkikleri , kan gazı parametreleri, acil serviste uygulanan tedaviler, endoskopi yapılıp yapılmadığı, yapıldı ise 24 saatin altında veya üstünde mi yapılmış olduğu, endoskopi sonucu, acil servis ve hastane sonlanışları ve hastanede takip edilirken tekrar kanamanın meydana gelip gelmediği kaydedildi. Elde edilen verilerin çok değişkenli lojistik regresyon analizi ile incelenmesi planlandı.BulgularÇalışmaya dahil edilen 476 hastanın ortanca yaşı 66 (ÇAA: 23, min: 18, maks: 98) yıldı ve 331(%69,5)'i erkekti. Bu kanamaların 53 (%9)'ü varis ve 423 (%91)'ü varis dışı lezyonlardan kaynaklanmaktaydı. Kötü sonlanım kapsamında hastaların girişim ve transfüzyon gereksinimi ile yeniden kanama varlığı ve hastanın vefat etmesi incelendi. Sistolik kan basıncı [p= 0,018 (GA: 0,98 – 1,00)], melena şikayetiyle başvuru [p= 0,34 (GA: 0,43 – 0,97)], kronik karaciğer hastalığı varlığı [p< 0,001 (GA: 1,98 – 8,53)], hemoglobin [p= 0,32 (GA: 0,85 – 0,99)] ve glukoz düzeyinin [p= 0,004 (GA: 1,00 – 1,00)] kötü sonlanım ile istatistiki olarak anlamlı tespit edildi. Mortalite için ise malignite varlığı [p= 0,001 (GA: 2,41 – 29,78)], iv kristaloid infüzyonu uygulanması[p= 0,36 (GA: 1,07 – 8,30)], endoskopide aktif kanama varlığı [p= 0,001 (GA: 1,99 – 17,29)] ve laktat düzeyi [p= 0,001 (GA: 1,14 – 1,63)] istatistiki olarak anlamlı bulundu.SonuçÜst GİS kanama ile başvuran hastalarda başvuru sistolik kan basıncı, hemoglobin ve glukoz düzeyleri ile melena şikayetiyle başvuru ve kronik karaciğer hastalığı öyküsü kötü sonlanımla; laktat değeri, endoskopide aktif kanama tespit edilmiş olması, malignite varlığı ve acil serviste İV sıvı uygulanmış olması mortaliteyle ilişkilidir. Glasgow Blatchford Skoru 0 olan hastaların endoskopik işlem ve takipleri poliklinik koşullarında yapılabilir. Anahtar Kelimeler: üst gastrointestinal kanama, acil servis, kötü sonlanım, yeniden kanama, ölüm

ObjectiveUpper gastrointestinal system bleeding is one of the most frequent gastrointestinal emergencies. Bleeding mostly occurs from peptic ulcers and eosophageal varices. Mortality is related to advanced age, hepatic disease and shock. Current literature suggests calculation of risk scoring systems (GBS, Rockall etc.) to determine the need of endoscopic treatment. This study aimed to determine patient characteristics related to mortality and adverse effects.Materials and MethodsPatients who were diagnosed as a upper gastrointestinal bleeding between the January 1,2014 – December 31,2018 at Emergency Medicine Department have been detected via the hospital automation system retrospectively. Patient demographics, comorbid diseases, medication usage, vitals, complaints, laboratory tests, blood gas analyses, treatments in the emergency department, whether endoscopic workup was done, endoscopy timing, endoscopy result, emergency department and hospital outcomes and rebleeding were recorded. Obtained data was planned to be analysed with multivariate logistic regression analysis.ResultsMedian age of 476 patients was 66 (IQR: 23, min: 18, max: 98) and 331 (69,5%) was male. 53 (9%) variceal and 423 (91%) non-variceal bleeding were recorded. Endoscopic treatment, transfusion requirement, rebleeding and death were accepted as adverse outcome. Systolic blood pressure [p= 0,018 (GA: 0,98 – 1,00)], tarry stool on presentation [p= 0,34 (GA: 0,43 – 0,97)], chronic liver disease [p<0,001 (GA: 1,98 – 8,53)], hemoglobin [p= 0,32 (GA: 0,85 – 0,99)] and glucose levels [p= 0,004 (GA: 1,00 – 1,00)] were statistically related to adverse outcome. Malignity [p= 0,001 (GA: 2,41 – 29,78)], iv crystalloid infusion treatment [p= 0,36 (GA: 1,07 – 8,30)], endoscopic ongoing haemorrhage [p= 0,001 (GA: 1,99 – 17,29)] and lactate level [p= 0,001 (GA: 1,14 – 1,63)] were statistically related with mortality.ConclusionSystolic blood pressure, hemoglobin and glucose concentrations, presentation with melena and history of chronic hepatic disease were independent predictors of adverse outcome; whereas lactate concentrations, ongoing hemorrhage at endoscopy, known malignity and iv fluid replacement at emergency department were independent predictors of mortality. Patients with Glasgow Blatchford Score 0 can be managed at outpatient clinics.Key Words: upper gastrointestinal bleeding, emergency department, adverse outcome, rebleeding, mortality