Amerika Birleşik Devletleri' nin dış politikasındaki Karadeniz eğilimi ve bu kapsamdaki gelişmelerin Türkiye'nin güvenliğine etkileri

Abstract

TASNİF PİSİ ÖZET Bu çalışmada Amerikan dış politikasındaki Karadeniz eğilimi ve bu kapsamdaki gelişmelerin Türkiye'nin güvenliğine etkileri ele alınmıştır. Çalışmamız Uluslararası Sistemin Yapısal Evrimi ve Karadeniz Bölgesi, Bölge Eksenli Değişimler, Amerikan Dış Politikası ve Karadeniz son olarak Sonuç ve Değerlendirmeler adları altında dört bölümden oluşmaktadır. ilk bölümün birinci kısmında uluslararası sistemin genel yapısal değişimi uluslararası ilişkiler teorileri çerçevesinde devlet dışı aktörlerin ortaya çıkışı, karşılıklı bağımlılık, uluslarötesileşme ve küreselleşme kavramları ile ele alınmıştır. Soğuk Savaş sonrası uluslararası düzen arayışları çerçevesinde oluşturulan jeopolitik çözümlemeler ortaya konularak bulunduğumuz döneme geçiş dönemi adı verilmiş ve bu dönemin karakteristiklerinin neler olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. İkinci kısımda güvenlik tehdit kavramları ve süreçleri ele alınmıştır. Güvenlik algısının nasıl çalıştığını açıklamaya yönelik olarak farkındalık çerçevesi adı altında bir model ortaya konulmuş ve bu çerçevenin çalışırken bulunduğu bilinç halleri modellenmiştir. Uluslararası güvenliğin gündem maddeleri uluslararası düzenin karakteristiği ile ilişkilendirilerek uluslararası güvenlik basamaklara ayrılmıştır, ikinci kısımda son olarak uluslararası sistemin yeni sorun ve tehditleri belirtilerek bu sorun ve tehditlerle mücadelede geçerli olacak çok taraflılık ilkesi açıklanmıştır. Bölge eksenli değişimlerin ele alındığı ikinci bölümde jeopolitik ağırlık merkezlerindeki kaymalar sonucu Karadeniz'in değişen işlevi açıklanmıştır. Soğuk Savaş sonrasında bölgedeki işbirliği arayışları ele alınarak kurumsal gelişim ortaya konmuştur. Üçüncü bölümde ise Amerikan yönelişlerindeki jeopolitik ilkeler açıklanarak Soğuk Savaş sonrası girilen süreçteki değişimler ortaya konmuştur. Küresel istikrarsızlık alanlarının oluşturduğu yeni perspektifte Karadeniz bölgesinin oynadığı merkezi rol açıklanarak Amerika'nın Karadeniz politikası ve stratejilerinin oluşturulma sürecindeki görüşlere yer verilmiştir. Amerikanın Karadeniz politikası ve stratejilerinin oluşturulma sürecinde ortaya konulan görüşler arasında var olan rasyonel-irrasyonel ikilem vurgulanmıştır. Karadeniz'de sağlanacak çok taraflı mutabakat neticesinde ortaya çıkabilecek hareket serbestisinin küresel istikrara yapacağı katkılar ele alınmıştır. Sonuç bölümünde Karadeniz'de elde edilecek hareket serbestîsine göre Türkiye'nin güvenliğine yönelik değerlendirmelerde bulunulmuştur. TASNİF PTS1 1

TASNİF PİSİ ABSTRACT In this study, Black Sea tendency in the foreign policy of the U.S and the effects of the possible affairs which can be occured in this context on the security of Turkey were analyzed. This research consists of four chapters namely; The Structural Evolution of International System and Black Sea Region, The Changes in Regional Axis, Foreign Policy of The U.S. and Black Sea, at last Conclusion and Evaluations. In the first chapter, the general structural change of the international system was discussed in the light of the concepts in the theories of intematiol relations namely; emergence of the nonstate actors, power and interdependence, transnational relations, and globalisation In the context of the searchs for a new world order after the Cold War, the geopolitical explanations were introduced. This term was called as `transition period` to a new world order. The characteristics of this period were tried to be determined. In the second part of this chapter, the concepts of security, threats and their processes were studied. In order to explain how the security perception worked, the `frame of awareness` model was developed. In this model, the perception levels which the frame of awareness worked at were defined. The levels of international security were explained by relating the agenda of the international security with the main characteristics of the world order. At last, the new issues and threats of the international system and multilateralism as the fighting principle were demonstrated. As a result of the changing geopolitical dynamics, the new function of the Black Sea region was explained In the second chapter. Moreover, the regional intematioal Institutions formed after cold war were introduced. Chapter third showed the geopolitical principles of the American foreign policy and its changes after cold war. Hereafter, the views argued during the U.S Black Sea policy developing process were put forth for consideration by explaining the Central role of the Black Sea region in the global instability areas. Then, the rational-irrational dilemma among these views was highlighted. Finally, the contributions of the operational capability that could be achived as a result of broad based consensus which would be ensured in this region to the global peace and stability were discussed. TASRİF DfSiTASNİF PİSİ In the conclusion chapter, it was arrived at different evaluations about the security of Turkey according to the operational capability that could be achieved at Black Sea region. TASNlFDISl HI