Yoğun bakımda takip edilen kritik hastalarda standart doz kortikotropin testi ile sürrenal bez fonksiyonlarının ve prognostik faktörlerin değerlendirilmesi

Abstract

Giriş ve amaç: Yoğun bakımda stres ve şiddetli hastalıklar hipotalamik-hipofizer-adrenal aksı aktive ederek hipofizden adrenal kortikotropik hormon ve adrenal korteksden kortizol salınımına neden olur. Adrenal yetersizlik (AY) genel toplumda %0.01'den daha az görülürken yoğun bakım (YB) hastalarında bu sıklığın %28'den daha fazla olduğu bildirilmektedir. Bu çalışmada kritik hastalığı olan hastalarda standart doz kortikotropin (ACTH) testi ile adrenal yetmezlik (AY) sıklığını ve IL-6, DHEAS, CBG, prokalsitonin, aldosteronun, BAL da kortizol ve 24 saatlik idrardaki kortizol değerlerinin prognoza etkisini belirlemek amaçlandı.Materyal ve Metod: Kritik hastalığı olan 80 olgu çalışmaya alındı. Hastalar IMV ve NIMV uygulanışına göre 2 gruba ayrıldılar. Olguların vital bulgular, APACHE II skorları kaydedildi ve ACTH, kortizol, prokalsitonin (PKT), dehidroepiandrostenedion sülfat (DHEAS), IL-6, CBG ve aldesteron için kan örnekleri ve kortizol düzeyi için 24 saatlik idrar ve lavaj örnekleri alındı. AY tanısı için standart doz (250 ?g) ACTH testi yapıldı.Bulgular: Hastalarda AY 3 farklı değere göre tanımlandı; delta kortizol < 9 µg/dl (grup 1), bazal kortizol değeri < 10 µg/dl (grup 2) ve bazal kortizol değeri < 15 µg/dl (grup3). Grup 1'e göre adrenal yetmezlikli hasta tespit edilmedi. Grup 2'ye göre 10 hastada AY tespit edildi. Grup 3'e göre ise 18 hastada AY tespit edildi. IMV uygulanan 40 hastada grup 2'ye göre adrenal yetmezlik tespit edilmedi. Grup 3'e göre ise 6 hastada adrenal yetmezlik tespit edildi. IMV uygulanan 40 hastanın 32'si exitus oldu . Exitus olan bu 32 hastanın 4'ünde adrenal yetmezlik tespit edildi (%12.5) NIMV uygulanan 40 hastada grup 2 ` ye göre 10 hastada adrenal yetmezlik tespit edildi. NIMV uygulanan 40 hastanın 12'si exitus oldu. Exitus olan 12 hastanın 2'sinde adrenal yetmezlik gelişti. Grup 3'e göre ise 12 hastada adrenal yetmezlik tespit edildi. NIMV ve IMV grubunda adrenal yetmezlik gelişen ve gelişmeyen hastalar arasında mortalite oranları açısından fark saptanmadı.Sonuç: Kritik hastalarda AY oranı değişken olmakla birlikte sıktır. Çalışmamızda NIMV uygulanan grupta AY daha sık tespit edilmiştir. NIMV ve IMV grubunda adrenal yetmezlik gelişen ve gelişmeyen hastalar arasında mortalite oranları açısından fark saptanmadı. Bu hastalarda bazal kortizol seviyesi ölçümü ve ACTH stimulasyon testi yapılması faydalı olabilir. Adrenal yetmezlik saptanan hastalar steroid ile tedavi edilmelidir. Yoğun bakımlarda klinik bulgular olmasa da AY rutin olarak takip edilmesinin uygun olacağı düşüncesindeyiz.Anahtar Kelimeler: Adrenal yetmezlik, kortizol, ACTH, DHEAS, CBG, aldosteron

Introduction and Aim: Stress and severe diseases in the intensive care by activating hypothalamic-pituitary adrenal axis causes to release the adrenal corticotropik hormone in hipofiz and cortisol in adrenal cortex. While adrenal insufficiency (AI) seen less than 0.01% of the global community,it informed more than 28% of the intensive care patients. In this study,our aims were to detect the frequncy of adrenal insufficiency using standard dose corticotropin (ACTH) test in patients with critical illness and to determine IL-6, DHEAS, aldosteron, BAL cortisol, procalcitonine, CBG and 24-hour uriner cortisol values effects of the prognosis.Material and Method: A total of 80 patients with acute critical illness (ACI) were recruited the study. The patients were divided into two groups according to the applications of IMV and NIMV. Vital findings and APACHE II scoring were recorded and blood samples were taken for ACTH, cortisol, procalcitonin (PCT), dehydroepiandrosterone sulphate (DHEAS), IL-6, CBG and aldosteron and 24 hour urine and lavage samples were taken for cortisol. Furthermore, standard dose (1 ?g) ACTH test was done for AI diagnosis.Results: AI defined in patients according to the 3 different value; delta cortisol < 9 µ g/dl (Group 1), basal cortisol < 10 µg/dl (Group 2) and basal cortisol < 15 µg/dl (Group 3). Any patients with AI were not detected at group 1. 10 patients with AI were determined according to group 2. 18 patients with AI were determined according to group 3. AI were not detected in the 40 patients who were applied to IMV at group 2. 6 patients with AI were determined according to group 3. 32 patients were died in the 40 patients who were applied to IMV. 4 patients with AI were determined at the 32 patients who were died (12.5%).10 patients with AI were determined in the 40 patients who were applied to NIMV at group 2. 12 patients were died in the 40 patients who were applied to NIMV. 2 patients with AI were determined at the 12 patients who were died. 12 patients with AI were determined according to group 3. Patients with and without AI were not determined no differences in the mortalite rates at the IMV and NIMV group.Conclusion: The frequency of AI was common in patients with critical illness. AI were determined more frequently at the NIMV group. Patients with and without AI were not determined no differences in the mortalite rates at the IMV and NIMV group. This patients can be useful bazal kortisol measurement and to be done ACTH stimulation test. Patients with AI should treat with steroid. We think that AI routinely might follow in the intensive care even if there was not clinical findings.Keywords: Adrenal insufficiency, cortisol, ACTH, CBG, DHEAS, aldosteron