Üremide insülin direnci ve damar hastalıkları ilişkisi

Abstract

Amaç: Üremik ortam birçok faktörün etkisi ile karbonhidrat metabolizmasını ve insülin direncini etkilemektedir. KBY hastalarında, en sık mortalite nedeni kardiyovasküler hastalıklardır ve kardiyovasküler mortalitenin en sık nedeni de ateroskleroz ile ilişkili hastalıklardır. İnsülin direnci de aterosklerozu etkileyen önemli etkenlerden biridir. Çalışmada amacımız, üreminin insülin direnci üzerine olan etkisini ve insülin direnci ile damar hastalıkları arasındaki ilişkiyi saptamaktır.Materyal ve metod: Diyabetik-olmayan diyalize giren KBY (n:20), diyabetik-diyalize giren KBY (n:20), prediyalitik KBY(n:20) ve kontrol grubu (n:20) şeklinde 4 gruba ayrılan 80 kişiden HOMA-IR yöntemi ile insülin direnci bakıldı. Hastaların karotis intima media kalınlıkları B-mode ultrosonografi ile common karotis arter seviyesinden bilateral ölçüldü. Karotis intima media kalınlığı sağ ve sol karotis intima media kalınlıklarının aritmetik ortalaması alınarak hesaplandı. Karotis intima media kalınlığı 0.09 cm üzeri olan hastalarda karotis arter aterosklorozu var kabul edildi. Hastaların karotis intima media kalınlık ölçümü sonrası aynı doppler cihazı ile periferik damar hastalığını gösteren ankle-brachial index (ABI) hesaplamak üzere bilateral ön kol ve bacaktan sistolik kan basınçları ölçüldü. Bacak sistolik kan basıncı ve ön kol sistolik kan basıncı oranlanarak ABI hesaplandı. ABI 0.9'dan küçük olan değerler pozitif olarak kabul edildi.İstatiksel analizler için SPSS 15.0 (statistical package for social sciences ) bilgisayar programı kullanıldı. Çalışma verileri değerlendirirken student t testi, Mann Whitney U testi, one way ANOVA testi, ki-kare testi, Pearson korelasyonu testi kullanıldı. Yapılan tüm karşılaştırma ve değerlendirmelerde p katsayısının 0.05'in altında olduğu değerler anlamlı olarak kabul edildi.Bulgular: Tüm hastalarda (n:60), HOMA-IR pozitifliği 29 hastada (%48.3), karotis arter aterosklerozu 26 hastada (% 43.3) ve ABI pozitifliği 30 hastada (%50) mevcuttu. Kontrol grubunda (n:20) ise karotis arter aterosklerozu 6 hastada (%30) ve ABI pozitifliği 2 hastada (%10) mevcuttu. Kontrol grubunda HOMA-IR pozitif hasta tespit edilmedi. KBY hastalarında kontrol grubuna göre; karotis arter aterosklerozu sıklığında istatistiki anlamlı artış belirlenmedi (p:0.2). KBY hastalarında kontrol grubuna göre; ABI pozitifliğinde istatistiki anlamlı artış vardı (p:0.01).Tüm kronik böbrek yetmezliği hastaları (n=60) değerlendirildiğinde; HOMA-IR pozitifliği ile karotis arter ateroskleroz, karotis arter İMK ve ABI arasında pozitif korelasyon tespit edildi. Bu korelasyonlar istatistiki olarak anlamlı idi (p değerleri sırası ile 0.02, 0.03 ve 0.03).KBY hastalarında karotis arter aterosklerozu ile hemodiyaliz süresi, LDL ve CRP arasında istatistiki anlamlı ilişki belirlenmedi (p değerleri sırası ile 0.9, 0.08 ve 0.6). Aynı hasta grubunda ABI pozitifliği ile hemodiyaliz süresi ve LDL arasında istatistiki anlamlı ilişki belirlenmedi (p değerleri sırası ile 0.3 ve 0.7).Sonuç: Çalışmamızda; üremide, insülin direnci artmış bulundu. Üremide insülin direnci ile karotis arter aterosklerozu, karotis arter intima media kalınlığı ve ABI pozitifliği arasında pozitif korelasyon saptandı. Üremik hastalarda insülin direnci düzeltilirse, sistemik ateroskleroz göstergesi olan karotis arter intima media kalınlığı ve periferik arter ateroskleroz göstergesi olan ABI pozitifliği oranlarında olumlu düzelmeler olabilir.Anahtar kelimeler: Üremi, insülin direnci, vasküler hastalıklar, karotis intima media kalınlığı, ankle-brachial index

Aim: Uremic environment effects carbonhydrate metabolism and insulin resistance with the action of many factors. The most common cause of mortality in CKD patients is cardiovascular disease and the most common causes of mortality in cardiovascular diseases are associated with atherosclerosis. Insulin resistance is one of the important factors that effect atherosclerosis. The aim of this study is to find the effect of uremia on insulin resistance and to determine the relationship between insulin resistance and cardiovascular diseases.Material and methods: Insulin resistance is measured by HOMA-IR method from 80 patients that separated into four groups which are dialitic-nondiabetic CKD (n:20), dialitic-diabetic CKD (n:20), predialitic CKD (n:20) and control group (n:20). Carotis intima media thickness is measured bilaterally by b-mode doppler ultrasonography from common carotid artery level. Carotis intima media thickness were calculated by taking the arithmetic average of right and left commun carotis intima media thickness. Patients who have carotis intima-media thickness over 0.09 cm is accepted to have atherosclerotic carotis artery. Ankle and brachial syctolic blood preesure is measured with the same doppler ultrasonography after measurement of carotis intima media thickness for calculation of ABI. ABI is calculated with proportioning ankle and brachial systolic blood pressure. ABI value smaller than 0.9 is accepted as positive.Statistical Packsge for Social Sciences (SPSS) 15.0 software was used to analyse data. Student t test, Mann Whitney U test, one way ANOVA test, chi-square test and Pearson correalation tests were used for evaluation of data. P<0.05 value was accepted as significant in all analyses.Findings: In all patients (n:60) HOMA-IR pozitivity was found on 29 (48.3 %) patient, carotis artery atherosclerosis was found on 26 (43.3 %) patient and ABI positivity was found on 30 (50 %) patient. In control group (n:20), carotis artery atherosclerosis was found on 6 (30 %) patient and ABI positivity was found on 2 (10 %) patient. No HOMA-IR positive patient was found on control group. Carotis artery atherosclerosis was not significantly elevated on CKD patients than control group (p: 0.2). But ABI positivity was significantly elevated on on CKD patients than control group (p: 0.01).In all CKD patients, HOMA-IR positivity was positively correlated with coronary artery aterosclerosis, coronary arter IMT and ABI values (p values were respectively 0.02, 0.03 and 0.03).In CKD patients no significantly correlation was found between coronary artery atherosclerosis and years of hemodialysis, LDL cholesterol and CRP values (p values were respectiveley 0.9, 0.08 and 0.6). In the same group of patient also no significant correlation was found between ABI positivity and years of hemodialysis and LDL cholesterol values (p values were respectively 0.3 and 0.7).Results: In our study, presence of insülin resistance is increased in patients with CKD. Positive correlation was found between degree of insulin resistance and carotis artery atherosclerosis, carotis artery IMT and ABI positivity. If parameters that effect insulin resistance was improved in uremic patients, carotis intima media thickness which is associated with systemic atherosclerosis and ABI positivity which is associated with peripheric artery atherosclerosis are also improved.Keywords: Uremia, insülin resistance, vascular disease, carotis intima media thickness, ankle-brachial index