Süyünbay Eraliyev'in Cıldızdarga Sayakat (Yıldızlara Seyahat) adlı uzun şiiri ve zamanında onun üzerinde yapılan tartışmalar

Abstract

Ünlü Rus yazarı V.G.Belinskiy `Edebiyat, halk şuurunun, ruhî hayatının çiçeği vemeyvesidir.` der. Onun dediği gibi edebiyat , insanın ruh dünyasını, onun hayat tarzını, vederinde bulunan zengin iç dünyasını açar. Toplumun gelişme sürecindeki kendine özgü olaylarınfarkına varılması için sanat hayallerini oluşturma yoluyla insanlara tesir eder. Onların şuurununfikrî ve estetik yönden yenilenmesine hizmet eder.Yüksek lisans tezi olarak tarafımdan hazırlanan bu çalışma, ünlü Kırgız şairiSüyünbay Eraliyev'in `Cıldızdarga Sayakat` (Yıldızlara Seyahat) adlı uzun şiiri vezamanında onun üzerinde yapılan tartışmalar üzerinedir. Niçin eserin tartışması üzerindesorusu akla gelebilir. Bunun sebebi eser kırgız edebiyatında henüz `Yabancı` olarak gözükenserbest nazım şeklinde yazılan ilk örneklerinden biri olmasıdır.Bu yüzden giriş kısımda ilk önce serbest nazım şekli ve tarihi hakkında bilgi verildi.Serbest nazım şeklinin batıda XVIII.yy'da ilk olarak ortaya çıkışı, ve bu şeklin XIX.yy'ın sonuXX.yy'ın başında bütün dünyaya yayılması ve bununla birlikte Türk ve Rus edebiyatında aldığıyer ve şairler hakkında bilgiler ortaya konuldu. Daha sonra 1960-70 yıllar arasında Kırgızedebiyatında serbest nazmın yer alması ve bu tarzda şiirler yazan şairler hakkında söz etmeyidoğru buldum.Çalışma dört ana bölümden oluşmaktadır.I. Bölümde Kırgız yazılı edebiyatının tarihi ele alındı. Asıl konudan uzaklaşmamakiçin 1917 yıldan önceki Kırgız (eski Orhan Enisey yazısına, XI.yy.da M. Kaşgari'nin,C.Balasagın'in eserlerine `Manas` destanı başta olarak diğer folklor eserlerine vb.) edebiyattarihine çalışmamızda yer vermeye gerek duymadık. Kırgız edebiyatının önemli etabı Büyükİnkilap devriminden sonra başlayıp günümüzün çağdaş edebiyatına kadar olan gelişimi ve onuniçindeki nazım şekli üzerinde bilgi verildi. Nazmın gelişme etaplarına detaylı olarak bakıldı. Buarada tanınan şairlere ve eserlerine kısaca değinildi.II. Bölümde `Cıldızdarga Sayakat` (Yıldızlara Seyahat) şiirinin sahibi SüyünbayEraliyev'in hayatı ve sanatı üzerinde geniş bilgi verildi.III. Bölümde ise `Cıldızdarga Sayakat` (Yıldızlara Seyahat) uzun şiirinin yazılıştarihi, şekli ve eserdeki uzay, ömür, ölüm, hayat, insan, tabiat ve sevgiden oluşan sonsuzlukkonusu işlendi.Bu şiirin serbest nazım şeklinde yazılışı okuyucuların, eleştiricilerin, edebiyatuzmanlarının dikkatini çekerek çalışmanın esas konusu olan eser üzerinde zamanında çok önemlitartışma yaratılmıştır. Onların her çeşit fikri ve görüşü örnek verilerek IV. Bölümün içeriğindeoluşturuldu.Ondan sonra ek kısımda eserin asıl Kırgızcası ve Türkiye Türkçesine çevirisi yapıldı. Şiiriaktarırken o kadar büyük zorluk çekmedim. Çünkü bir yandan kırgızca ile türkçe arasındaki ortakkelimelerin çok olması ve anlamların aynı şekilde algılanması, diğer yandan şiirin serbest nazımşeklinde yazılması yani kafiye düzeninin olmaması bana yardımcı oldu. Şairin kendisinin istediğifikri, düşünceleri olduğu gibi aktarmaya çalıştım, ama bu çeviri üzerinde gözden kaçan eksikliklervarsa okuyucuların değerlendirmesine sunuyorum. Gelecekte bunun gibi değerli eserleri Türkçeyedaha çok sayıda tercüme edilmesini temenni ederim.Bu araştırmanın amacı, önemi ve özelliği ile ilgi olarak Önsözde bahsedildi.Bu küçücük çalışmam Kırgız edebiyatını ve şairlerini yakından tanımak isteyenlere vegenel olarak Kırgız nazmına ilgi duyanlara yararlı olacağına inanıyorum.

`Literature 's the nation's world- outlook, the flower and berry of itsspiritual life` (V. G. Belinsky).As V.G. Belinsky said above, the main role of literature is to showperson's spiritual world, his life , struggles, to find out deeply situated world, hislife, struggles, to find out deeply situated rich inner feelings, affect by making upart images, to help renovate people's world outlook from the ideal-aestheticalside.The theme of my master's degree thesis is about the famous Kyrgyz poet- S. Eraliev'spoem `Tourney to the stars` and disputes that were around it at that time.I think, it's necessary to give detailed information about the famous pat and his works tothe Turkish people as well as to the amateurs of literature. Till now, any of the works of poet weretranslated into Turkish. That's why this theme will help both nations to know each other well.You may ask why it's about the disputes around the work. The reason is that, the initial poems inKyrgyz literature were in free form. That's why in the introduction part, I gave detailedinformation about the initial `free forms` of the poems and its history. About the appearance ofthis kind of form an the west in 18th century, about the great poets that wrote poems in this form,about the widespread and development of this form, all over the world at the end of 19 the and thebeginning of 20th century, and about its place in Turkish and Russian literature and their authors.Then, I gave some information about its settlement in poetry of Kyrgyz literature in 1960's –70's.Further, in the first part, I wrote about the history of Kyrgyz literature. Inorder not to stray from the subject, I didn't pay much attention to the history ofKyrgyz literature before the October revolution. Because the main stage of theKyrgyz literature was after the Great October Revolution. Since then, till now,the information was about the development were considered separately. I alsowrote about the poets of that time, who made contributions to the poetical genreof Kyrgyz literature and their prominent works.In the 2nd part, I gave detailed information about the author of the poem `Tourney to thestars`, his life and creative works.In the 3rd part, there was an analysis about the history of writing, of the poem Tourney ofthe stars`, its form, original novelty, its main core as life, death, human, nature and love- thehuman's infinitive subject.The fact that this poem was written in the free form, at that time itprovoked rough interest of the majority of people, different critical opinions, itpassed through the huge discussion.Opinions of literary critics, specialists in study of literature, common readers and thispoem's advantage according to that time are given in the 4th part.Then, the poem `Tourney to the stars` in the original Kyrgyz language and thetranslation into the Turkish language were given.The importance of translation into Turkish is not only to introduce thework to other Turkish people, but also it's needed to compare Turkish andKyrgyz languages (their difference and similarity). It was not very difficult totranslate the poem. Because, on one hand, there are a lot of common wordsbetween two languages and, on the other hand, the free form of the poem, theabsence of rhyme were helpful to me to translate the poem. I tried to translate thepoem as it was. However, if there are some insignificant defects, I wish thereaders will evaluate it considerably. In the future, I think, there's a good cause totranslate into Turkish such prominent Kyrgyz works.The target of the theme, its actuality and its difference are given in the introduction partof the work.I believe that this work would help those people who are interested in Kyrgyz literature,who studies it and, in general, to the amateurs of poesy.