Kırgızistan'da vergileme sorunları ve vergi reform önerileri

Abstract

Geçiş ekonomilerinde geçiş sürecinin başında ekonomik anlamdaşiddetli bir düşüşün gerçekleştiği görülmektedir. Orta ve Doğu Avrupa'daekonomik gerileme nispeten kısa süreli ve hafif olurken, BağımsızDevletler Topluluğunda ise beklendiğinden daha derin ve şiddetliolmuştur. GSYİH ortalama % 40'tan daha büyük ölçüde düşmüş, fakirlikve eşitsizlik keskince yükselmiştir. Son yıllarda büyüme hızının önemliölçüde yükselmesine rağmen BDT ülkelerinin hiç biri şimdiye kadar kişibaşına GSYİH'sını geçiş döneminden önceki seviyesine ulaştıramadığıgörülmektedir. Bu süreçte kamu gelirleri azalırken kamu harcamalarınaolan talep sürekli artmıştır. Bu doğrultuda piyasa ekonomisine uygun birvergi sistemi kısa sürede tasarlanarak uygulamaya konulmuştur. 1992yılında geçiş ekonomilerinin çoğu temel vergiler olarak: Gelir Vergisi,Kurumlar Vergisi ve Katma Değer Vergisini uygulamaya başlamışlardır.1991 yılında bağımsızlığını kazanan Kırgızistan serbest piyasa ekonomisinegeçiş sürecinin başından beri süre gelen, vergileme ile ilgili sorunlarla karşı karşıyaolduğu görülmektedir. İncelemeler sonucu Kırgız vergi sisteminde şimdiye kadaryapılan reformların başarıya ulaşmada yetersiz olduğu görülmekte ve bu bağlamdadaha bir çok yeni reformlara ihtiyaç duyulmaktadır. Kırgız vergi sisteminde ihtiyaçduyulan vergi reformlarının oluşturulmasında, diğer geçiş ekonomilerinde yapılanvergi reformları ile kıyaslama yapmak yerine daha çok ülkenin içinde bulunduğusosyal ekonomik ve mali durumu dikkate alınarak bu uygulama gerçekleştirilmelidir.

At the beginning of transition period there was severe descent ineconomy. The economic fall in CIS countries involved severely anddeeply in comparison to the economic fall in Central and West Europe,where it passed in short period and easily. National product decreased for40 percents, poverty and inequality rapidly developed. Although in lastyears the growth was significantly, per capita National Product couldn'treach its rate seen before transition period. While the public incomes weredecreasing, the demand of public outlays continually increased. Thereforein short period tax system of market economy was projected and applied.In 1992 in most of the transition economies main tax systems as IncomeTax, Institutional Tax and Value Added Tax became to be applied.Kyrgyzstan in 1991 at the beginning of its independence underwentseveral problems related to taxation. Analyses show us that reformsrealized in Kyrgyz tax system were not enough for development of thissphere. As a result tax system of Kyrgyzstan is in need of new reforms.Instead of making comparison of preview reforms the constituting taxreforms demand taking into consideration social, economic and financialconditions.