Gelişmekte olan ülkelerde dış borç sorunu ve Kırgızistan örneği

Abstract

Dış borç, ülke içindeki yerleşik kuruluş ve kişilerin, ülke dışındaki,yerleşikkuruluş ve kişilerden dış kredi sağlamasıdır. Dış borçlanma ise; ülkeler arasındakiçeşitli türden finansal akımların içerisinde borçluluk ilişkisine neden olan ve belirlisüreler sonunda iade edilmeyi gerektiren çeşitli finansal işlemlerdir. Dış finansmanınen belirgin özelliği, belli bir sözleşmeye bağlı olması ve karşılıklı olmasıdır.Ülkelerin asıl amacı; iktisadi gelişmelerini kendi öz kaynaklarıylasağlamalarıdır. Kalkınma adına adımları atmış, üretim ve yatırım sorunu olmayanülkeler kendi iç kaynaklarını ile karşılayamayan, kalkınma hamlesini henüzgerçekleştirememiş az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde iç tasarrufların azlığı,kamu gelirlerinin yetersizliği, dış ticaret açıkları, ithalata olan gereksinim, yabancısermayen azlığı v.b. nedenlerle dış kaynaklardan finansman sağlamak zorunlu halegelmektedir. Gelişmekte olan ülkelerin kaynak sorununu gidermede, tasarrufoluşturmak, yatırımları arttırmak için dış borçlanma kurtarıcı rol oynamaktadır.1991'de bağımsızlığını ilan eden Kırgızistan merkezi sistemli ekonomidenPazar ekonomisine geçiş sürecine girdi. Bu süreç içerisinde gerek yönetim yapısındagerekse ekonomik yapıda oldukça büyük değişiklikler yapılması gerekmekteydi.Kırgızistan gerekli kanun ve tüzükleri hazırlamada gecikmedi. Fakat bunlarıuygulamada oldukça sorun yaşandı. Özellikle ekonomik yapıyı şekillendirmede,sanayinin gelişmemiş olması ve sermaye eksikliği sebepleriyle, problemler yaşandıve Kırgızistan, dış borçlanma yoluna gitmek zorunda kaldı. Borçlanma yıllarla doğruorantılı olarak giderek arttı ve Kırgızistan oldukça yüksek bir dış borç altına girdi.Aşırı borçlanmanın sebeplerini maddeleyerek sıralamak gerekirse;• Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla, merkezden üye ülkelere gelenbütçe transferlerinin kesilmesi, • Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla üye ülkeler arasındaki ödemesisteminin yıkılması ve ülkelere olan borç hacminin daha dabüyümesi ve bunun yüksek oranlı bütçe ve ödemeler bilançosuaçıklarında net olarak görülmesi,• Sovyetler Birliği'nin yıkılmasıyla borçların, birlikten ayrılanülkelerin üzerine kalmasının yaptığı olumsuz etkiler,• Dünya akaryakıt fiyatlarındaki artış ile ticari şartların değişmesi,• Dışardan alınan kredilerle, ulusal yatırım programının düzenlenmesive halkın refah seviyesinin yükseltilmesinin amaçlanması fakatprogramın ekonomiyi gereken seviyeye getirememesi,• Dış borçlanmada doğru sistemin uygulanmaması,• Tecrübesizce çekilen ihracat kredileri,• Rusya krizinin nominal döviz kurlarını düşürmesi ve ekonomikgöstergelerin daha da zayıflaması,• Yasal şartların zayıflığı,• Kredi alma sürecinde, yönetim organlarının fonksiyonlarını vedoğru, güvenilir çözüm bulma sorumluluklarını yerinegetirmemeleri,• Çekilen kredilerin, doğru yerlere aktarılamaması, iyi birorganizasyon yapısı oluşturulamaması,• Kredilerin pay edildiği kurum ya da kuruluşların paylarına düşenkredilerin geri ödemesini yapmaması,• Dış borçların doğru tabanlara dağıtılamaması ve garantisi olmayankısımlarda kullanılması• Ulusal borç sisteminin titizlikle hazırlanmış olmaması, borçbirikiminin gerçekçi rakamları göstermeyen ve modern vergisistemini engelleyen zayıf bir borçlanma politikası izlenmesişeklinde sıralanabilir1. Bütçe açığını kapatmak için yönlendirilecek yeni kredilerle özellikle daprogram borçları ile ilgili tutucu bir politika izlemek lazımdır, bunu yaparken de yeniyürürlüğe giren Devlet ve devlet dışı borcu kanunu göz önünde bulundurulmalıdır.Üç yöne göre de ilk adımların atılmış olmasına rağmen bu teklifler hala gücünükaybetmiş değillerdir, hatta yıllar geçtikçe daha da aktüelleşiyor ve titiz bir şekildeüzerinde çalışmaların yoğunlaştırılması gerektiği anlaşılmaktadır.

External loans - process of reception of credits by inhabitants and theenterprises of one country at inhabitants and the enterprises of other state. Externalloans - the financial operations connected with reception of loans and the obligationand return after a certain interval of time. The basic feature of external loans - whichthey stand out on the basis of a bilateral agreement.The basic purpose of the government of any state - maintenance of economicgrowth due to own sources. Developing countries because of insufficiency of ownsources of financing, a low level of incomes, deficiency of the budget and thebalance of payments and many other things of the reasons, are compelled to applyabout allocation of loans to the developed countries and the financial organizations.External loans are the optimum decision for the decision of a problem of financing,creation favorable investment climate. The Kyrgyz Republic, having foundindependence 15 years ago in 1991, has followed the road of deep economictransformations. Before the Government there was very much a challenge ofreforming, both in a control system, and in economic sphere completely.Corresponding Decrees, instructions have been published, laws are developed andaccepted. However, much of them have remained on a paper. Reforming ofeconomic structure has faced such problems, as backwardness of industrial sector,lack of own capital. Kyrgyzstan has been compelled to apply about granting loans.The volume of external loans indefatigably grew, that has led to a huge external duty.The reasons of so unfavorable phenomenon were:⇒ The termination of financing from the central budget; ⇒ Break of former system of payments between former republics USSR,growth of an external duty, negative influence on the balance ofpayments, growth of deficiency of the budget;⇒ Distribution of debts of the USSR to new independent republics;⇒ Growth of the world prices for oil and changes in conditions of worldtrade;⇒ Creation of the inefficient program of national investment, that finallybecame the reason of so pitiable condition of economy;⇒ Erroneous system of external crediting;⇒ The credits taken hasty for development of export;⇒ Influence of crisis in Russia on the exchange rate of currencies and asconsequence: deterioration of macroeconomic parameters;⇒ Weak legislative base; the Indifferent attitude of a control system topayments under credits;⇒ Unreasonable distribution of external loans, absence reliableinstitutional bases; Irrational use of credits by the organizations;⇒ Distribution of credits in branch where there were no guarantees ofrepayment of the received loans;⇒ Unreasoned preparation of national system of reception of externalloans, weak system of reception of the credits, not reflecting realvolume of an external duty, as consequence braking development ofsystem of the taxationFor decrease in deficiency of the state budget it is necessary to accept theeffective and long-term policy in sphere of reception of external loans in view of thelaw of the Kirghiz Republic `About state and private loans `. In spite of the fact thatthe government takes measures in these directions, we consider, that the givenprocess is not completed and there is a big circle of problems which are necessary forsolving quickly and resolutely.