Kırgızistan'da tarım-hayvancılık sektöründe üretim ve finansman sorunları ve bu sorunların çözümünde sözleşmeli üretim modelinin uygulanabilirliği

Abstract

İnsanların gıda ihtiyaçlarını karşılamasının yanında gelir ve istihdam kaynağıyaratmak suretiyle tarımsal sanayinin gelişmesi ve kalkınmanın teşvik edilmesindestratejik işlevi bulunan tarım sektörü, gelişmişlik düzeyleri ne olursa olsun tümülkelerin ekonomik hayatında vazgeçilmez bir role sahiptir. Dünyada değişenekonomik ve ticari koşullara bağlı olarak rekabete dayalı serbest piyasahakimiyetinin artması, yoksullukla mücadele ve kırsal kalkınma politikalarının odaknoktasında bulunan tarımsal ekonominin canlandırılmasına yönelik farklıyaklaşımların uygulanmasını gerektirmektedir. Tarımsal ve kırsal kalkınmanıngerçekleşmesi öncelikle sektörün finansman sorunlarının çözülmesinigerektirmektedir. Kooperatifler, tarımsal finans kurumları ve bankalarınentegrasyonuyla sektörün ihtiyacına cevap verecek çok yönlü ve etkin bir tarımsalbankacılık sisteminin oluşturulması üreticilerin krediye erişiminin sağlanmasıbakımından önem taşımaktadır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülke uygulamalarıincelendiğinde tarımsal kredilerin, sektörün yapısına ve üreticilerin ihtiyaçlarınauygun koşul ve nitelikte çeşitlendirilerek farklı bankacılık ürünleri tasarlandığıgörülmektedir. Bu alternatif enstrümanlar, özellikle küçük işletmelerin krediyeerişimlerini artırarak üretim ve finansman sorunlarının çözümünde etkili olmaktadır.Gelişmiş ülkelerin kalkınma süreçleri incelendiğinde tarım sektörününistihdamdan aldığı pay azalırken ekonomiye reel katkısının arttığı görülmektedir.Buna karşılık gelişmekte olan ülkelerde sektörün içinde bulunduğu yapısal vefinansal sorunların üretim hacmi ve kalitesini olumsuz yönde etkilediği, sektörünyüksek istihdam oranına rağmen arzulanan gelir ve katma değeri yaratamadığıgörülmektedir.Diğer gelişmekte olan ülkelerdekine benzer olarak Kırgızistan'da da başlıcagelir ve istihdam kaynağı olarak ulusal ekonomiye önemli katkılarda bulunan tarımsektörü, ülkenin coğrafik yapısı ve doğal koşullarının elverişliliği nedeniyle gelişmeve yüksek katma değer yaratmada büyük bir potansiyel taşısa da, üretim vefinansman sorunları nedeniyle beklenen sektörel iyileşmenin gerçekleşmediğigörülmektedir. Ülkede kırsal yoksullukla mücadelede ve sürekli bir sektörel büyümesağlanmasında etkili kalkınma stratejilerinin uygulanmasının rolü büyüktür. Bununiçin, sektörel yapının ve sorunların doğru analiz edilmesi gerekmektedir.Kırgızistan'da, tarım ve tarıma dayalı sanayinin dengeli ve istikrarlı birşekilde gelişmesi ekonomik kalkınmanın anahtarı kabul edilmektedir. Sektörelsorunların ortadan kaldırılması, liberal bir piyasa ortamında, pazar odaklı bir üretimanlayışıyla, üretici ve sanayiciyi bir araya getirecek stratejilerin uygulanmasınıgerektirmektedir. Bu çerçevede, değer zincirindeki aksayan yönlerin tespit edilereksektörün üretim ve finansman sorunlarının giderilmesine yönelik çeşitlialternatiflerin geliştirilmesi yararlı olacaktır. Küçük ölçekli üretim yapısına sahipKırgız tarım sektöründe üreticinin girdi temininden başlayarak, üretim ve pazaraerişim süreçlerinde karşı karşıya kaldığı temel sorunların çözülerek sanayi kesimininkaliteli ve yeterli miktarda hammadde ihtiyacının karşılanabilmesi, üretici vesanayici arasında etkin bir koordinasyonun sağlanmasını gerektirmektedir. Buamaçla, girdi tedariki, üretim, işleme, dağıtım ve pazarlama süreçlerinin farklıaşamalarında farklı işletmelerin faaliyet gösterdiği geleneksel tarımsal üretimyapısında Sözleşmeli Üretim Modeli'nin, taraflar arasında dikey koordinasyonsağlayarak tarım, sanayi ve ticaret kesimlerini bir araya getirebileceğidüşünülmektedir.Bu çalışmada, Kırgızistan'da tarım ve hayvancılık sektörlerinin geneldeğerlendirmesi yapılarak sektörlerin gelişimini engelleyen faktörler belirlenmeyeçalışılmakta, pazar odaklı tarım sektörü yaratılmasında etkili bir üretim ve finansmansistemi olan ve bu özelliğiyle dünyada yaygın olarak uygulanan Sözleşmeli ÜretimModeli'nin ülkedeki mevcut sorunlara çözüm olup olamayacağı tartışılmaktadır.Anahtar kavramlar: Kırgızistan, Tarım, Tarımın finansmanı, Sözleşmeli üretim.

Agricultural sector having a strategic function in providing food for people aswell as supporting development of agribusiness and maintaining employment, playsan important role in the economies of both developed and developing countries.Changing economical and commercial environment and increasingdomination of free market economies around the world requires differentperspectives in strengthening agricultural economies which remain in the focus ofpoverty reduction and rural development policies. In order to achieve agriculturaland rural development it is necessary to solve the financial problems of the sector inthe first place. Integration of cooperatives, agricultural finance corporations andcommercial banks facilitating an efficient agricultural banking system compatiblewith requirements of the sector is important in increasing producers' ability to gainaccess to credits. Analysis of successful cases in both developed and developingcountries show that agricultural credits should be tailored to fit the structure of thesector and meet the needs of producers. These various alternative financialinstruments are effective in addressing problems of production and finance faced bysmall farmers by improving their access to credits.Analysis of well developed countries indicate that share of agricultural sectorin total employment decreases as its contribution to the economy increases in realterms. In developing countries however opposite is true, where structural andfinancial problems have a negative impact on volumes of production and quality ofoutput. As a result of this agricultural sector fails to generate desired level of incomeand value added despite its high share in total employment.Agricultural sector in Kyrgyzstan contributes substantially to nationaleconomy by being a major source of income and employment. However, similar toother developing countries the sector has not been improving well enough due toproduction and finance problems, despite its potential to further develop and generatehigh value added with country's suitable geographic and natural conditions.Implementation of effective development strategies plays an important role inreduction of rural poverty and maintaining sustainable growth. For this, it isnecessary to address the structure and problems of the sector correctly.Growth of agriculture and agro-processing in a balanced and stable way iswidely accepted as the key for economic development in Kyrgyzstan. Elimination ofproblems of the agricultural sector requires implementation of strategies which willbring producers and processors together in a liberal market environment with amarket oriented production perspective. Within this frame it might be useful first todetermine the major gaps which cause production and financial problems in Kyrgyzvalue chain and then develop certain alternatives which might eliminate theseproblems.In order to solve the major problems faced by the small farmers in productionand marketing and to provide agro-processing firms with desired amounts of highquality inputs, it is necessary to build an efficient coordination among producers andprocessors. Within traditional Kyrgyz agricultural production system where inputprovision, production, processing, distribution and marketing are done by differentbusinesses at different times, contract farming might be a solution in maintainingvertical coordination between producing, processing and trading parties.This study reviews and analyzes the general outlook of Kyrgyz agricultureand livestock sectors, identifying the factors which hinder the development of thesector with further discussion on whether contract farming might be a solution toexisting problems of the sector.Key Words: Kyrgyzstan, Agriculture, Agricultural Finance, ContractFarming.