Чыңгыз Айтматовдун повесттеринде кыргыздардын социалдык жана маданий жашоо - турмуш чагылдырылышы

Abstract

Elinizdeki Yüksek Lisans Tezimizde; Cengiz Aytmatov'un ilk eseri olan 'Yüz yüze', büyük aşk konusunu yansıtan 'Cemile', küçük çocuğun masallarından söz eden 'Beyaz Gemi' ve Kırgızların ata ne kadar yakın olduğunu anlatan 'Gülsarat' gibi öykülerinde yer alan, Kırgız Milletinin tâ uzaktan beri yaşayageldiği kültür, örf-âdet ve yaşayış biçimlerini, ünlü türkolog-araştırmacı Saul M.Abramzon çalışmaları ile bağdaştırarak inceledik. Kırgız Milletinin kültürü ve yazıya geçmemiş sadece benlikte saklanmış âdetleri nice devlet yetkililerinin, imân ve dürüstlük gerektiren işlerin rehberi olageldiği herkese mâlûmdur.Her yazar kendi kalem tecrübesine göre, hayata yazarlık bakış açısı ve yorumları ile çeşitli durumları kendinin edebî kazanında dolaylı ve dolaysız şekilde pişirerek, tam anlamıyla piştiğinde de sadece kendine özgü edebî serveti, yeni sanatı halk önüne sermektedir.Cengiz Aytmatov'un eser dili Rusça olmasına rağmen, eserlerinde bahsettiği etno-kültürün ve örf- âdetlerin canlı bir şekilde yansıtılması, okuyucuların ilgisini çekmektedir. Ayrıca, baba-oğul, kaynana-gelin, karı-koca, kayınpeder-dâmat ilişkileri, örtmece sözler, saygı kültürü, ölen insanların ruhuna saygı v.s.bir sürü yazıya geçmemiş halka ait büyük kültür Aytmatov'un çalışmalarının kaynağı ve başlangıcı diyebiliriz.Demek, Tezimiz; Cengiz AYTMATOV'un eserlerinde yer alan ('Yüz yüze', 'Cemile', 'Beyaz Gemi', 'Gülsarat') etno-kültürün ve halkın yazılmamış büyük mîrasın nesilden nesile eser aracılığıyla da geçtiğini bir daha tespit etmiş durumundadır.

This dissertation was investigated in combination with distinguish researcher S. M. Abramzon's works in which he noted about ancient customs and traditions of Kyrgyz people, which are placed in Chyngyz Aytmatov's novels like `Face to face`, `Jamila`, `White steamer`, `Gulsary`. It's clear that the great culture, non writable customs and traditions were guide for a lot of authorities.Every writer according to his/her experience in life and point of view can present his/her literary works, new arts to people.The language of literary works of Chyngyz Aytmatov is Russian, but they reflect the living traditions, therefor public is interested in them. Especially relationship between father and child, mother-in-law and daughter-in-law, husband and wife, son-in-law and father-in-law, respect, spirit respect, to obey to the soul of dead people taboo (according to the traditions daughter-in-law can't say names of her husband and his relatives) is non writable traditions and they are the main source and beginning of Aytmatov's works.This dissertation has proved that Chyngyz Aytmatov's literary works can transfer ethno culture and non writable heritage from generation to generation.