Ürkün temasının Sovyet Kırgız edebiyatına yansıtılması (Kasımalı Bayalinov'un Acar, Aalı Tokombayev'in Yaralı Yürek, Mukay Elebayev'in Uzak Yol eserleri temelinde)

Abstract

1916 Yılı, Türkistan'da yaşayan halklar için, özellikle Kırgız halkı için tarihiaçıdan önemli bir yere sahiptir. Öz topraklarını işgal ederek kendilerine zor günleryaşatan Çar yönetimine karşı Kırgızlar, 1916 yılında ayaklanarak isyan çıkartmıştır.Bu isyanda yüz binlerce Kırgız hayatını kaybetmiş, birçok Kırgız da Çar yönetimininbaskısından dolayı, yerlerini yurtlarını terkederek Çin'e kaçmak zorundakalmışlardır.Bu büyük trajedi birçok yıllar Kırgız edebiyatında dönemin baskı rejimindendolayı anlatılamamıştır. Bu çalışmada 1916 Ürkün (İsyan) konusunun MukayElebayev'in `Uzak Yol`, Kasımalı Bayalinov'un `Acar`, Aalı Tokombayev'in`Yaralı Yürek` eserlerinde Sovyet Kırgız Edebiyatına yansıtılması ele alınmıştır.Özellikle bu yazarların eserlerinin seçilmesinin nedeni, bu üç yazarın 1916 yılındakitrajediyi yaşamaları ve eserlerinde yansıtmalarıdır. Bu yazarların Çağdaş KırgızEdebiyatının ilk yazar ve şairlerinden olmaları da eserlerini incelememize sebepolmuştur.Mukay Elebayev, `Uzak Yol` eserinde 1916 isyanında geçirdiği zor hayatşartlarını anlatmaktadır. Eserindeki başkahraman kendisidir. Kasımalı Bayalinov,`Acar` adlı eserinde 1916 isyanında yaşadığı ve görerek şahit olduğu olayları Acaradındaki bir kızla anlatmak istemiştir. Aalı Tokombayev de `Yaralı Yürek` eserindeyaşadığı ve gördüğü olayları eserinde farklı kahramanlarla yansıtmaya çalışmıştır.1916 Yılı Ürkün hadisesi, uzun yıllar dönemin baskı rejiminden dolayıedebiyatta objektif bir şekilde yansıtılamamıştır. Bağımsızlık dönemindeyse 1916yılındaki isyan hadisesi yeterince ele alınamamıştır.Anahtar Sözcükler: 1916 Yılı Ürkün'ü, isyanı, Mukay Elebayev, Uzak Yol,Kasımalı Bayalinov, Acar, Aalı Tokombayev, Yaralı Yürek

Year of 1916 has a tremendous historic significance not only for the people ofTurkistan but especially for the Kyrgyz nation. Kyrgyz people rebelled against thecolonial Russian Tsarist rule who tried and did occupy territories of Kyrgyz people.During this rebel, hundreds of thousand Kyrgyz civilians were killed, and many fledto China to escape from Tsarist oppression.This tragic event couldn't be revealed in Kyrgyz literature because of thedictatorial rule. In this work of mine the tropic of Urkun was examined and analyzedin the novellas and stones of Mukay Elebaev `Far Way`, Kasimaly Bayalinov`Acar`, Aaly Tokombaev `Wounded Heart` in Kyrgyz Soviet Literature. The mainreason of choosing these very works was that the writers actually saw andexperienced the event by themselves and reflected it into their books. The fact thatthese writers and poets were the pioneers of temporary Kyrgyz Literature served asanother reason for the selection of these piece of arts.Mukay Elebaev, in his `Far Way` work describes the hardships and difficultlife conditions of 1916. The main character of the book is actually himself. KasymalyBayalinov, on the other hand, tended to describe what he saw and experienced in thecharacter of the girl named Ajar. The heroes were reflected by a different angle inAaly Tokombaev's `Wounded Heart`.The 1916 Events of Urkun hadn't been reflected objectively to the literaturebecause of the suppressing regime. Unfortunately even offer the independence Urkunevents couldn't take it's deserved place in history.Key words: 1916 Urkun events, Mukay Elebaev, Far Way, Kasymaly Bayalinov,Ajar, Aaly Tokombaev, Wonuded Hart