Кыргыз улуттук орнаментинин коммуникация системасындагы ролу

Abstract

Магистрдик диссертация кыргыз улуттук орнаментинин коммуникация системасындагы ордун жана ролун изилдегенге арналган. Кыргызстан мамлекеттик көзкарандысыздыкка ээ болуусу эркин, чыгармачыл илимий изилденүүлөргө шарт түзүп берди. Мындай изилдөөлөр аркылуу кыргыз элинин кандай эл экенин, кандай жол басканын, кандай асылдыктарга ээ болгонун, башкача айтканда, кыргыз иденттүүлүгүн чагылдырганга негиз курат.Кыргызды даңазалаган кыргыз оозеки чыгармачылыгы, салт-санаалары, ритуалдары, кол өнөрчүлүгү, анын ичинде кыргыз орнаментинин изилдениши мындай чагылдырууларда чоң ролун ойнойт. Мындан тышкары, диссертацияда айтылуу кубулуштарды, биздин эмгегибизде – орнаментти, жаңы пайда болуп жана өсүп келе жаткан коммуникация илими менен байланыштырганга аракет кылынды. Себеби, ата-бабаларыбыз бизге эмне кабар, эмне маалымат, кандай эрежелерди, мыйзамдарды жөнөткөнүн биз көпчүлүк учурда жогоруда айтылган байыркылардан калган асыл кубулуштар аркылуу билебиз. Диссертацияда, орнаменттер - белгилер, символдор - көрүнүктүү илимпоздорду аркалап, кандайдыр бир коддор, шифрлер деп айтылат. Аларды декодификациялоо, дешифровкалоо – азыркы муундагы илимпоздордун бирден бир парзы деп көргөзөбүз. Коммуникация системасында эң байыркы кабарлардын бири – адам баласынын турмушун, кайгы-муңун, санаа-кыялдарын, сүйүү, баатырлык жоокерлик, боорукерлик жана көптөгөн башка сезимдерин чагылдырган обон (музыка) дүйнөсү, жана аска – ташкаларга чегилген, кийизге, териге, жыгачка оюлган, темирге, күмүшкө жана башка материалдарга түшүрүлгөн сүрөт дүйнөсү.Методологиялык негиздери катары коммуникация жана маданият теорияларынын негизги багыттарын чагылдырдык; анын ичинде коммуникация системасы жана маданият түшүнүктөрүнө анализ жасалды; орнамент жөнүндө жалпы түшүнүк аныкталып, анын коммуникация жана маданиятта ээлеген орду жана ойногон ролу айкындалганга аракет жасалды.Кыргыз орнаменти жөнүндөгү илимий иштерге анализ жасалды; кыргыз жана башка элдердин орнаменттеринин окшоштуктары жана айырмачылыктары аныктоого аракет жасалды; кыргыз орнаментинин түпкү маңызын ачууга аракет жасалды; коммуникация системасындагы кыргыз орнаментинин ролу чагылдырылды.Ааламдашуу заманындагы жаңы маалымат технологиялар өнүгүп жаткан мезгилде кыргыз орнаментинин кайра жандануу процессиндеги пайда болуп жаткан коркунучтарды анализ кылганга аракет кылдык; айтылуу коркунучтардан оолак болуу жолдорду белгиледик.Негизги сөздөр: улуттук иденттүүлүк, орнамент, улуттук орнамент, коммуникация, коммуникативдик тил, код, шифр, матрица, декодификация, маданият, мыйзамченемдүүлүк, гармония, эстетикалык деңгээл, белги, глобализация, дисгармония.

Araştırmanın amacı Kırgız milli motiflerinin İletişim sisteminde nasıl bir rol taşıdığına yönelik çaba gösterildi. Kırgız milli motifleri bizim kültürümüzü temsil eden kaynaklardandır. Kırgızistan Devliti egemenlik ile birlikte bağımsız olarak bilim yönündeki araştırmalara sahip oldu. Bu araştırmalar kırgız halkın nasıl birisi olduğunu nasıl bir yolla geldiğini nasıl zenginliklere sahip olduğunu diğer sözle kırgız kimliğini tasvir eden ve kırgızları tanıtan sözel sanatı gelenekleri el sanatı ve bunun içinde kırgız milli motiflerinin araştırması önemli yer aldığı şüphesizdir. Bundan dışarı motiflerin iletişim bilimi ile bağ kurmaya çaba gösterildi. Çünkü atababalarımız bize nasıl bir haber nasıl bir ileti hangi kodları bize yolladığını onlardan gelen eşyalardan öğrenebiliriz. Bu çalışmada motiflerin ancak bir işaret sembol söylemler değildir bunlar kodlar olduğu kanıtlanıyor. Onların dekodlamasını yapma şimdiki neslin bilim adamlarının farzı olduğu vurgulanıyor. İletişim sisteminde en eski haberlirdin biri adamın hayatın düşüncelerini sevgilerin sezimlerin ifade eden müzik dünyası dağlara deriye, ağaca, deмire, gümüşe, keçeye v.s materyallere oyulan resim dünyasının yansıtmasıdır. Bu resim dünyasında motif önemli yeri almaktadır.Motif maddi ve manevi kanunları ifade eden fenomendir. Bu fenomen onun içeriğini bilmek ikinci olarak iletişim sistemi ile bağlaması yönünde çalışma yapıldı.Metogolojinin temelinde iletişim ve kültür teorilerinin yönleri belirlendi. Onun içinde iletişim sistemi ve kültür anlayışları analiz edilip motif hakkında bilgileri yansıtılarak onun yeri belirlendi. Kırgız motifleri hakkında önceki araştırmalar üzerinde analiz yapıldı. Kırgız ve diğer halkları arasındaki benzerlikleri ve değişikleri belirlenip kırgız motiflerinin felsefesini yansıtmaya çaba gösterildi. İletişim sisteminde kırgız motiflerinın rolü yansıtıldı.Milli motiflerin değişmesini getiren kültür rönesansı süreci ile bağlı analiz yapılmaya çaba gösterildi. Bu değişikler onun temelini bozarak bazı bilim adamlarının düşüncelerine göre yavaşça dünyanın küresel mahvedici disbalans ve dengesizlik sürecini getirmektedir. Bu süreci globalleşme ile yeni enformesyon teknolojileri de etkilemektedir.Anahtar sözcükler: toplumsal kimlik, motif, milli motif, iletişim, iletişim dili, kod, şifre, dekodlama (kod açma), kültür, kanun, işaret, matris, küreselleşme, yeni enformayon teknolojileri, dengesizlik.