Halkla ilişkilerde mükemmellik ilkelerinin Kırgızistan'da uygulanabilirliği: Halkla ilişkiler çalışanları ile görgül bir araştırma

Abstract

Asya, Afrika ve Latin Amerika gibi dünyanın farklı bölgelerinde halkla ilişkileri değerlendirmek için yerel kavramsal çerçevelerin geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır (Sriramesh&Vercic, 2003). Fakat, bu bölgelere ait yerel çerçeveler, incelenmekte olan iletişim olgularını anlamamıza yardımcı olacak görgül verilere dayalı olarak kavramlaştırılabileceği gerçeğini de kabul etmek önemlidir. Ayrıntılı yerel çerçeveler oluşturuluncaya kadar Batı dışı toplumlarda da Batı'da geliştirilen çerçevelerin kullanılması zorunludur.Bu tez çalışmasında Kırgızistan'da halkla ilişkiler mesleği bağlamında iletişim ele alınmaktadır. Kırgızistan'da halkla ilişkiler mesleğini araştıran ampirik çalışma olmadığından dolayı bu çalışmada Batı'da geliştirilmesine rağmen, çokuluslu araştırmaya dayanan çerçeve kullanılmıştır.Çalışma, Halkla İlişkilerde Mükemmellik İlkelerine dayanmaktadır. Bu ilkeler Vercic, L. A. Grunig, and J. E. Grunig (1996), tarafından geliştirilen Mükemmellik Projesi olarak bilinen çalışmanın sonuçlarına dayanmaktadır (J. E.Grunig, 1992).Bu çalışmada araştırmacılar halkla ilişkilerin kurumsal yönetim için değerini anlatmaya ve kuruma daha çok değer katkısında bulunması gerekiyorsa halkla ilişkilerin nasıl yönetilmesi ve uygulanması gerektiğini açıklayan ilkeler seti geliştirmişlerdir. Vercic ve J. E. Grunig'e (2000) göre, halkla ilişkilerin genel kuramının kökleri iktisat ve stratejik yönetim kuramlarına kadar gitmektedir. Vercic ve J. E. Grunig çoğu halkla ilişkiler araştırmacıları ve uygulayıcılarının halkla ilişkiler yönetiminin kurumun yönetimine yaptığı katkıları anlatan iktisat ve stratejik yönetim kuramlarına kuramsal ilişki kuramadıklarını belirtmektedirler (Grunig, 2000:9). Yazarlara göre halkla ilişkiler işletme disiplininin bir parçasıdır ve halkla ilişkilerin bu çerçevede ele alınması gerekmektedir.Araştırmada Kırgızistan'da çalışan halkla ilişkilerciler ile yüz-yüze görüşme, sistematik gözlem, anket yolu ile ülkede uygulanan gerçek pratikler ortaya konulmaya çalışılacaktır. Daha sonra Halkla İlişkilerde Mükemmellik İlkeleri ile karşılaştırılmıştır ve halkla ilişkiler uygulayıcıları ile odak grup görüşmeleri sırasında Kırgızistan'a özgü ne tür kültürel değerler ve ilkelerin halkla ilişkiler uygulamasını etkilediği tartışılarak sistematize edilmeye çalışılmıştır.Araştırmanın örneklemi; alanda çalışan kişiler, işverenler ve kurumsal yayınlar üzerinden yapılmıştır. Araştırmanın verileri alan araştırması ve derinlemesine görüşme yöntemleri ile toplanmıştır. Araştırmanın verilerinin niteliksel ve niceliksel analizi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara dayanılarak öneriler geliştirilmiştir.Anahtar SözcüklerHalkla İlişkiler, Kırgızistan, Halkla İlişkilerde Mükemmellik Kuramı, Temel İlkeler, Stratejik Yönetim, Çift-Yönlü Simetrik İletişim, Halkla İlişkiler Modelleri

Азия, Африка жана Латын Америкасы сыяктуу дүйнөнүн ар кайсыл тараптарында коомчулук менен байланышты баалоо үчүн жергиликтүү концептуалдык негиздерди өнүктүрүш керек (Sriramesh&Vercic, 2003). Бирок, бул жерлерге таандык болгон жергиликтүү материалдар, изилденип жаткан коммуникация кубулуштарын эмпирикалык маалыматтарга таянып чечмелешет деген чындыкты да кабыл алуу маанилүү. Жергиликтүү негиздер түзүлгөнгө чейин батышка тиешелүү болбогон коомдордо батышта түзүлгөн түшүнүктөр колдонулушу керек.Бул иште Кыргызстандагы коомчулук менен байланыш адистиги алкагында коммуникация түшүнүгү каралды. Кыргызстандагы коомчулук менен байланыш адистигин изилдеген эмпирикалык изилдөөлөр жок болгондуктан, бул иште батышта иштелип чыккан, көпулуттуу изилдөөгө таянган негиз колдонулат.Диссертациялык иш коомчулук менен мыкты байланышуу принциптерине таянууда. Бул принцип Верчич, Л.А. Груниг жана Ж.Е. Груниг (1996) тарабынан өнүктүрүлгөн коомчулук менен мыкты байланышуу долбоору катары белгилүү болгон изилдөөнүн алкагында иштелип чыккан. (J. E.Grunig, 1992).Бул иликтөөдө изилдөөчүлөр коомчулук менен байланыштын мекеме жетекчилигиндеги баалуулугун түшүндүрүүгө жана мекеменин ийгилиги үчүн коомчулук менен байланышты кантип жүргүзүлүшү жана практика жүзүндө ишке ашырылышы керектигин аныктаган. Верчич жана Ж.Е. Грунигдин (2000) айтымында, коомчулук менен байланыштын жалпы проблемасынын түпкү тамырлары экономика жана стратегиялык башкаруу теорияларына чейин барат. Верчич жана Ж.Е. Груниг жана көпчүлүк коомчулук менен байланышты изилдеген практиктер коомчулук менен байланыштын уюм башкаруусуна кошкон салымын түшүндүргөн экономика жана стратегиялык башкаруу теориялары менен теориялык байланыш болбогондорун айгинелешкен. Коомчулук менен байланыштын башкаруу (менеджмент) багытынын бир бөлүгү болуп, ушул алкакта изилдениши керек деген ой - пикирлер арбын.Бул изилдөөдө Кыргызстанда иштеген коомчулук менен байланыш адистери менен интервьюлар уюштуруу, системалык байкоо жана анкета ыкмалары аркылуу өлкөдө коомчулук менен байланыш чөйрөсүндө алек болгон адистерди аныктоого аракет жасалды. Кийинчерээк, Коомчулук менен байланышта Артыкчылык Негиздери менен салыштырылып коомчулук менен байланыш практиктери менен фокус топтору алкагында, Кыргызстанга тиешелүү болгон кандай маданий баалуулуктар жана негиздер коомчулук менен байланыш иш-аракеттерине таасир жасагандыгы системага салынды.Изилденүүчү топ коомчулук менен байланыш чөйрөсүндө алек болгон адамдар, иш берүүчүлөр жана мекеме басылмалары алкагында тандалган. Материал катары: интервью баракчалары, фокус топтору жана анкета (сурамжылоо баракчасы) колдонулат. Изилдөөнүн маалыматтарынын сандык жана сапаттык анализи жүргүзүлдү. Алынган жыйынтыктар боюнча сунуштоолор иштелип чыкты.Ачкыч сөздөрКоомчулук менен байланыш, Кыргызстан, коомчулук менен мыкты байланышуу теориясы, негизги принциптер, стратегиялык башкаруу, эки-тараптуу симметриялык коммуникация, коомчулук менен байланыш моделдери.