Tam ve parçalanmış aileye sahip lise öğrencilerinin akademik başarıdüzeylerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi (Bişkek örneği)

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Bişkek şehrinde bulunan devlet okullarında öğrenimgören tam ve parçalanmış aileye sahip lise öğrencilerinin akademik başarı düzeylerinikarşılaştırmalı olarak incelemektir. Ayrıca, bu çalışmada aile yapısı ile doğrudan veyadolaylı olarak ilgili olan ve akademik başarıyı etkileyen diğer faktörler de incelenmiştir.Araştırma; giriş, iki bölüm, bulgular ve yorumlar, elde edilen bulgularıntartışılması, sonuç ve önerilerden oluşmaktadır. Çalışmanın sonunda ise; kaynakça,ekler bölümünde; verilerin elde edilmesinde kullanılan anket soruları (Türkçe veKırgızca), geniş özet (Türkçe ve Kırgızca) ve özgeçmiş yer almaktadır.Çalışmanın giriş bölümünde araştırmanın; amacı, problemleri, araştırmanınteorik ve pratik önemi, araştırmanın hipotezi, araştırmanın varsayımı ve sınırlılıkları,araştırmanın evreni ve örneklemi, araştırmada kullanılan verilerin elde edilmesi veverilerin analizi ile tanımlar yer almaktadır.Araştırmanın evreni Bişkek şehrinde bulunan devlet okullarıdır. Örneklemi iseBişkek ve çevresinde yer alan, SED bakımından farklı 7 okulda öğrenim gören 534 (316kız, 218 erkek) lise öğrencisinden oluşturulmuştur.Araştırmanın örneklemini oluşturan okullardaki lise öğrencilerinin; anketsorularını hissettiği gerçek duygu ve düşüncelerine göre içtenlikle cevaplandırdıkları,araştırma için seçilen örneklemin evreni temsil edeceği, araştırmadan elde edilecekbulguların Kırgızistan'ın diğer şehirlerinde bulunan devlet okullarında öğrenim görentam ve parçalanmış aileye sahip 9,10 ve 11. sınıf lise öğrencilerine aynı şekildeuygulandığında benzer sonuçlar elde edilebileceği varsayılmıştır.Araştırma; Bişkek şehri ve Bişkek şehrinde bulunan devlet okullarında öğrenimgören 9, 10 ve 11. sınıf lise öğrencileri ile araştırma için hazırlanan anket sorularınınölçtüğü niteliklerle ve araştırmanın yapıldığı zaman dilimi ile sınırlıdır.Araştırmada genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli, literatürtarama, betimsel yöntem, anket ve bireysel görüşme tekniği, yüzde, oran, analiz, sentezve karşılaştırma yöntemi kullanılmıştır. Örneklem grubuna uygulanan anket yoluylaelde edilen veriler SPSS for Windows 16.0 programı ile analizi yapılmış, Ki-KareBağımsızlık testi ve Mann-Whitney U testi kullanılarak çözümlenmiştir. vAraştırmanın birinci ve ikinci bölümünde; aile yapısı, ailenin parçalanamaşekilleri, aile türleri, yaygın anne-baba tutumları, ergenlik dönemi, ergenlerin kişiliközellikleri, akademik başarı ve akademik başarıyı etkileyen faktörlere ilişkin teorikbilgilere yer verilmiştir.Bulgular ve Yorumlar bölümünde anket yoluyla elde edilen verilerin analizisonucu ulaşılan bulgular tablolaştırılarak yorumlanmıştır. Daha sonra elde edilenbulguların nedenleri tartışılarak açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırmada elde edilenbulgulara dayanarak çıkarılan sonuçlar ortaya konulmuştur. Son olarak da çıkarılansonuçlara göre bir takım önerilerde bulunulmuştur.Araştırma sonuçlarına göre Tam ve Parçalanmış aileye sahip olma ile akademikbaşarı arasında not ortalamalarına göre bir faklılık oluşmasına rağmen, istatistikî olarakanlamlılık düzeyine ulaşmamıştır. Ayrıca; anne-babanın eğitim düzeyi, aileleriparçalandığında öğrencilerin içinde bulundukları yaşı, ailenin parçalanma şekli,ebeveynlerin öğrenciye derslerinde yardımcı olma düzeyi, ebeveynlerin öğrencilere aileiçinde değerli olduklarını hissettirme düzeyi, öğrencilerin kendine olan güven duygusu,öğrencilerin okulu sevme düzeyi, okul müdürünün öğrencilere karşı tutumu veyaklaşımı, öğretmen-aile işbirliği düzeyi, öğrencilerin arkadaşlarından gördüğü sosyaldestek düzeyi değişkenleri ile lise öğrencilerinin akademik başarı düzeyleri arasındaistatistikî bakımdan anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Bunun yanında; cinsiyet, aileninaylık gelir düzeyi, öğrencilerin okul sonrası herhangi bir işte çalışma durumu,öğrencilerin okula düzenli devam durumu, öğrencilerin gelecekle ilgili hedefleri,sanatsal etkinliklere katılma düzeyi, öğrenim gördükleri okulların SED, Öğretmenlerinöğrencilerin sorunlarıyla yakından ilgilenme düzeyi, öğretmenlerin öğrencilerin başarılıçalışmalarını takdir etme düzeyi, öğrencilerin sınıf ortamında kendini güvendehissetmeleri ile lise öğrencilerinin akademik başarıları arasında istatistiki bakımdananlamlı bir ilişki olduğu sonucuna varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Tam Aile, Parçalanmış Aile, Akademik Başarı, Lise

Бул изилдөөнүн максаты – Бишкек шаарындагы мамлекеттикмектептердин жогорку класстарында окуган толук жана толук эмес үй-бүлөлөрдөгү окуучулардын сабактарды өздөштүрүүдөгү өзгөчөлүктөрүн изилдөөболуп саналат. Окуучулардын жетишкендиктерине түз же кыйыр таасиринтийгизүүчү үй-бүлөнүн түзүлүшү боюнча факторлор да бул изилдөөнүн курамынакирет.Бул диссертация киришүү, эки бөлүм, табылгалар жана корутундулар,табылгалардын анализи, жыйынтык жана сунуштардан турат. Диссертациянынаягында колдонулган адабияттардын тизмеси берилген. Ал эми маалымат топтооүчүн колдонулган сурамжылоонун суроолору (кыргызча жана түркчө),диссертациянын кыскача мазмуну (кыргызча жана түркчө) жана автобиографиятиркелген.Диссертациялык иштин киришүү бөлүмүндө изилдөөнүн актуалдуулугу,изилдөөнүн проблемасы, изилдөөнүн максаты, изилдөөнүн теориялык жанапрактикалык мааниси, изилдөөнүн гипотезасы, изилдөөнүн чектери, изилдөөнүнпопуляциясы жана фокус группасы, маалыматтардын топтолуш жолдору, изилдөөметоддору, маалыматтардын анализи жана түйүндүү түшүнүктөрдүнаныктамалары орун алган.Изилдөөнүн популяциясы Бишкек шаарындагы мамлекеттик мектептер.Изилдөөнүн фокус группасын болсо, социалдык-экономикалык даражасы түрдүүдеп эсептелген Бишкек шаарындагы 7 (жети) мектепте жогорку класстарда окуган534 (316 кыз, 218 эркек) окуучу түздү..Изилдөөнүн фокус группасын түзгөн жогорку класстардын окуучуларысурамжылоонун суроолоруна туура жооп бергендиги, фокус группапопуляциянын толук кандуу чагылдыра алгандыгы, ушул изилдөөКыргызстандын башка аймактарындагы мамлекеттик мектерде жогоркукласстарда окуган толук жана толук эмес үй-бүлөлөрдө өскөн окуучулар менендагы жүргүзүлсө, ушундай жыйынтык алынышы божомолдонууда. viiБул изилдөө Бишкек шаары, Бишкек шаарындагы мамлекеттикмектептериндин жогорку класстарында окуган окуучулар, даярдалгансурамжылоонун суроолорунун өзгөчөлүктөрү жана бул изилдөө жүргүзүлгөнубакыт менен гана чектелет.Бул диссертациялык иш жалпы изилдөө, илимий адабияттарды анализдөөжана байланыштуу изилдөө моделдери, теориялык модел, сурамжылоо,окуучулар менен жекече баарлашуу, пайыз, катыш, анализ, синтез жанасалыштыруу методдору колдонулган. Фокус группа мүчөлөрүнө жүргүзүлгөнсурамжылоо аркылуу топтолгон маалыматтар SPSS for Windows 16.0программасы менен анализденип, Ki-Kare көз карандысыз тест жана Mann-Whitney U тест программалары аркылуу чечмелөө үчүнстатистикалык-математикалык анализ методу колдонулду.Бул диссертациялык иштин биринчи бөлүмүндө үй-бүлөнүн түзүлүшү, үй-бүлөнүн бөлүнүшүнүн түрлөрү, үй-бүлөнүн түрлөрү, ата-эненин балдаргамамилеси, өспүрүм курак, өспүрүм курактагы балдардын инсандыкөзгөчөлүктөрү орун алган.Аталган магистрдик диссертациянын экинчи бөлүмүндө окуучулардынсабактарындагы жетишкендиктери жана ага таасир тийгизүүчү факторлоржөнүндө маалымат топтолгон.Табылгалар жана сунуштар бөлүмүндө анкета жолу менен топтолгонмаалыматтарды анализдөө менен жана анын жыйынтыгында алынган табылгалартаблица түрүндө көрсөтүлүп, түшүндүрмөсү дагы берилген. Табылгалардынсебептери талкууга алынып, түшүндүрмө берүүгө аракет жасалган. Изилдөөнүнжыйынтыгында чыккан натыйжаларга таянып коругунду жазылган. Булжыйынтыктарга ылайык бир канча сунуштар берилген.Изилдөөнүн жыйынтыктары боюнча толук жана толук эмес үй-бүлөлөрдөчоңоюу окуучулардын сабактарда жетишкендиктерине өз таасирин тийгизет.Бирок ата-эненин билим деңгээли , үй-бүлө бөлүнгөндөгү окуучунун жаш курагы,ата-энелердин балдарына тапшырмаларын аткарууда жардам берүүсү, ата-энелердин балдарына үй-бүлөдө маанилүү экендигин айтуусу, окуучулардынөзүнө болгон ишеними, окуучулардын мектептерди жакшы көрүүсү, мектепжетекчилигинин окуучуларга болгон мамилеси, мугалим – үй-бүлө мамилеси,окуучулардын досторунун социалдык жардамдары мектептердеги жогорку классокуучуларынын академиялык жетишкендиктерине эч кандай таасир тийгизбегенианыкталды. Муну менен бирге, окуучунун жынысы, үй-бүлөнүн айлык кирешеси,окуучулардын мектептен кийин иштөөсү, сабактарды калтырбоосу, келечектегимаксаттары, маданий иш чараларга катышуусу, окуп жатышкан мектептердинсоциалдык-экономикалык деңгээли, мугалимдердин окуучулардын көйгөйлөрүменен жакындан алектенүүсү, мугалимдердин окуучуларга колдоо көрсөтүүсү,окуучулардын класста өзүнө болгон ишеними жогорку класс окуучуларынынсабактарда жетишкендиктерине таасир тийгизет деген жыйынтык жасалды.Түйүндүү түшүнүктөр: Үй-бүлө, толук үй-бүлө, толук эмес үй-бүлө,сабактарды өздөштүрүү, жогорку класстын окучулары.