XIX. yüzyılda Türkiye'deki ve Kırgızistan'daki mektep ve medrese eğitimsistemlerinin mukayeseli olarak incelenmesi (Sıbyan mektepleri ve klasik medreseler)

Abstract

Araştırmamızda Türkiye Eğitim Tarihi ve Kırgızistan Eğitim Tarihi içerisindeyer alan XIX.yüzyıldaki mektep ve medreseler araştırılmış eğitim programları, müfredatgibi konulara değinilmiştir. Osmanlı Devleti'nin son dönemindeki mektep vemedreselerde yapılan yenilikler ve nedenleri açıklanmıştır. Daha sonrasında hemOsmanlı hem de Kırgız mektep ve medreseleri karşılaştırılmıştır.Araştırmamızın giriş bölümünde; kuramsal bilgilerden ve gelişmelerdenbahsedilmiştir. Araştırmanın problemi, amacı, kapsamı, sınırlılıkları, yöntemi, veritoplama aracı, verilerin toplanması, incelenmesi ve yorumlanması ile ilgili bilgilere yerverilmiştir. Ayrıca araştırmada elde edilen bulgular ve veriler sonuç bölümündeaçıklanmıştır. Araştırmamızın nihayetinde kaynaklar ortaya konmuştur. Bölümler olarakincelediğimizde;Birinci bölümde; Osmanlı mektep ve medreselerinin eski durumları, müfredatı,akademik personeli gibi konular yazılmıştır. Sonrasında eğitim kalitesinin düşmesindenbahsedilerek bu kurumlarda yenilik yapılamsının zorunlu hale geldiğindenbahsedilmiştir. İkinci bölümde; Kırgız mektep ve medreseleri açıklanmıştır. Bu kurumlarıneğitim faaliyetlerine, müfredatına değinilerek zamanının şartlarına göredeğerlendirilmiştir.Üçüncü bölümde; Osmanlı ve Kırgız mektep, medreseleri ve eğitim durumları,müfredatları birbiriyle karşılaştırılmıştır.Sonuç ve Öneriler kısmında; bu iki yerde yaşamış olan mektep ve medreselerineğitim faaliyetleri zamanının şartlarına göre değerlendirilmiştir. Sonrasında olumlutarafları ve eksik yönleri açıklanmıştır.Anahtar Kelimeler: Mektep, Medrese, Kırgızistan, Osmanlı Devleti, Eğitim

Бул эмгекте Түркиянын жана Кыргызстандын билим берүү тарыхындаорун алган XIX кылымдагы мектеп жана медреселер изилденип, окуупрограммаларына жана окутулуучу сабактар үстүндө токтолгон. Осмонмамлекетинин акыркы мезгилдериндеги мектеп жана медреселерде жүргүзүлгѳнреформалар жана анын себептери ачыкталган. Аягында Осмон мамлекетиндегижана Кыргызстандагы мектеп- медреселер салыштырылган.Аталган магистирдик диссертациянын киришүү бөлүмүндө изилдѳѳнүнпроблемасын, максатын, аныктамасын, чектѳѳлѳрүн, методдору, маалымат топтоотехникаларын, маалыматтардын топтолуусун, анализденүүсүн жана ачыктоогобайланыштуу болгон маалыматтарга орун берилди. Айрыкча бул изилдөөдө жаӊытабылгалар жана натыйжалар корутунду бѳлүмүндѳ ачыкталган. Диссертациянынаягында адабияттар тизмеги орун алган.Биринчи бапта; Осмон мамлекетинин мектеп жана медреселериндеги эскиабалдар, окутулган сабактар, сабак берген мугалимдер сыяктуу темалар жазылган.Осмон Мамлекетинин акыркы мезгилдеринде билим берүү сапатынын тѳмѳндѳшүнѳ токтолуп, мекемелерде реформа жүргүзүүнүн зарылдыгы жѳнүндѳсѳз болду.Экинчи бапта; Кыргыз мектеп жана медреселери тууралуу малыматберилген. Бул мекемелердин окуу иш-аракеттерине, окутутулган садактарынатоктолуп, өз заманына карата бааланган.Үчүнчү бапта; Осмон мамлекетинин жана Кыргызстандын мектеп-медреселери жана билим берүү деӊгеели жана медреселерде окутулган сабактарбири-бири менен салыштырылган.Түйүндүү сѳздѳр: Мектеп, Медресе, Кыргызстан, Осмон Мамлекети, БилимБерүү.