Bulanık modelleme yaklaşımı ile hastane tedarik zinciri performansının ölçülmesi

Abstract

Günümüzde işletmeler artan rekabet baskısı nedeniyle, dengeli ve entegre yönelimi benimseyen birer tedarik zinciri üyeleri haline gelmişlerdir. İşletmelerin başarısı Tedarik Zinciri Yönetiminin (TZY) performansına bağlıdır. Dolayısıyla, işletmelerde Tedarik Zinciri (TZ) sisteminin doğru modellenmesi ve performansının etkin ve etkili olarak değerlendirilmesi büyük önem arz etmektedir. Mevcut çalışmalarda, tedarik zinciri yönetiminin performans değerlendirmesine yönelik birçok model geliştirilmiştir. İncelenen çalışmalarda hastane performans ölçme yöntemleri olarak tahmin yöntemi, ilişkisel bakış, veri zarflama analizi, bulanık AHP ve SCOR modellerinin kullanıldığı görülmektedir ve farklı sektörlerde özellikle üretime yönelik uygulama alanı bulmuşlardır. Güçlü bir model oluşturabilmek için şirketin veya kurumsal organizasyonun rekabetçi üstünlüğünün yanı sıra organizasyonun üretim veya hizmet sunum süreçlerinde anahtar göstergelerin tespit edilmesi de önem taşımaktadır.Bir sağlık hizmeti TZY performansının ölçülmesi, sağlık hizmeti sunumunun performansı üzerinde etkili olduğu ve işletme verimliliğini artırarak maliyeti düşürdüğü için artan bir önceliğe sahiptir. Bu tezin amacı, yetkinlik bazlı işlem değerlendirmesine dayalı sağlık hizmeti sunumunun performansını ölçmektir. Süreçler ve alt süreçler sağlık hizmetleri TZY'sinin faaliyetleri temelinde hiyerarşik bir yapı olarak tasarlanmıştır. Bir işlemin yetkinliğini ölçmek zordur. Bu nedenle, yetkinlik bazlı işlem değerlendirmesine göre sağlık hizmeti TZY performansını ölçmek için bir bulanık model geliştirilmiştir. Bulanık model değerlendirme ve ölçme olarak iki seviyeden oluşmaktadır. Modelin alt seviyesinde, işlemlerin yetkinliğini değerlendirmek için sezgisel bir algoritma kullanılmıştır. Modelin üst seviyesinde ise TZY'nin temel süreçlerinin performansına dayanan bulanık kural tabanlı bir yaklaşım kullanılarak sağlık sistemlerinin TZY performansı ölçümü yapılmıştır. Model, Kırgızistan'ın Bişkek şehrindeki beş hastanenin TZY performansını ölçmek ve TZY faaliyetlerini değerlendirmek için kullanılmıştır. TZY belirgin performans skoru sonuçlarına göre, Hastane #3 yetkinliğe dayalı işlem değerlendirmeye göre en yüksek TZY skoruna sahiptir. Bulgular, hastanelere rakiplerine karşı rekabet avantajı sağlamak için zayıf süreçleri ve alt süreçlerini belirleme ve geliştirme konusunda yardımcı olacaktır.Anahtar Sözcükler: Hastane tedarik zinciri yönetimi, performans ölçümü, bulanık sezgisel algoritma, yetkinlik tabanlı değerlendirme, bulanık kural tabanı

Бүгүнкү күндө ишканалар күндөн күнгө күчөгөн атаандаштыктын басымынан улам, тең салмактуу жана интеграциялуу башкарууну өздөштүргөн тапшыруу (камсыздоо) тизмегинин мүчөлөрүнө айланышкан. Ишканалардын ийгилиги камсыздоо чынжырын (тизмегин) башкарууга (КЧБ) көз каранды. Ошондуктан ишканаларда камсыздоо чынжыр (КЧ) системасынын туура моделин иштеп чыгуу жана өнүмдүүлүктү эффективдүү жана таасирдүү түрдө баалоо чоң мааниге ээ. Бул тема боюнча мурда жүргүзүлгөн илимий иштерде камсыздоо чынжырын башкаруунун өнүмдүүлүгүн баалоо боюнча бир топ модель иштелип чыккан. Иликтенген илимий иштерде ооруканалардын өнүмдүүлүгүн өлчөө ыкмалары катары болжолдоо ыкмасы, мамилелик көз караш, берилиштерди талдоо (маалымат анализи), күңүрт AHP жана SCOR моделдери колдонулганы аныкталган жана ар түрдүү секторлордо өзгөчө өндүрүшкө багытталган практикалык тармакты табышкан. Күчтүү моделди иштеп чыгуу үчүн компаниянын жана корпоративдик уюмдун атаандаштык үстөмдүгүнөн тышкары уюмдун өндүрүш жана кызмат көрсөтүү процесстеринде ачкыч көрсөткүчтөрдү аныктоо да маанилүү.Саламаттыкты сактоодо КЧБ өнүмдүүлүгүн өлчөө, медициналык тейлөөнүн өнүмдүүлүгүнө таасирдүү болушу жана ишкананын эффективдүүлүгүн өстүрүп, чыгымдарды азайтканы үчүн өскөн приоритетке ээ. Бул диссертациялык иштин максаты, компетенцияга негизделген операцияларды баалоо боюнча медициналык кызматтарды көрсөтүүнүн өнүмдүүлүгүн өлчөө. Процесстер жана субпроцесстер саламаттыкты сактоонун КЧБ ишмердигинин негизинде иерархиялык бир түзүлүш катары иштелип чыккан. Бир процесстин компетенциясын өлчөө татаал. Ошондуктан, компетенциялардын негизинде операцияларды баалоого жараша ооруканалардын КЧБ өнүмдүүлүгүнүн натыйжалуу түрдө өлчөлүшү үчүн так эмес модель иштелип чыккан. Так эмес моделдөө методу баалоо жана өлчөө болуп, эки баскычтан турат. Моделдин төмөнкү деңгээлинде операциялардын компетенттүүлүгүн өлчөө үчүн интуитивдик алгоритм колдонулган. Моделдин жогорку деңгээлинде КЧБ негизги процесстеринин өнүмдүүлүгүнө негизделген так эмес эреже негиздүү ык-амал колдонулуп, саламаттыкты сактоо системаларынын КЧБ өнүмдүүлүгүн өлчөө иши жүргүзүлгөн. Модель Кыргызстанда, Бишкек шаарындагы беш оорукананын КЧБ өнүмдүүлүгүн өлчөө жана КЧБ ишмердигине баа берүү үчүн колдонулган. Натыйжада КЧБ оорукана компетенттүүлүк баа берүү интуитивдик алгоритмасынын жыйынтыгында, #3 болуп белгиленген оорукана жогорку упай алган. Табылган илимий натыйжалар ооруканаларга атаандаштарына каршы атаандаштык артыкчылыктарды камсыз кылуу үчүн алсыз процесстерди жана субпроцесстерди аныктоо жана өнүктүрүү багытында жардамчы болот.Ачкыч сөздөр: Оорукана жеткирүү жынжыры жетекчилиги, аткаруу өлчөмү, так эмес интуитивдик алгоритма, мыктылык негизинде балоо, так эмес логикалык эреже базасы