Sol dal bloku varlığında sol ventrikül hipertrofisinin EKG kriteryumlarının değerlendirilmesi (M-mode ekokardiografi ile yapılan bir çalışma)

Abstract

80 ÖZET Sol dal bloku sol ana daldaki iletinin gecikmesi veya tamamen kesilmesi sonucunda meydana gelmektedir. Bu ileti kusurunun en sık nedenleri arasında hipertansif kalb hastalığı, koroner kalb hastalığı, aort stenozu, aort yetersizliği, mitral yetersizliği gibi valvüler kalb hastalıkları ve kardiyomiyopatiler yer almaktadır. Bazen de sol dal bloku kalb hastalığını düşündürecek belirti ve bulgu olmaksızın görülebilmektedir. Etyoloj isinde yer alan hastalıklardan da anlaşıldığı gibi sol dal bloku sol ventrikül adale kitlesinin arttığı durumlarda sık görülmektedir. Sol dal bloku sonucunda ventriküllerin uyarılma düzeni bozulmakta ve bu ileti kusurunun spesifik elektrokardiografik bulguları olan DT, aVL, V.-V, derivasyonlarında geniş ve çentikli R dalgası ile inisiyal q dalga sının görülememesi, QRS kompleksinin genişlemesi, ventriküler aktivasyon zamanın uzaması ve ST segment ile T dalga değişiklikleri meydana gelmek tedir. Sol ventrikül hipertrofisinde elektrokardiogramda QRS kompleksinin voltajında ve süresindeki artmaya, ST segmentindeki, T dalgasındaki ve frontal flan QRS eksenindeki değişikliklere dayanılarak muhtelif kriteryumlar tarif edilmiştir. Sol dal bloku mevcudiyetinde ise bu kriteryumların geçerli olup olmadıkları halen tartışılmaktadır. Bu konuda birçok nekropsi çalışması yapılmıştır. M-Mode ekokardiografinin uygulama alanına girmesin den sonra sol ventrikül kas kitlesi oldukça kolay bir şekilde tesbit edil meye başlanmıştır. Biz bu çalışmamızda sol dal bloku mevcudiyetinde sol81 ventrikül hipertrofisinin elektrokardiografik teşhis kriteryumlarının duyarlılığını araştırdık. Çalışmamızın materyalini 30 normal ve sol dal bloku bulunun 50 vaka oluşturmaktadır. Kontrol grubunu teşkil eden normal vakaların 14' ü kadın, 16' sı erkek olup yaşları 17-38 arasında (ortalama 26,73 + 5,73) dır. Komplet; sol dal bloklu 50 vakanın 30 'u kadın, 20 'si erkek olup yaş ları 32-79 arasında (ortalama 58,06 + 11,4) dır. Normal ve sol dal bloklu vakaların genel fizik muayeneleri yapıldıktan sonra Smith Kline Ekoline 21 cihazı ile 25-50 mm/san kağıt hızında ve 2,25 mHZ'lik transdüser kullanılarak M-Mode ekokardiogram kayıtları yapıldı. Bu kayıtlardan yapılan ölçümler sonucunda her vaka için sol ventrikül kas kitleleri ve kas kitlesi indeksleri hesaplandı. Sol dal bloklu vakaların elektrokardiogramlarının 12 derivasyonu dikkate alarak R ve S dalgalarının amplitüdleri, frontal plan QRS eksenleri, QRS süreleri, sol atrium büyümesini gösteren p dalgası parametresi ölçüldü. Ayrıca Sokolow- Lyon ve Grant voltaj kriteryumları, RT +STTT, Lewis indeksi, Romhilt- Estes ve Selvester skorları hesaplandı. Normal vakaların sol ventrikül arka duvar kalınlıklarının ortala ması ve standard sapması 0.91+0.19 cm, interventriküler septum kalınlıklarının ortalaması 0,78+0,16 cm, sol ventrikül kas kitlelerinin ortalaması 160,59+55,67 g, sol ventrikül kas kitlesi indekslerinin ortalaması 99,73+ 33,84 g/m2 bulunmuştur. Sol dal bloklu vakaların sol ventrikül arka duvar kalınlıklarının ortalaması ve standart sapması 1,054+0^.8 cm, interventriküler septum kalınlıklarının ortalaması 0,91+0,20 cm, sol ventrikül kas kitlelerinin ortalaması 240,34+91,55 g ve sol ventrikül kas kitlesi indekslerinin ortalaması 144,96+55,06 g/m olarak saptanmıştır. Ayrı ayrı yapılan istatistiksel karşılaştırmalarda bu parametrelerin sol dal bloklu vaka grubunda anlamlı şekilde fazla olduğu tesbit edilmiştir (sırasıyla p 0.001, p 0.01, p 0.001, p 0.001). Normal grubun sol ventrikül kas kitlesi indeksinin ortalamasının üst sınırı olan 133,56 g/m 'ye eşit yahut bu değerin üzerinde olan sol ventrikül kas kitlesi indeksleri sol ventrikül hipertrofisinin kriteryumu olarak kabul edilmiştir. Buna göre sol dal bloklu vakalar Grup I (sol ventrikül hipertrofisi bulunun 26 vaka) ve Grup II82 - (sol ventrikül hipertrof isi bulunmayan 24 vaka) olarak ikiye ayrılmıştır. Grup I' in sol ventrikül arka duvar kalınlığının ortalama ve standart sapması 1.15+0.26 cm, interventriküler septun kalınlığı 0.93+0.23 cm, sol ventrikül kas kitlesi 305.66±49.55g,sol ventrikül kas kitlesi indeksi 184. 71 ±49. 55 g/m2 ve Grup II'nin arka duvar kalınlığının ortalama ve standart sapması 0.99±0.12 cm, interventriküler septum kalınlığı 0.93 ± 0.2 cm, sol ventrikül kas kitlesi 169.56 ± 22.13 g, 2 sol ventrikül kas kitlesi indeksi de 101,89+14,16 g/m bulunmuştur. Grup I' deki vakaların sol ventrikül arka duvar kalınlıklarının ortalaması ve sol ventrikül kas kitlesi indekslerinin ortalaması Grup II' deki vakaların değerlerinden istatistiksel olarak anlamlı şekilde fazla olduğu görülmüştür (sırasıyla p<0,01 ve p< 0,001). Bu bulguların ışığında sol dal bloku mevcudiyetinde sol ventrikül hipertrofisinin gösterilebilmesinin en kolay ve en iyi olarak M-mode ekokardiografi tekniği ile ölçülen sol ventrikül arka duvar kalınlığı ve sol ventrikül kas kitlesi indeksinin tayini ile mümkün olabildiği sonucuna varılmıştır. Sol dal bloku varlığında elektrokardiografik parametrelerin sol ventrikül hipertrofisini göstermek hususundaki hassasiyetinin düşük olduğu kanısına varılmıştır.