Koroner arter bypass ameliyatı geçirenlerin klinik ve EKG değişimlerinin uzun dönemde incelenmesi

Abstract

- 50 - ÖZET Çalışmaya yaş ortalaması 53.5 olan 31 ile 66 yaşların da koroner arter bypass ameliyatı uygulanan 52 hasta alınmış tır. Hastalardan biri kadın diğerleri erkekti. Operasyonda hastaların klinik endikasyonu 49 (% 94.2) olguda medikal tedaviye iyi cevap vermeyen angina pektoris idi. Bu gruptaki 28 (% 57) olguda ise geçirilmiş miyokard in- farktüsü vardı. 3 (% 5.8) olguda ise angina pektoris olmadığı halde özgeçmişlerinde miyokard infarktüsü mevcuttu. Olgularımızın % 13.5 (7)'si tek damar hastası, % 17.3 (9)*ü iki damar hastası, % 69.2 (36)' si üç damar hastası idi ler. Post operatif dönemde klinik iyileşme serimizde total olarak ilk 1. ay sonunda 46 olgu ile % 88.6 idi. İki yıl so nunda 45 olgu ile % 86.5 ve 5. yıl sonunda 39 olgu ile % 75 idi. Operasyondan yararlanma derecesinin ameliyat öncesi koroner angiografi bulgularındaki tutulan damar sayısına göre takipte ameliyat sonrası 1. ay sonunda tek damar hastalarında % 71 (5), iki damar hastalarında % 100 (9), üç damar hastala rında % 91.7 (33) bulduk. Bu sayılar sıra ile 1. yıl sonunda % 85.7 (6), % 88.9 (8), % 80.5 (29); 2. yıl sonunda ise % 85.7 (6), % 100 (9), % 83 (30) ve 5. yıl sonunda % 85.7 (6),51 - % 88.9 (8), % 69.5 (25) bulunmuştur. Tek damar hastası olan larda klinik iyileşme medikal tedavi seriler indeki tek damar hastaları ile aynı derecede iken iki ve üç damar hastalarında istatistik! olarak cerrahi tedavinin daha etkin olduğunu gös termekteydi. Olgularımızın 5. yıl takipleri sonunda % 7.6 oranında (4 vaka) post operatif geç dönemde miyokart infarktüsü geliş mişti. Bu sayı diğer serilerdeki medikal tedavi ile takip edilen angina pektorislilerin geçirdikleri miyokard infarktüsü sayılarından azdır. Survie yönünden değerlendirmede 5. yıl sonunda tek da mar hastalarında survie % 85.7, iki damar hastalarında % 100, üç damar hastalarında % 86' dır. Bu sonuçlar yüksek riskli iki ve üç damar hastalarının koroner arter bypass cerrahisi ile hayatta kalma şanslarının arttırıldığı inancını desteklemek tedir. Elektrokardiyograf ik olarak operasyondan etkilenmenin incelenmesinde, preoperatif dönem istirahat EKG' sinde patolo jik Q dalgası bulunan 25 (% 48) olgumuzda 5. yıl sonunda 24 olgu ile % 96'sında bu bulgu sebat ederken yalnız ST-T deği şikliği gösteren olgularda 17 vaka ile % 68 oranında düzelme tesbit edildi ki bu Q dalgasının stabil, ST-T değişikliklerinin labil karakteri ile uyum göstermektedir. Klinik iyileşme ile EKG bulgularının ilişkisinde ise klinik olarak düzelen vakalarımızın 1. ay sonunda sadece % 43.5 (20)'inde elektrokardiyograf ik düzelme olurken % 36.9 (17)'unda EKG değişimi olmadı. % 19.6 (9) olguda ise paradok sal olarak düzelen kliniğin aksine EKG'de iskemik yönde de ğerlendirilebilecek değişim vardı. Bu sayılar sırası ile 2. yılsonunda % 62.2 (28), % 26.7 (12), % 11.1 (5); 5. yıl so nunda ise % 61.6 (24), % 25.6 (10) ve % 12.8 (5) idi.- 52 - Diğer yandan operasyondan yararlanmayanlarda veya ye niden klinik şikayetleri beliren vakalarımızın EKG'lerinin in celenmesinde 1. ay sonunda bozulan kliniğe uyan EKG bulguları taşıyanların oranı % 50 (3) iken bu sayı 5. yıl sonunda % 40 (4) idi. Bozulan kliniğe paradoksal olarak EKG'leri ameliyat öncesi istirahat EKG'lerine oranla düzelenler ise 1. ay so nunda sadece % 16.6 (1), 5. yıl sonunda ise % 30 (3) idi. Bu sonuçlar medikal tedavi gören koroner kalp hastalarının isti rahat EKG'lerinin duyarlık ve özgüllüğüne yakın değerlerde dir. Diğer bir deyişle postoperatif dönemde, özellikle klinik iyileşme gösterenlerde, istirahat EKG' si düşük duyarlıktadır.