Hiperkolesterolemik dietle beslenen tavşanlarda böbrek karteksi lipid bileşiklerine ve CA2 + ATPaz aktivitesi üzerine eikosapentaenoik asid ve E vitaminin etkileri

Abstract

- 32 - ÖZET Diete ÇDYA eklenmesinin çeşitli hayvan türlerinde aterogenezi geciktirdiği birçok araştırmalarla gösterilmiştir. Ancak EPA'dan zengin dietle hayvanlarda yapılan sınırlı sayı da çalışmalardaki bulgular çelişkilidir. Kolesterolle beslen meye bağlı doku lipid peroksidasyon artışlarının da diete vitamin E katılmasıyla büyük çapta baskılanabildiği ve sonuçta peroksidatif doku hasarının önlenebildiği gösterilmiştir. Membrana bağlı ion-transport ATPazların da hem membran kolesterol ve hem de lipid peroksidasyon artışları ile olumsuz yönde etkilendikleri bilinmektedir. Kolesterolle beslenmeye karşı en hassas tür olan tavşanlarda diete bağlı organ değişiklikleri sıklıkla karaciğer ve vasküler sistemde araştırılmıştır. Böbrekler de karaciğer kadar lipojenik diete karşı hassas bir organ olarak bilindiğinden hiperkolesterolemik diete bağlı böbrek lipid prof illerindeki olası değişikliklerin böbrek korteksi mikrozomal Ca ATPaz aktivitesine etki lerini ve kolesterollü diete EPA ve E vitamini eklenmesinin bu etkiyi ne yönde değiştirebileceğini araştırmayı ilginç bulduk. Bu amaçla toplam 20 adet Yeni Zellanda tipi 6 aylık albino erkek tavşanlar 4 eşit gruba ayrılarak kullanıldı. Diet grupları dietin % 2'si oranında kolesterollü (Grup 2), kolesterollü diete EPA katkılı (Grup 3) ve E vitamini katkılı (Grup 4) dietlerle 45 gün süre ile beslendi. Süre sonunda- 33 - sakrifiye edilen tavşanların kanlarında ve böbrek korteksinde 2+ major lipid bileşikleri incelenmiş ve korteks mikrozomal Ca ATPaz aktiviteleri ölçülmüştür. Yüksek kolesterollü dietler serumda anlamlı düzeyde hiperkolesterolemiye ve DDL'de artmaya neden olmuştur. Ancak kolesterollü diete EPA katılması hiperkolesterolemiyi ve DDLipoproteinemiyi azaltmaktadır. E vitamini ise bu bakımdan EPA'ya zıt etki göstermektedir. Yüksek kolesterollü diet grubunda diğer kolesterollü gruplara göre böbrek mikrozomlarında total ve ester koleste rolle TG düzeylerinde anlamlı olmayan artışlar, buna karşılık fosfolipidlerde hafifçe azalmalar saptanmıştır. EPA ve E vitamini katılmış gruplarda böbrek dokusunda ester kolesterol artışı daha az oranda olduğundan, bu gruplarda böbrekte aterojenik gelişim oranın da daha az olabileceği düşünülmüştür. 2+ Böbrek korteksi mikrozomal Ga ATPaz aktivitelerinde her üç kolesterollü dietle beslenmiş gruplarda azalma bulunmuştur. Ancak bu azalma yalnız kolesterolle beslenen grupta en yüksek düzeyde (% 57.8) bulunmuştur. Kolesterollü diete EPA ve E vitamini katılması enzim aktivitesinde EPA'lı grupta daha fazla olmak üzere rejenerasyon oluşturmuştur. Buna göre tavşanlarda kısa süreli yüksek kolesterollü dietle beslenmenin bu tür diete karşı hassas olan böbrek dokusunda aterojenik bir gelişme ve böbrek mikrozomal Ca ATPaz aktivitesinde ileri derecede inhibisyona yol açtığı görülmüştür. Bu nedenle kontrolsuz lipidojenik beslenmenin hassas kişilerde ve organlarda aterosklerotik gelişimi kolaylaştırabi leceği düşünülmüştür. Ancak diete doymamış yağ asidleri ve antioksidan katılmasının yararlı olabileceği kanısına varılmıştır.