Tıbbi rehabilitasyon yönünden özürlülük epidemiyolojisi

Abstract

84 ÖZET Bu araştırma İstanbul Halkalı Merkez Sağlık Ocağına bağlı Bezirgan Bahçe mahallesinde yaşayan 3540 kişi üzerinde yapıldı. Araştırmanın amacı toplumdaki özürlü prevalansını saptamak; özürlülerin toplumdaki dağılımlarını bulmak; özürlülüğe yol açan nedenleri incelemek ve rehabilitasyona gereksinme duyan özürlüleri ortaya çıkarmaktı. 3540 kişi ile görüşmek için 747 hane tarandı. Hane halkında özürlülüğün araştırılması için DSÖ'nün Özürlülük Prevalans Anket Formların dan uyarlanan Anket formları kullanıldı. Tarama yapılan tüm kişilere sosyodemografik özelliklerinin kaydedildiği Form I dolduruldu. Herhangi bir özürün varlığı halinde özür hakkında detaylı bilgi içeren ve özürlünün günlük yaşam aktivitelerini sorgulayan Form II dolduruldu. Tarama sonuçlan bilgisayarda değerlendirildi. Bezirgan Bahçe mahallesi halkının büyük çoğunluğunu Trakya, Karadeniz ve Doğu Anadolu illerinden göç etmiş kişiler oluşturmaktaydı. Bölgede okur-yazarlık oranı yüksek olmasına karşın eğitim görme oranı düşüktü. Halkın çoğunluğu gecekondu ve betonarme tipi konutlarda oturuyordu ve ekonomik durumları oldukça kötüydü. Bölgede ve akraba evliliği oranı % 15.4'tü. Sağlıklı kişilerle özürlülerin sosyodemografik özellikleri karşılaştırılarak özürlülük için risk faktörleri araştırıldı. Yaşlılığın özürlülük içinbir risk oluşturduğu; kadınlarda özürlülüğe daha fazla oranda rastlandığı belirlendi. Özürlülerde eğitim düzeyi belirgin olarak düşüktü. Ekonomik durumun bozukluğu da özürlülük için bir risk faktörüydü. Göç durumunda da özürlülüğü etkilediği anlaşıldı. Bezirgan Bahçe'de toplam özürlülük prevalansı % 11.3 bulundu. Özürler 8 ana gruba ayrılarak incelendi. En sık rastlanan özürler kronik hastalıklara bağlıydı. Bunlar daha ziyade yaşlı nüfusta görülmekteydi. En sık görülen kronik hastalıklar hipertansiyon, kalp ve akciğer hastalıklarıydı. Kronik hastalıkların prevalansı % 6.9'du. Kas iskelet sistemi bozuklukları arasında en sık görülenler osteoartroz, hemipleji ve disk hernisine bağlı özürlerdi. Bu grup bozuklukların toplumda görülme sıklığı % 1.7'di. Görme bozukluklarında en fazla Strabismus-Ambliopi ve Katarakta bağlı özürlere rastlandı. Görme bozuklukları olanların toplumdaki prevalansı % 1.0'dı. İşitme bozuklukları yaratan özürler içinde ilk iki sırayı kronik otite bağlı işitme kayıpları ve doğuştan işitme engelliler almaktaydı. Prevalansları ise %o 7.6'dı. Konuşma bozukluklarının nedenleri zeka gerilikleri, cerebral palsy ve hemipleji gibi bozukluklardı. Bunların da toplumda görülme sıklı ğı %o 6.5'di. Öğrenme bozuklukları hafif ve ağır zeka gerilikleri, cerebral palsy ve menenjit sekeline bağlı zeka gerilikelri olmak üzere dört grupta toplanmaktaydı. Toplumda öğrenme bozukluğu görülme sıklığı %o 5.3'dü. Davranış Bozukluklarında ise psikoz, nöroz ve epilepsi yer almaktaydı. Prevalansları yine %o 5.3'dü. Diğer bozukluklar olarak nitelediğimiz son özür grubunda ise86 beslenme bozuklukları ve periferik nöropati bulunmaktaydı. Özürlerin % 12.7'sinin doğuştan; % 12'sinin bulaşıcı hastalıklar sonucu, % 1.5'unun iş kazası ve % 0.5'inin de trafik kazası sonucu geliştiği anlaşıldı. Özürlülerin günlük yaşam aktiviteleri değerlendirildiğinde % 93'ünün tam bağımsız olduğu belirlendi. Ancak % 7 kadarının rehabilitasyon hizmetlerine ihtiyacı vardı. Buna göre toplumdaki 1000 kişiden 8'i- ne rehabilitasyon hizmeti verilmesi gereği ortaya çıkmaktaydı. Günlük yaşam aktivitelerini en fazla bozan özürler kas iskelet sis temi bozuklukları ve öğrenme bozukluklarıydı. Bu grup özürler içindeki hemipleji, parapleji, cerebral palsy, polio sekeli, ağır zeka geriliği, kronik obstrüktif akciğer hastalığı, kalp hastalığı, osteoartroz gibi durumlar günlük yaşam aktivitelerinde engellilik yaratan özürlerdi. Bu kişilerin kendine bakım, iletişim, mobilite, sosyal ve mesleki aktiviteleri yerine getirebilmek için yardıma ihtiyaç duydukları belirlendi. Günlük yaşam aktivitelerinde yer alan kendine bakım, mobilite, iletişim, sosyal ve mesleki aktiviteler içinde ne fazla bozulanın sosyal aktiviteler olduğu, tüm özürlülerin Sosyal Rehabilitasyona ihtiyacı olduğu anla şıldı.