Çocuklarda kullanılan 25-maddelik cardiff görsel yeti ölçeği`nin Türkçe sürümünün geçerlilik ve güvenilirliği

Abstract

Az görme rehabilitasyonunun etkililiğinin değerlendirilmesi; rehabilitasyon çalışmalarına yön vermek ve bireyin bağımsız, üretici ve kaliteli bir yaşama ulaşmasını sağlamak için gereklidir. Bu amaçla yaşam kalite ölçekleri; hem rehabilitasyon öncesi bireysel gereksinim ve hedeflerin belirlenmesi için, hem de rehabilitasyon çalışmaları süresince ve sonrasında, rehabilitasyonun etkililiğinin değerlendirilmesi amacı ile kullanılır. Ülkemizde az gören çocuklara yönelik, Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik analizi yapılmış bir yaşam kalite ölçeği bulunmamaktadır. Bu araştırma, az gören çocuklarda kullanılan yaşam kalite ölçeği `Çocuklarda Kullanılan 25-Maddelik Cardiff Görsel Yeti Ölçeği`'nin Türkçe sürümünün geçerlilik ve güvenilirlik analizini yapmak ve az gören çocukların yaşam kalitelerinin belirlenmesinde kullanılabilecek bir ölçeği dilimize kazandırmak, yaşam kalite ölçeğinden elde edilen puanların belirlenen bağımsız değişkenler ile ilişkisini değerlendirmek amacı ile yürütülmüştür.Araştırma kapsamında Ankara Üniversitesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Görme Engelliler Rehabilitasyon ve Araştırma Birimi'nde tedavi ve rehabilitasyonu yürütülen 6-18 yaş arası toplam 150 az gören çocuk ele alınmıştır.`Çocuklarda Kullanılan 25-Maddelik Cardiff Görsel Yeti Ölçeği`'nin Türkçe'ye uyarlanmasında Mapi Araştırma Enstitüsü'nün uluslar arası kabul gören basamakları izlenmiştir. Geçerlilik analizleri kapsamında ölçüt ve yapı geçerliliği Rasch analizi ile araştırılmıştır. Güvenilirlik analizlerinde iç tutarlılık Cronbach alfa değeri ile gösterilmiştir. Tüm bu istatistiksel analizler sonucunda, `Çocuklarda Kullanılan 25-Maddelik Cardiff Görsel Yeti Ölçeği` Türkçe sürümünün ülkemizdeki 6-18 yaş arası az gören çocuklarda, yaşam kalitesinin tüm düzeylerinde bilgi verici olduğu, hem maddelerin çocukların yaşam kalitesi düzeyleri tarafından kapsandığı, hem de ölçeğin yaşam kalitesinin tüm düzeylerinde yeterli sayıda madde içerdiği, iç tutarlılığı ve birey ayrımsama özelliği yüksek, geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu belirlenmiştir. Araştırma kapsamına alınan çocukların yaş ortalaması 10,6 yaş olup, 88'i erkek, 62'si kızdır. Ele alınan çocukların 52'si Ankara'da yaşamaktadır ve yaklaşık üçte ikisinin, ülkemizin 7 coğrafi bölgesinden de başvurduğu belirlenmiştir.Az gören çocukların tanılarına göre dağılımları incelendiğinde ilk sırada %36 ile herediter görme bozuklukları olduğu ve bunu %18 ile kortikal görme bozukluklarının izlediği saptanmıştır. Ebeveyn akrabalığı değerlendirildiğinde, tüm ebeveynlerin %76'sında akraba evliliği olduğu görülmüştür. Rehabilitasyondan yararlanma süresine göre ölçek puanları değerlendirildiğinde, az görme rehabilitasyonundan yararlanma süresi arttıkça, yaşam kalitesinin anlamlı olarak daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (p=0,022). Az görmeye yardımcı cihaz kullananların kullanmayanlara göre, yaşam kalitesinin istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha iyi olduğu saptanmıştır (p=0,014). Uzak için kullanılan cihaz tipine göre az gören çocukların yaşam kalitesi düzeylerinin değişiklik göstermediği, yakın için kullanılan cihaz tipi ile yaşam kalitesi arasında ise anlamlı olduğu ilişki belirlenmiştir (p=0,004). Tanı grupları açısından yaşam kalite düzeyleri karşılaştırıldığında, gruplar arasında fark saptanmamıştır. Hastaların uzak ve yakın görme düzeyleri ile görmeye yardımcı cihaz kullanılarak ulaşılan görme düzeyleri değerlendirildiğinde LVA kullanımı ile hem uzak hem yakın görmede anlamlı artış olduğu saptanmıştır (p=0,001). Çocuklarda Kullanılan 25-Maddelik Cardiff Görsel Yeti Ölçeği'nden elde edilen yaşam kalitesi puanları, yaş gruplarına, cinsiyete, yaşanılan yere, bazı ailesel özelliklere ve çocuğun eğitim durumuna göre değerlendirildiğinde, gruplar arasında anlamlı fark olmadığı görülmüştür.Sonuç olarak; `Çocuklarda Kullanılan 25-Maddelik Cardiff Görsel Yeti Ölçeği` Türkçe sürümü ülkemizdeki 6-18 yaş arası az gören çocuklarda kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir yaşam kalite ölçeğidir. Rehabilitasyon hizmetlerinden yararlanma durumu ve süresi ile yaşam kalitesi düzeyi arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki vardır. Bu nedenle rehabilitasyon hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve gereksinim duyan çocuklar için ulaşılabilirliğinin ve sürekliliğinin sağlanması, hedeflenen yaşam kalitesi düzeylerine ulaşılması ve az gören çocukların akranları ile eşit şartlarda eğitim ve sosyal olanaklardan yararlanmalarının sağlanması için gereklidir.Anahtar Sözcükler: `az gören çocuk`, `az görme`, `az görme rehabilitasyonu`, `geçerlilik`, `güvenilirlik`, `yaşam kalite ölçeği`.

The Reliability and Validity of Turkish Version of `25-item Cardiff Visual Ability Questionnaire for Children`Evaluating the effectiveness of low vision rehabilitation is needed to give direction to the rehabilitation programme and to improve indepence, productivity and quality of life of individuals. Quality of life questionnaires are used for this purpose before and after the rehabilitation. They are used for identification of targets for the individual requirements before the rehabilitation and for evaluation of effectiveness of rehabilitation during and after the rehabilitation. There isn't any quality of life questionnaire for partially sighted children in Turkish. So this study is designed to analyze the validity and reliability of Turkish version of `Cardiff 25-item Visual Ability Questionnaire for Children` and to bring in a quality life questionnaire to our language for partially sighted children. We also intend to evaluate the relations between the quality of life scores and some independent variables. The study was conducted on 150 partially sighted children aged between 6 and 18 years and were followed at Ankara University Department of Public Health, Low Vision Rehabilitation Center. Internationally accepted steps of language validation that had been determined by Mapi Research Institute were followed for Turkish adaptation of `Cardiff 25-item Visual Ability Questionnaire for Children`. Extent and construct validity were investigated with Rasch analysis. Cronbach's alpha values were used to examine the internal consistency for reliability analysis. As a result of these statistical analysis, it was determined that the Turkish version of `Cardiff 25-item Visual Ability Questionnaire for Children` is a valid and reliable questionnaire for partially sighted children aged 6-18 years. It gives information at all levels of quality of life of these children and its internal consistency and individual discrimination index are high. The mean age of children was 10,6 years. 88 of them were male and 62 of them were female. 52 of children were living in Ankara and approximately 2/3 of them were coming from all over the 7 geographical regions of our country. According to distribution of diagnosis among partially-sighted children, the most frequent diagnosis was hereditary fundus distrophies (36%) and the second one was cortical visual impairment (18%). Parental consanguinity were present in 76% of the parents. A statistically significant positive relationship was identified between duration of low vision rehabilitation and quality of life (p=0,022). The visual acuity of the children both for near and distance were examined with and without low vision devices. A significant improvement in visual acuity was determined with low vision aid (p=0,001) and the quality of life of children who were using low vision devices were significantly better than the patients who were not (p=0,014). There were no relations between life quality scores obtained from Turkish version of `Cardiff 25-item Visual Ability Questionnaire for Children` and age, gender, location, educational status and some familial properties. Consequently, the Turkish version of `Cardiff 25-item Visual Ability Questionnaire for Children` is a valid and reliable questionnaire to evaluate the quality of life of partially sighted children aged 6-18 years in our country. There was a statistically significant positive relationship between the level of quality of life and the status and the duration of low vision rehabilitation. Therefore, dissemination of the rehabilitation services and ensuring the availability and continuity of the rehabilitation for partially sighted children was needed to achieve targeted levels of quality of life and to provide equal benefit from the educational and social opportunities with their peers. Key Words: `low vision`, `low vision rehabilitation`, `partially sighted children`, `quality of life questionnaire`, `reliability`, `validity`.