Savunma harcamalarının ekonomiye etkileri ve savunma harcamaları -büyüme ilişkisinin ekonometrik modellemesi

Abstract

ÖZET Bu çalışma, Türkiye' de 1970-2001 dönemi savunma harcamaları ekonomik büyüme ilişkisini analiz etmektedir. Birinci bölümde; dünyada savunma harcamalarının tanımı ve savunma harcamalarının Türkiye' deki gelişim seyri incelendikten sonra, Türkiye' de savunma harcamalarını belirleyen faktörler ele alınmıştır. Bu bölümde ayrıca, Türkiye' de savunma harcamalarının planlanması ve kaynaklarından bahsedilmiştir. Savunma harcamaları ile ekonomi arasındaki ilişki, dünyada yapılmış çalışmalarla ikinci bölümde sunulmuştur. Üçüncü bölümde; arz ve talep yanlı Değer tipi model ile arz yanlı Feder tipi modelde kullanılan değişkenlerin verileri, tanımlayıcı istatistiksel analizi, durağanlık için birim kök testi, eşbütünleşme analizi, Granger nedensellik testleri ve korelasyon analiziyle incelenmiştir. Türkiye' nin 1970-2001 verilerine Değer tipi model ve Feder tipi model uygulandığında anlamlı tahmin sonuçları elde edilememiştir. Dolayısıyla Türkiye' de savunma harcamaları-büyüme ilişkisi ekonometrik olarak; en küçük kareler yöntemi (EKKY) ile tek denklemli regresyon modeli ve iki aşamalı EKKY ile eşanlı denklem modeli kullanılarak tahmin edilmiştir. Ampirik sonuçlar, Türkiye' de savunma harcamaları ile büyüme arasında pozitif ilişki olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada ayrıca; Türkiye' de savunma harcamalarını belirleyen ana faktörlerin, büyüme, enflasyon, Yunanistan' m savunma harcamaları, teröre karşı sürdürülen mücadele ve ABD askeri yardımları olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar kelimeler: Türkiye; Savunma-Büyüme ilişkisi; Savunma Harcamaları; Durağanlık; Eşanlı denklem modeli; Granger nedensellik; Ekonometri.

ABSTRACT This study analyses the relationship between defence spending and economic growth in Turkey for the years 1 970 and 2001. After a review of definition of the defence spending in the world and trend in Turkish defence spending, the major determinants of Turkish defence spending is investigated in the first part. This part of the study also presents the planning and the resources of Turkish defence spending. A number of studies cocerning the relationship between defence spending and economy is presented in the second part. The third part presents the analysis of variables data, used in Deger type demand and supply side model and Feder type supply side model, using descriptive statistical analysis, unit root tests for stationarity, cointegration analysis, Granger causality tests and correlation analysis. Because of the estimation insignificant results using Deger type model and Feder type model in Turkey for the period 1970-2001; The relationship between defence spending and economic growth is econometrically estimated with a single equation regression model using ordinary least squares (OLS) and with the simultaneous equation model using two stage least squares (2SLS). The empirical results suggest the positive relationship between defence spending and economic growth in Turkey. The study also concludes that the major determinants of Turkish defence spending are growth, the inflation, Greece' s defence spending, the conflict with terrorism and military aid from the United States. Keywords: Turkey; Defence-Growth relationship; Defence spending; Stationarity; Simultaneous equation model; Granger causality; Econometric.