Faaliyet tabanlı maliyetleme ve Kara Harp Okulunda örnek bir uygulama

Abstract

ÖZET Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (FTM), değişen üretim ortamlarına uyum sağlayabilmek ve maliyet muhasebesinde daha doğru bilgiye ulaşabilmek için yapılan çalışmalar sonucu ortaya konan bir maliyetleme yöntemidir. FTM, işletmelerde yürütülen faaliyetlerin kaynakları, ürün veya hizmetin ise bu faaliyetleri tükettiği varsayımından hareket ederek, ürün ve hizmetin maliyetlendirilmesini amaçlar. FTM; ürün maliyetinin belirlenmesi, maliyetleri düşürme, performans değerlendirme, müşteri karlılığını arttırma gibi geniş bir yelpazede işletmelere destek vermektedir. FTM maliyetleri iki aşamada ürün veya hizmete yükler. Birinci aşamada kaynak maliyetleri faaliyetlere, ikinci aşamada ise faaliyet maliyetleri maliyet nesnesi olarak adlandırılan ürün veya hizmete yüklenir. FTM tasarımı ve uygulanması temel ilkeler değişmemekle beraber, organizasyonların kendilerine özgü özellikleri nedeniyle farklılıklar göstermektedir. Genellikle faaliyetlerin tespit edilmesi ile başlayan tasarım süreci, maliyet etkenlerinin saptanması, maliyetlerin faaliyetlere yüklenmesi, son olarak çıktı maliyetlerinin bulunması ve maliyet analizleri ile sona erer. Devlet organizasyonları çeşitli baskılar nedeniyle çevrelerindeki gelişmeleri takip etmek zorunda kalmışlar ve yenilikleri yapılarına uyarlamaya çalışmışlardır. Kar amaçlı işletmelerde kullanılan FTM 1990'ların başından itibaren, avantajlarından faydalanacağını değerlendiren devlet organizasyonlarında da yerini almaya başlamış ve silahlı kuvvetlerden belediyelere, üniversitelerden polis merkezlerine kadar uygulanmaya çalışılmıştır. Tezde; FTM tanımları, tasarlanması ve devlet organizasyonlarında uygulanması ana başlıkları altında temel ilkeler açıklanmıştır. Bu ilkeler temel alınarak, bir devlet organizasyonu olan ve hem Türk Silahlı Kuvvetleri'nin hem üniversitelerin özelliklerini taşıyan Kara Harp Okulunda FTM tasarlanmış ve uygulanmıştır. Anahtar Kelimeler: Faaliyet Tabanlı Maliyetleme, Maliyet Muhasebesi, Faaliyet, Maliyet Etkeni

ABSTRACT Activity Based Costing (ABC) is a costing method, created through studies of attaining true costs of products and services in cost accounting to adopt developing production environment. ABC aims costing the product or service by setting out the basic assumption of organizations' activities consume resources and products or services consume these activities. ABC supports the organizations with a large spectrum having such subjects as product costing, cost reducing, performance management and customer profitability. ABC traces costs to products and services in two stages. In the first stage resource costs are traced to activities and in the second stage activity costs are traced to product or service that is called cost object. Having the basic principles, designing and implementition of ABC differs due to organizational characteristics. Designing proccess, usually beginning by identifying the activities, carries on by determining the cost drivers and tracing costs to activities. The proccess ends finally by calculating the costs of output and making cost analysis. Government organizations, with varrious causes are urged to be aware of the environmental developments and try to adopt the innovations to their structures. By 1990s ABC was began to be seen through government organizations, apprised to be benefitted by the advantages of ABC and was tried by many organizations from armed forces to municipialities and universities to police departments to be implemented. At the thessis; ABC definitions, designing and implementation principles were given with main headlines. By focussing on the principles, ABC was designed and implemented at Turkish Army Academy, a government organization and carries Turkish Armed Forces' and a university's characteristics at the same time. KeyWords: Activity Based Costing, Cost Accounting, Activity, Cost Driver 11