Kadın suçluluğunu meydana getiren sosyokültürel etkenler (Çankırı ceza evinde bir uygulama)

Abstract

ÖZET Kadın ve suç ilişkisi, kriminolojik çalışmalar içinde farklı ve özel bir yere sahip olan konulardan birisidir. Kadın suçluluğu konusunun sosyokültürel boyutuyla ele alındığı bu çalışmada, öncelikle suç olgusu ve kadın suçluluğu ile ilgili görüşler tarihsel bir çerçevede incelenmiş ve ardından kadın suçluluğunun dünyadaki ve ülkemizdeki genel durumu değerlendirilmiştir. Çalışmanın uygulama bölümü, seçilen örnek bir ceza evindeki kadın hükümlü ve tutuklular ile gerçekleştirilen bir alan çalışmasından oluşmaktadır. Kadının suç davranışları, 1970'li yıllara değin ağırlıklı olarak, kadının fizyolojik, psikolojik ve biyolojik farklılıklarıma açıklanmaya çalışılmıştır. Ancak, özellikle ikinci dalga feminizm hareketlerinin tesiriyle, 1970'li yıllardan itibaren konunun, çoğunlukla sosyal ve kültürel boyutta ele alındığı ve suçluluğun, kadının toplumdaki konumu ve rolleriyle ilişkilendirildiği görülmektedir. Geçmişten günümüze, kadın suç oranları, tüm dünya genelinde erkek suç oranlarının oldukça gerisinde kalmaktadır. Bu durum suçluluğun çoğunlukla bir erkek davranışı olarak algılanmasına ve suç alanındaki çalışmalarda kadınların genellikle ihmal edilmesine yol açmıştır. Bununla birlikte, ülkelerin gelişmişlik düzeyleri ile kadın suçluluk oranları arasında pozitif bir ilişkinin var olduğu ve özellikle gelişmiş ülkelerde, mala yönelik suç türlerinde kadın suç oranlarının göreli olarak daha yüksek olduğu gözlenmektedir. Bu durum, kadının toplumsal konumunun yükselişine ve buna bağlı olarak artan suç fırsatlarına bağlanmaktadır. Ülkelerin gelişmiş düzeyleri ile kadın suç oranları arasındaki ilişki, kadın suçluluğunun sosyokültürel bir fenomen olduğunun da ispatı niteliğindedir. Araştırmada elde edilen bulgular, kadınların işlemiş oldukları suçların sosyokültürel açıdan, iki farklı boyutta ele alınması gerekliliğiniortaya koymuştur. Kadınların işlemiş oldukları şahsa yönelik ve mala yönelik suçlar, gerek suçu işleyen kadınların karakteristikleri, gerekse de suçu işlemeye iten faktörler açısından önemli farklılıklar ortaya koymaktadır. Araştırmada elde edilen bulgular da bu doğrultudadır. Şahsa yönelik şiddet suçlarının, genellikle evli kadınlarca işlendiği ve evlilikte karşılaşılan ciddi boyutlardaki çeşitli sorunların, kadınları baskıdan kurtulmak maksadıyla şiddet suçlarına yönelttiği görülmektedir. Bu tür suçları işleyen kadınların çoğunlukla düşük eğitim seviyesine sahip, mesleki kariyerden yoksun ve ekonomik yönden erkeğe bağımlı kadınlar olduğu gözlenmiştir. Buna karşın mala yönelik suç türlerinde farklı bir görünüm söz konusudur. Bu tür suçlarda, medeni hal ayrımı belirgin değildir ve suç işleme nedenleri içinde ekonomik sıkıntılar ve maddi menfaat temini gayeleri ön plandadır. Diğer yandan, özellikle zimmet ve dolandırıcılık gibi beyaz yaka suçlarını işleyen kadınların, daha yüksek bir öğrenim seviyesine ve mesleki bir ihtisasa sahip oldukları gözlenmektedir. Toplumun sosyokültürel yapısı, kadının suç davranışında son derece önemli bir etkiye sahiptir. Ülkemizde özellikle kırsal kesim kadınının suçtan uzak kalışında, sosyokültürel yapının kadın üzerinde yarattığı enformel sosyal kontrol önemli rol oynamaktadır. Buna karşın, kent kadınında bu etkinin azaldığı ve buna bağlı olarak da suçluluğun nispi olarak arttığı görülmektedir. Kent ve kırsal kesim kadınının suçluluk oranlan arasında görülen farklılıklar da bunu doğrulamaktadır. m

ABSTRACT The relation between crime and women is one of the subjects that has a different and special place in criminological studies. In this study, during which women criminality is considered with its socio-cultural dimension, first, opinions about crime action and women criminality are observed in a historical frame and then general situation of women criminality in the world and Turkey is evaluated. Crime behaviors of women had been tried to be explained largely on the basis of physiological, psychological and biological differences of women until 1970s. However, especially with the effect of second wave feminism movements, from 1970s on, it is seen that the subject has been considered with its social and cultural dimensions and criminality has been related with the location and roles of the women in society. Throughout the history, women crime rates have remained fairly behind men crime rates all over the world. This situation usually caused the perception of criminality as a man behavior and negligence of women in the studies of crime field. Nevertheless, it is observed that there is a positive relationship between development levels of countries and women crime rates, and especially in developed countries, women crime rates are relatively higher in crime types aimed at property. This situation is connected with rising of social location of women and accordingly increasing crime opportunities. The relation between development levels of countries and women crime rates is in the quality of evidence that women criminality is a socio-cultural phenomenon. Findings of the research bring up the necessity of the consideration of crimes committed by women in means of socio-culture and in two different dimensions. Women crimes aimed at property and individual show important IVdifferences in means of both the characteristics of female offenders and factors compelling to commit crime. Findings of t he research are again in this direction. It is seen that married women commit violence crimes aimed at individual, and various problems encountered during the matrimony direct women to violence crimes for the purpose of escaping from pressure. It is observed that women committing these types of crimes have usually low education level, are deprived of occupational career and dependent to man economically. However, there is a different appearance in crime types aimed at property. Marital status distinction is not evident in this kind of crimes and economical troubles and physical benefit assurance come to the fore in crime committing reasons. On the other side, it is observed that women, committed white-collar crimes like debiting and swindling, have a higher education level and an occupational specialty. Sociocultural structure of society has an extremely important effect on crime behavior of women. In our country, informal social control on women created by sociocultural structure has an important role on rural women's s taying a way from c rime. H owever, i t i s o bserved t hat t his e ffect decreases on city women and accordingly criminality increases relatively. Differences of crime rates between rural and city women do confirm this.