Türk savunma sektörünün yapısal analizi ve sanayileşme modeli önerisi

Abstract

Caydırıcılığın ve bağımsızlığın olmazsa olmaz koşulu güçlü savunmasanayiidir. Zaten, ülkeleri savunma tedarikinde ulusal çözümlere iten temeletken, ekonomik nedenlerden önce güvenlik kaygısıdır. Cumhuriyetin ilkyıllarında, sanayileşme bir devlet politikası olarak benimsenmiş ve savunmasanayiinin, topyekün sanayileşmenin ve kalkınmanın bir parçası olduğukabulüyle hareket edilmiştir. Bu dönemde Türk savunma sanayii uçaküretebilecek yetkinliğe ulaşmıştır. Ancak, II. Dünya Savaşı'nın sebep olduğuekonomik sıkıntılar ve Türkiye'nin NATO üyeliğinin de etkisiyle, savunmaihtiyaçlarının temininde sanayiinin geliştirilmesi yerine, ekseriyetle dış yardımve dış alım politikasının uygulandığı bir döneme geçilmiştir. Bu yeni yaklaşımsonucu, büyük fedakarlıklar ile ortaya çıkarılan savunma sanayii, henüzkuruluş aşamasında çöküşü yaşamıştır.Kıbrıs krizi neticesinde Türkiye'nin maruz kaldığı kısıtlar, ulusal birsavunma sanayiinin önemini ve aciliyetini yeniden ortaya koymuştur. Budönem, ulusal savunma sanayiinin yine devlet eliyle oluşturulmasıçabalarının sarf edildiği bir dönem olarak değerlendirilebilir. Savunma SanayiiMüsteşarlığı'nın kurulmasına kadar geçen süreçte, Türkiye'nin savunmasistemleri edinmedeki temel yaklaşımı; kullanılmış ürünlerin hibe ya da satınalınması yöntemidir. Bütçe dışı sürekli bir fonu yöneten SSM'nin kuruluşu ilebirlikte TSK'nın modern savunma ürünlerini envantere alma sürecikolaylaşmıştır. Bu yeni süreç, modern silahlı kuvvetlerin ve savunmasanayiinin oluşmasını tetikleyen unsurlardan biri olmuştur.Çalışmada, dönemsel olarak uygulanan savunma sanayii politikalarıanaliz edilmiş olup, özellikle 1985 sonrası dönemde savunma sanayimizinulaştığı düzey, halen uygulanmakta olan strateji ve politikalar ve tedarikyaklaşımları incelenerek bir durum değerlendirmesi yapılmaktadır. Bukapsamda; savunma sanayimizin güçlü ve zayıf yanları, karşılaşılan sorunlarve çözümleri mevcut fırsatlar ve tehditler ekseninde tartışılmaya çalışılmıştır.Mevcut yapının tüm bileşenleriyle analizi ve tartışılması ile birlikte, sonbölümde sanayileşme modeline ilişkin önermeler getirilmektedir.

For a country, defence industry base is the must criteria ofdeterrence and sovereignty. In fact, in arms procurement, the basic factorthat drives the government to indigenous solutions is the security need whichtakes priority to economical issues. In the early years of the Republic,industrialization was taken as a government policy and the defence industrywas considered to be an important part of overall development andindustrialization efforts. In this era, Turkish defence industry had reached thecapability even to produce airplanes. Nevertheless, because of theeconomical difficulties during World War II and the effect of Türkiye?smembership to NATO, a new term had started that, instead of developingdefence industry, the government preferred direct purchase of defenceequipment or transferring them in the scope of military aid. As a result of thisapproach, the local defence industry base that had been created via greatsacrifice, had collapsed in the very beginning of the establishment.The restrictions faced during Cyprus crisis, has once morehighlighted the emergency and the importance of national arms industry. Inthis epoch, the efforts to establish national defence industry were based ongovernment enterprise. Till the foundation of SSM, Türkiye?s main practicewas either direct procurement of second-hand defence equipment ortransferring them in the scope of military aid. With the formation of SSM thatrules a permanent fund to foster defence industry, the process to havemodern defence equipment in the Turkish Armed Forces? inventory becameeasier. Consequently, both the modern armed forces and the local defenceindustry were promoted via new approach.In this study, term wise practiced defence industry strategies wereanalyzed and especially for the period after 1985; a general overview of theongoing strategies, acquisition approaches and the attained level of theTurkish defence industry are given. In this respect, the strengths and theweaknesses of the industry, problematic issues together with their solutionshave been discussed in the axis of opportunities and threats. By analyzingand discussing the existing structure with its components, suggestions for theindustrialization model are given in the last chapter.