Örtük liderlik kuramı bağlamında, sosyoekonomik statü (SES) gruplarının liderlik algılaması

Abstract

Örtük liderlik kuramına göre, bireyler zihinlerinde bir lider prototipi oluşturmakta ve karşısındaki potansiyel lideri, bu modelle karşılaştırarak lider veya lider değil şeklinde sınıflandırmaktadır. Diğer bir ifadeyle bireyler yaşamları süresinde farklı girdilerin etkisiyle zihinlerinde bir lider modeli yaratmakta ve bu sayede kişide lidere ilişkin bir algı oluşmaktadır. Toplumsal yaşamda bireylerin liderlik algısı; yaş, meslek, eğitim, kültür, cinsiyet, kişilik özellikleri, ailevi özellikler gibi bazı değişkenler nedeniyle farklılıklar göstermekle birlikte, toplumda etkili liderin özelliklerine, tutum ve davranış şekline ilişkin olarak tüm üyelerce genel olarak paylaşılan, bir takım ortak düşünceler oluşmaktadır. Bu araştırmada sosyoekonomik statü grupları arasında liderlik algısı bakımından farklılık olup olmadığı ve bu farklılıkların şekli ortaya çıkarılmak amaç edinilmiştir.Bu kapsamda katılımcıların liderlik algısını ölçmek üzere Türk kültürüne uygun bir örtük liderlik ölçeği geliştirilmiştir. Örtük liderlik ölçeği geliştirme çalışması üç ayrı örneklemden (N=117, N=384, N=694) veri toplamak suretiyle üç aşamada yürütülmüş, neticede kişisel ahlak, beceriklilik, duyarlılık, güç ve etkileyicilik boyutlarını içeren 27 maddelik ölçek geliştirilmiştir. Katılımcıların sosyoekonomik statü gruplarını belirlemek üzere araştırmacılar derneği çatısı altında geliştirilen SES 2006 yöntemi esas alınmıştır. SES 2006 yöntemi, hane reisinin kendisinin, eşinin, anne babasının ve eşinin anne babasının eğitim ve meslek durumlarının hesaplamalara dâhil eden derecelemeli bir sosyoekonomik statü belirleme yöntemidir.Araştırma sonucunda elde edilen önemli bulgulardan birisi katılımcıların ahlaki değerleri yüksek düzeyde olan, becerikli, duyarlı, güçlü ve astlarını etkileyebilecek bir lideri zihinlerinde modellediklerinin ortaya çıkartılmış olmasıdır. Bunun yanı sıra, demografik değişkenler ve sosyoekonomik statü grupları liderlik algısının beş boyutu açısından incelendiğinde, gruplar arasında anlamlı farklılıkların olduğu görülmüştür. Çalışma kapsamında ayrıca, liderlik algılaması bağımsız değişken, sosyoekonomik statü grubu bağımlı değişken olacak şekilde bir tahmin modeli geliştirilmiştir. Geliştirilen modelin tahmin gücü test edilmiş ve modelin geçerliliği ortaya koyulmuştur.Tüm bu bulgular değerlendirildiğinde ülkemizde lider konumunda olan kişilerin ahlaki değerlere önem vermesi, işe ilişkin becerilerini üst seviyede tutması, astlarına karşı yeterince duyarlı olması, makamını doldurabilecek güce sahip olması ve astlarını etkileyebilmesi gerektiği ifade edilebilir. Bunun yanı sıra lider astlarının sosyoekonomik statüsüne göre tavır ve davranışlarını düzenlemeli, bu bağlamda uygun liderlik tarzını seçebilmelidir.

According to Implicit Leadership Theories everybody create a leader prototype in their minds and categorize potential leader as leader or not, by using this prototype. In other words individuals cognitively shape a leader model by the effects of different factors and so create a perception about leader. Despite leader peception is becoming somewhat different with the effects of some variables as age, occupation, education, culture, sex, individual characteristics and family characteristics; in social life there can be seen common opinion about effective leader. So the aim of this research is to find out this common opinion and to determmine the differences among socioeconomic status about leader percertion.In this context firstly a culturally endorsed implicit leadership scale has been developed. Scale development executed in three phase by collecting data from three different sample (N=117, N=384, N=694). Finally implicit leadership scale with five dimention (personal morality, versatility, sensitivity, power and impressiveness) and 27 item has been developed. The socioeconomic statuses of the participants are assessed by using SES 2006 method. According to SES 2006 methot, the inputs of socioeconomic status are the education and the occupation of householder, his wife, his mother and father and his wifes mother and father.As the results of the research it?s found out that, participants are modelling a leader who has personal moral, enough versatility, sensitivity, power and impressiveness on the followers. At the same time when demographic variables and socioeconomis status groups studied in terms of leadership perception, significant differences had been seen among groups. Besides within the context of this research, it?s aimed to develop a prediction model, by using leadership perception as independent variable, socioeconomic status as dependent variable. The prediction potential of model has been tested and the validity of the model has been executed.In summary person who is in leader position in our country, must attach importance to personal moral and versatility, he must be sensitive to followers, he must have power and impressiveness. Besides he must take notice of followers socioeconomic status and he must select appropriate leadership style.