Örgütsel vatandaşlık davranışlarının çalışanlar açısından sonuçları: Otel çalışanlarına yönelik bir uygulama

Abstract

Bu araştırmanın amacı Örgütsel Vatandaşlık Davranışları (ÖVD) ile bu davranışların çalışanlar açısından ortaya çıkarabileceği değerlendirilen iş performansı, iş tatmini, örgütsel bağlılığın artması ve işten ayrılma niyetinin azalması gibi olumlu ardılların yanında, aşırı iş yükü, iş stresi, sosyal kaytarma algısı, iş-aile çatışması, aile-iş çatışması ve iş arkadaşları ile çatışma gibi olumsuz ardıllar arasındaki ilişki ve etkileri belirlemek, bu etkilerde aşırı iş yükü, iş stresi ve sosyal kaytarma algısının aracılık rollerinin olup olmadığını tespit etmektir. Bu maksatla beş yıldızlı otel ve birinci sınıf tatil köylerinde çalışan 432 otel çalışanından, anket yöntemi ile toplanan verilerle bir araştırma yapılmıştır. ÖVD temel beş boyutu ile ölçülmüştür (Organ, 1988). Bulgulara ulaşmak için SPSS programı ile tek yönlü varyans analizi, korelâsyon ve regresyon analizleri yapılmış, ardından araştırmada ele alınan değişkenlerle kurulabilecek en uyumlu modeli belirlemek maksadı ile AMOS programı ile YEM ve yol analizleri yapılmıştır. Çalışma sonunda elde edilen bulgular; çalışanlar tarafından sergilenen ÖVD boyutlarının yaş, çalışma süresi ve kadrolu/sözleşmeli çalışma durumlarına göre değiştiğini, sergilenen ÖVD'nin ortak etkisinin çalışanların iş performansını, iş tatminlerini, örgüte olan duygusal bağlılıklarını artırdığını, çalışanların işten ayrılma niyetlerini azalttığını göstermiştir. Fakat beklenenin aksine, çalışanlar tarafından sergilenen ÖVD'nin çalışanların aşırı iş yükü, iş stresi, iş arkadaşı sosyal kaytarma algısı, iş-aile çatışması, aile-iş çatışması ve iş arkadaşları ile çatışmaya yönelik algılamalarını azalttığı görülmüştür. Ancak ÖVD'nin tüm bu olumlu sonuçlarına rağmen; aracılık testleri ?aşırı iş yükü, iş stresi ve sosyal kaytarma algısının? üstlendikleri aracılık rolleri ile ÖVD'nin İAÇ, AİÇ ve İARÇ üzerindeki olumlu etkilerini azalttığını ya da tamamen ortadan kaldırdığını göstermiştir. Yapısal Eşitlik modeli sonuçları da, regresyon analizlerinden elde edilen bulguların model içerisinde de geçerli olabileceğini göstermiştir.Anahtar Kelimeler: Örgütsel Vatandaşlık Davranışları, İş Performansı, İş Tatmini, İşten Ayrılma Niyeti, Örgütsel Bağlılık, Aşırı İş Yükü, İş Stresi, Sosyal Kaytarma Algısı, İş-Aile Çatışması, Aile-İş Çatışması, İş Yerinde Kişiler Arası Çatışma

The purpose of this research is to determine the effects and relationship between Organizational Citizenship Behaviors (OCB) and the potential negative outcomes expected to be found out such as work overload, job stress, perceived coworker social loafing, work-family conflict, family-work conflict and conflict with colleagues together with the positive outcomes such as increasing job performance, job satisfaction, organizational commitment and decrease turnover intention and to identify whether work overload, job stress and perceived coworker social loafing have mediating role in this effects. For this purpose, a study was conducted with data collected by a survey from 432 employees working in five-star hotels and first-class holiday villages. OCB was measured by five basic dimensions (Organ, 1988). In order to get the findings; one way analysis of variance, correlation and regression analysis were conducted with the SPSS program and then SEM and path analysis were performed with the program AMOS for the purpose of determining the most compatible model to be formed with the variables used in this research. According to the analysis conducted, findings showed that the dimensions of OCB presented by workers vary according to the age, tenure (the working time) and the working status like permanent / contract based and that the common effect of the OCB exhibited by employees increases employees' job performance, job satisfaction and the emotional commitment to the organization and on the other hand decreases employee turnover intentions. But contrary to the expectations; it has been shown that OCB exhibited by employees reduces the employees? perceptions about the work overload, job stress, perceived coworker social loafing, work-family conflict, family-work conflict and conflict with colleagues. Despite all these positive results however; OCB mediation tests showed that the mediating roles of work overload, job stress and the perception coworker social loafing reduced or completely eliminated the positive effects of OCB on WFC, FWC, and ICAW. Structural equation model results showed that the findings in regression analysis can also be applied within the model.Keywords : Organizational Citizenship Behavior, Job Performance, Job Satisfaction, Turnover Intention, Organizational Commitment, Work Overload, Work Stress, Perceived Social Loafing, Work-Family Conflict, Family-Work Conflict, Interpersonal Conflict at Work.