Çevresel güvenlik politikalarının analizi ve Türkiye'nin çevresel güvenlik stratejik planı için bir model önerisi

Abstract

Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle güvenlik kavramı, ülke için tehdit potansiyeli bulunan çevresel problemleri de içine alacak şekilde genişlemiştir. Bu problemler doğal afetleri ve insan etkisiyle gelişen çevresel bozulmayı kapsamakta, son yıllarda iklim değişikliğini de içine almaktadır. Sürdürülebilir kalkınma ilkeleri gözetilmeksizin gerçekleştirilen doğal kaynak tüketiminin, artan nüfus, ekonomik, sosyal ve politik istikrarsızlıkla bir araya geldiğinde yol açacağı kaynakların eşit paylaşımı sorununun çatışmalara varan boyutlara ulaşması beklenmektedir. Bu gelişmelerin analizi çevresel güvenlik kavramının araştırma konusunu oluşturmaktadır. Çevresel güvenlik alanında gerçekleştirilen çalışmaların birçoğunda, çevrenin ülke güvenliği konularına dâhil edilmesine dair analizler gerçekleştirilmekte ancak savunma yönetimi üzerindeki etkileri net olarak ortaya konulmamaktadır. Bu çalışmada çevresel güvenlik kavramının savunma yönetimi üzerindeki etkileri incelenmiş ve çevresel güvenlik stratejik planı için model önerisi geliştirilmiştir. Bu açıdan çalışmanın özgün değeri bulunmaktadır.Çalışmada iki aşamalı ayrımlayıcı politika delfi metodu uygulanmıştır. Anketin birinci aşamasında uzmanların, çevresel güvenliğe dair kendilerine sunulan öngörüleri olasılık, önem ve zaman boyutlarıyla değerlendirmeleri istenmiştir. Elde edilen nicel sonuçlara kümeleme analizi uygulanmıştır. Katılımcıların görüş ve önerilerine ise nitel içerik analizi uygulanmış ve böylece senaryo eksenleri belirlenmiştir. Kümelere ayrılan öngörülerin anlamlı bir bütün halinde bu eksenler doğrultusunda bir araya getirilmesiyle senaryolar elde edilmiştir. Senaryoların her birinin bir problem içerdiği kabulüyle problemin çözümünde etkili olabilecek yetkinlikler belirlenmiştir. Anketin ikinci aşamasında katılımcılardan yetkinlikleri etki düzeyine göre sıralamaları istenmiştir. Türkiye'nin çevresel güvenlik alanında GZFT analizi, kritik göstergeler analizi gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçları, senaryolar ve yetkinlikler zaman ufkuna göre değerlendirilerek Türkiye'nin çevresel güvenliği için beş strateji alternatifi geliştirilmiştir. Araştırmanın en önemli bulgusu çevrenin kendisinin tehdit olmadığı ancak diğer bileşenlerle birlikte tehdit çarpanı olduğudur.

Since the end of the Cold War, security definition broadened to comprise environmental problems possessing threat potential for countries. Problems include environmental degradation by natural disasters, anthropogenic effects, and recently climate change. As natural resource depletion without considering sustainable development principles and increasing population come together with economical, social and political instability, it is expected that dimensions of resource allocation problem will reach to limits of conflict. A majority of environmental security research deals with the analysis of environment in the national security issues but an explicit definition of environmental security impact on defense management isn?t produced.Two round disaggregative policy delphi method is applied in study. At first round, experts were asked to prioritize projections presented based on likelihood, importance and time dimensions. Cluster analysis was applied to quantitative results. Opinions and proposals of experts were evaluated with qualitative content analysis and scenario axes were determined. Clustered projections were brought together forming meaningful scenarios through these axes. Based on the assumption that each scenario includes a problem, competencies to solve these problems were determined. At the second round, experts were asked to rank competencies based on efficacy criteria. SWOT analysis, critical analysis of indicators were performed for the state of environmental security of Turkey. Results of analyses, scenarios and competencies were evaluated based on time horizon and five strategy alternatives for environmental security of Turkey were developed. The most important finding of the research is that environment isn?t a threat itself but a threat multiplier together with other components.