Gözetleme toplumu bağlamında çağdaş sosyal kontrol araçları: Kapalı devre kamera sistemleri ve toplumsal fayda ve maliyetleri-Ankara ili örneği

Abstract

Toplumsal düzen topluma dahil bireylerin çoğunluğunun benimsediği ortak normlar çerçevesinde kurulmakta ve sosyal kontrol uygulamaları ile muhafaza edilmesi mümkün olmaktadır. Toplumsal düzenin ve sosyal kontrol uygulamalarının şekillenmesinde devlet ve vatandaşları belirleyici iken, 1970'li yıllardan itibaren ekonomik güçlerini ve dolayısı ile etkinliklerini artıran küresel ve bölgesel ölçekli özel sektör kuruluşları toplumsal düzen ve sosyal kontrol kavramının ayrılmaz ve söz sahibi olan birer unsuru haline gelmiştir.Sosyal kontrol uygulamalarının önemli bir unsuru olan gözetleme Sanayi Devrimi'nin yaşandığı; hapishane, hastane, kışla, fabrika gibi kapatma kurumlarının ortaya çıktığı 18'inci yüzyılın sonlarından itibaren yönetim aracına dönüşmüştür. Teknolojinin ilerlemesi gözetleme yöntemlerini temelden değiştirmiş ve daha düşük maliyetle ve çabayla daha geniş alanlarda gözetleme yapma imkanları sunmuştur. Günümüzde toplumun yaşadığı alanların önemli bir kısmı bireylerin hayat tarzları ve eğilimlerinin tespit edilmesi maksadıyla izlenmektedir. Devletin koyduğu kurallara ve tüketim toplumu normlarına uymayanlar sınıflandırılmakta ve dışlanmaktadır.1990'lı yıllardan itibaren yaygınlaşan kapalı devre kamera sistemleri yeni nesil bir gözetleme aracı olarak gündelik hayatın her anında veri toplama ve kurumsal hedefleri gerçekleştirme amacına hizmet etmektedir. Gözetleme kavramının en gözde unsuru haline gelen kapalı devre kamera sistemleri ve diğer gözetleme araçları toplumsal fayda olarak ifade edilen güven duygusunun artması ve suç korkusunun azalması ile toplumsal maliyetler olarak belirtilen mahremiyetin ihlali, özgürlüklerin kısıtlanması ve suçun yer değiştirmesini beraberinde getirmektedir.Kapalı devre kamera sistemlerinin kamuoyuna duyurulan suçu önlemek, suçluları caydırmak ve trafiği denetlemek gibi amaçları kulağa hoş geliyor olsa da bu sistemlerin toplum üzerinde yarattığı sosyolojik etkilerin bulunması ve değerlendirilmesi önem arz etmektedir. Ayrıca ortaya çıkabilecek olumlu ya da olumsuz sonuçların eğitim, gelir ve meslek çerçevesinde şekillenen sosyo-ekonomik statü grupları bağlamında göstereceği olası değişimlerin tespit edilmesinin kapalı devre kamera sistemleri ile ilgili yapılacak akademik çalışmalara ve oluşturulacak politikalara katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.Anahtar Kelimeler:Sosyal Kontrol, Gözetleme, Kapalı Devre Kamera Sistemleri, Mahremiyetin İhlali, Özgürlüklerin Kısıtlanması, Güven Duygusu, Suç Korkusu

Social order is established in accordance with the norms adopted by the vast majority of the society and the preservation of it becomes possible with the enforcement of social control. While traditionally the state itself and its citizens have been the key players and stake holders on forming the social order and enforcement of social control, global and regional scaled private sector companies who have enhanced their economic power and so their clout have become the part and arbiter of social order and social control after 1970?s.Surveillance which is an substantial part of enforcement of social control has been gradually transformed into a method of management starting by the end of 18th century when industrial revolution took off and institutions of incarceration such as prison, hospital, barrack and factory appeared. Development of technology has changed the methods of surveillance radically and has provided opportunity to monitor with a lower cost and effort. Nowadays most parts of settled areas of society has been monitored in order to identify individuals lifestyles and aptitudes. People who do not obey the rules laid down by the state and norms of the consumption society are classified and excluded.Closed circuit television (CCTV) cameras that became widespread after 1990?s as a new generation surveillance tool is utilized for data collection and used as a tool to meeting institutional goals in all parts of everyday life. CCTV cameras that are most favoured component of surveilance conception and other surveillance tools bring back the notion of invasion of privacy, limitation of civil liberties and displacement of crime as social costs with the notion of increased sense of security and decreased fear of crime as social benefits.Although the aims of CCTV cameras announced to public opinion are easy on the ear (i.e. preventing crime, deterring criminals and regulating traffic), it is for sure a practical as well as an academic necessity to find out and evaluate the sociological effects of CCTV cameras on society. Besides, identifying the possible diversifications of positive or negative conclusions in the context of socio-economic status groups which are formed according to education, occupation and income is considered as a contribution to forthcoming academic studies and policies upon CCTV cameras.Keywords:Social Control, Surveillance, CCTV Cameras, Invasion of Privacy, Limitation of Civil Lİberties, Sense of Security, Fear of Crime