Üret veya satınal karar sürecine yönelik çözüm önerisi: Savunma sanayii uygulaması

Abstract

Bir ülkenin caydırıcılığını arttırması için, savunma sanayinin, dış ülkelere bağımlılığının azaltılması, rekabet edebilirliğinin arttırılması ve dünyada pazar payına sahip olması gerekmektedir. Ülkenin bir savunma sistemini milli olarak üretme veya dış ülkeden satın alma arasında verdiği karar stratejik seviyede bir karardır. Bu anlamda ülkenin kısa ve uzun dönem ihtiyaçlarının ikisini de dengeleyen bir karar verebilmek ve mevcut tüm alternatifleri yorumlayabilmek için stratejik bir metodolojiye ihtiyaç bulunmaktadır.Dünyada savunma harcamasına en çok kaynak ayıran ülkeler arasında ülkemizin son 12 yılda ortalama olarak ilk 10 sıra içinde yer alması; savunma sanayinde üret veya satın al kararlarımızın önemini arttırmaktadır.Çalışmada üret veya satın al problemi farklı bilim alanlarının perspektiflerinden açıklanmış, üret veya satın al kararına yönlendiren sebepler değerlendirilmiş, üret veya satın al kararlarında kullanılan metodolojiler açıklanmıştır. Türkiye?de savunma sistemleri tedarikinde yurtiçi üretim ile yurtdışı alım arasındaki tüm seçeneklerin kaynak kullanım kararları sorgulanmıştır. Türk savunma sanayinde, üret veya satın al kararlarını etkileyen kriterler tespit edilmiş ve aralarındaki ilişkiler incelenmiştir. Savunma sanayinin dışa bağımlılığının azaltılması ile TSK'nın modernizasyon ihtiyaçlarının karşılanması hedefleri doğrultusunda, en uygun alternatifin seçimi için bir model ve bu modeli değerlendirmek için karma bir yöntem önerilmiştir. Çalışmada kriterler arasındaki ilişkileri ortaya koymak için DEMATEL yöntemi, kriter ağırlıklarının hesaplanması için ANP yöntemi, uygun alternatifin seçimi için ise TOPSIS yöntemi kullanılmıştır.Çalışmanın uygulama aşamasında, Savunma Sanayi Müsteşarlığı?nda helikopter tedariki senaryosu dahilinde önerilen model ve karma yöntem test edilmiştir. Uygulama sonucunda elde edilen bulguların analizi yapılmıştır. Gelecek araştırma ve uygulamalar için önerilerde bulunulmuştur.

A nation in order to be more deterrent must have a defense industry which is not dependent to foreign countries, must have a market share in the world and must be more competitive.Regarding defense systems, a nation?s decision, between local manufacture or import, is at strategic level. In this sense, in order to make decision which is a balance between the short and long period requirements of a nation, a strategic methodology that evaluate all the alternatives is required.That Turkey has recently been in the first ten place among the nations who allocates more resources to the defence expenditures is becoming more and more important in the domain of make or buy decisions about defense industry. In this study the problem of make or buy decisions is explained by using different perspectives from interdisciplinary fields. Moreover, the reasons behind this problem is evaluated and the strategies that are used in this domain are explained. All alternatives of make or buy analysis for local manufacture or import decisions in Turkey?s defense system procurements are examined. The criteria influencing the make or buy decisions in Turkish defense industry is defined and the relations among the criteria is demonstrated. This paper proposes a model and a hybrid methodology for achieving the goals of reducing the dependency of defence industry to foreign countries and modernizing the TAF. In the first place we apply the DEMATEL approach to construct interrelations among criteria. The second step is to obtain the criterion weights through ANP. Finally, ANP is integrated with TOPSIS method to choose the best alternative. We use air vehicle procurement project in order to apply our model and methodology.In sum, the detailed analysis of the outcomes is conducted and suggestions are made for future research.