Kişiliğin öğretme stillerine etkisinde duygusal emek ve tükenmişliğin aracılık rolü: Öğretmenler üzerinde bir araştırma

Abstract

Bu çalışma, kişiliğin öğretme stillerine olan etkilerini, aynı zamanda bu etkilerde duygusal emek ve tükenmişliğin aracılık rolünün olup olmadığını bütüncül bir yaklaşımla ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Bu maksatla, ilköğretim ile lise ve dengi okullarda görev yapan 405 öğretmen katılımcıdan anket yoluyla elde edilen veriler kullanılmıştır. Veriler, SPSS (16.0) ve AMOS (6.0) paket programları kullanılarak korelâsyon, t-testi, tek yönlü varyans analizi, regresyon ve yol analizlerine tabi tutulmuştur. Elde edilen bulgulara bakıldığında, bireylerin demografik özelliklerinden bazılarının, araştırmada incelenen değişkenler üzerinde anlamlı farklılık yarattığı, kişiliğin başta tüm öğretme stili alt boyutları olmak üzere, duygusal emek ve tükenmişlik üzerinde etkisinin olduğu görülmüştür. Ayrıca duygusal emek ve tükenmişliğin de öğretme stillerini yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Kişiliğin öğretme stillerine olan etkisinde, duygusal emek ve tükenmişliğin ayrı ayrı aracılık etkilerine sahip olduğu tespit edilmiştir. Bunların yanı sıra değişkenler arası ikili ilişkiler incelendiğinde, yapısal eşitlik modeli çerçevesinde ortaya konan ilişkiler desteklenmiş ve yol analiziyle geliştirilen model test edilmiştir. Tüm bulgular değerlendirildiğinde, öğretmenlerin kişilik özelliklerinin onların öğretme stillerini etkilediğini ve bu etkide onların göstermiş oldukları duygusal emek ve tükenmişliğin aracılık etkilerinin olduğunu söylemek mümkündür.

This study was conducted to determine the effects of personality on teaching styles, and also, if there is a mediating role of emotional labor and burnout on these effects on a holistic approach. For this purpose, a questionnaire has been applied to 405 participant teachers, comprising elementary and high school teachers that includes questions about variables searched in this study. Data were analysed with using SPSS (16.0), AMOS (6.0), structural equation model analysis and t-test, one-way analysis of variance and regression were performed to achieve results. When examining findings, some demographic features of individuals had significant differences on variables examined in this study and also personality had significant effects paticularly on sub-dimensions of teaching styles and respectively emotional labor and burnout. It is also found out that teaching styles can be predicted by emotional labor and burnout. It was determined that emotional labor and burnout had seperately mediating role on the effects of personality to teaching styles. Besides, examining bilateral relations among variables, the relations presented within the frame of structural equation model were supported and the model developed by path analysis was tested. Evaluating findings as a whole, it is possible to assert that teachers' personalities affect their teaching styles and emotional labor and burnout have mediating role on this effect.