Okul ve akran ilişkilerinin ergen suçluluğu üzerindeki etkisinin bir grup üniversite örnekleminde incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada ilk olarak 18-24 yaş arasındaki ergenlerin okula bağlılık düzeylerinin, okul iklimi hakkındaki düşüncelerinin, okulda tanık oldukları şiddetin, mağduru oldukları şiddet davranışlarının, arkadaşlarıyla ilişkilerinin, sapmış ve şiddet davranışı sergileyen arkadaşlara sahip olmanın sergilemiş oldukları sapmış ve şiddet davranışları üzerinde anlamlı bir etkisinin olup olmadığını, varsa bu etkinin ne düzeyde olduğunu tespit etmek amaçlanmıştır. Bunun yanında arkadaş ilişkileri ve okul iklimi ile sapmış ve şiddet davranışları arasındaki ilişkide, sapmış ve şiddet davranışı sergileyen arkadaşlara sahip olma ve okuldaki şiddet tanıklığının aracı rolü olup olmadığı incelenecektir. Ayrıca ergenin sapmış ve şiddet davranışlarının cinsiyete, anne eğitim durumuna, ailesinin ekonomik durumuna ve anne-baba ile birlikte yaşamasına göre farklılaşma gösterip göstermediği tespit edilecektir. Çalışmanın örneklemini 18-24 yaşları arasında üniversite öğrenimi gören 258 öğrenci oluşturmaktadır. Örneklemin okula ait verileri okula bağlılığa ait ölçek ve sorular, okul iklimi ölçeği, okulda şiddet tanıklığı ölçeği ve mağdurluk ölçeği ile toplanmıştır. Örneklemin akran ilişkilerine ait verileri arkadaş ilişkileri ölçeği, sapmış davranış sergileyen arkadaş ölçeği ve şiddet davranışı sergileyen arkadaş ölçeği ile toplanmıştır. Örneklemin sapmış ve şiddet davranışlarına ait veriler ise gencin şiddet davranışları ölçeği ve gencin sapmış davranışları ölçeği ile toplanmıştır.Ergenlerin okul iklimi hakkındaki düşünceleri, okulda tanık oldukları şiddet ve mağduru oldukları şiddet davranışları sapmış ve şiddet davranışları ölçek puanlarını anlamlı şekilde yordadığı görülmüştür. Sapmış ve şiddet davranışları ölçek puanlarına, okul ikliminin katkısı negatif, okuldaki şiddet tanıklığının ve şiddet mağdurluğunun katkısı ise pozitif olduğu tespit edilmiştir. Ergenin arkadaş ilişkileri ile sapmış ve şiddet davranışı sergileyen arkadaşlara sahip olması sapmış ve şiddet davranışları ölçek puanlarını anlamlı şekilde yordadığı görülmüştür. Sapmış ve şiddet davranışları ölçek puanlarına her iki değişken de katkısı pozitif olduğu görülmüştür.Sosyal bağ kuramı çerçevesinde ele alınan okula bağlılık (adanma ve inanç boyutları hariç) sapmış ve şiddet davranışları ölçek puanlarını anlamlı şekilde yordadığı görülmüştür. Okula bağlılığın beklendiği gibi sapmış ve şiddet davranışları ölçek puanlarına katkısı negatiftir.Arkadaş ilişkileri ile sapmış davranışlar ölçek puanları arasındaki ilişkide ?sapmış davranış sergileyen arkadaş sayısı?, şiddet davranışları ölçek puanları arasındaki ilişkide ?şiddet davranışı sergileyen arkadaş sayısı?, kısmi aracı rol oynamaktadır. Okul iklimi ile sapmış davranışlar ölçek puanları arasındaki ilişkide ?okuldaki şiddet tanıklığı? kısmi aracı rol oynarken, şiddet davranışları ölçek puanları arasındaki ilişkide güçlü ve tek bir aracı rol oynamaktadır.Son olarak ergenlerin sapmış ve şiddet davranışları ölçek puanları cinsiyete, ekonomik duruma ve anne-baba ile birlikte yaşamasına göre farklılaştığı görülmüştür. Erkek ergenler kız ergenlere göre, üst gelir grubuna ait ergenler alt gelir grubuna göre, anne-babası ile birlikte yaşamayanlar yaşayanlara göre daha yüksek ölçek puanlarına sahiptir. Anne eğitim duruma göre ise herhangi bir fark tespit edilmemiştir.Anahtar Kelimeler: Okula Bağlılık, Okul İklimi, Akran İlişkileri, Ergen SuçluluğuTez Yöneticisi: Prof. Dr. Hatice Gülsen ERDEN Sayfa Sayısı:125

In this study, first aim is to determine whether or not adolescent?s (ages 18-24 years) school bonding level, thought about school climate, witness to violence behaviour at school, victim of violence behaviour, peer relation and friends that exhibits deviant and violent behaviour have a significant effect on deviant and violent behaviour that exhibits themselves and if they have a significant effect, to determine the level of this effect. Also, it will examine whether or not friends that that exhibits deviant and violent behaviour mediate the association between peer relation and deviant and violent behaviour. Similarly, it will examine whether or not witnessing violence at school mediate the association between school climate and deviant and violent behaviour. Besides, it will determine whether or not there have been any significant difference with respet to gender, mother?s education, families? income level and living with both mother and father. The sample consist of 258 university student between 18 and 24 years old. School related data collected by school bonding related scale and questions, school climate scale, witnessing violence at school and victimization scale. Peer relation related data collected by friend relation scale, friends that exhibits deviant behaviour scale and friends that exhibits violent behaviour scale. Deviant and violent behaviour related data collected by youth?s deviant behaviour scale and youth?s violent behaviour scale.School climate, witness to violence behaviour at school and victim of violence behaviour significantly predict deviant and violent behaviour scale points. The effect of school climate is negative, witness to violence behaviour at school and victim of violence behaviour is positive on deviant and violent behaviour scale points. Similarly, peer relation significantly predicts deviant and violent behaviour scale points. Also, the number of friends that exhibits deviant and violent behaviour significantly predicts deviant and violent behaviour scale points. The effect of both peer relation and friends on deviant and violent behaviour scale points is positive.School bonding, (except commitment and belief element) according to social bonding theory, significantly predicts deviant and violent behaviour scale points. The effect of school bonding on deviant and violent behaviour scale points is as expected positive.The number of friends that exhibits deviant behaviour partially mediate the association between peer relation and deviant behaviour scale points. The number of friends that exhibits violent behaviour partially mediate the association between peer relation and violent behaviour scale points, too. İt is also determined that witnessing violence at school partially mediates the association between school climate and deviant behaviour scale points but fully mediates the association between school climate and violent behaviour scale points.Finally, it is determined that there have been significant difference with respect to gender, families? income level and living with both mother and father. According to results, male adolescent than female adolescent, adolescent at high income level than adolescent at low income level and adolescent not living with both mother and father than adolescent living with both mother and father have higher deviant and violent behaviour scale points. With respect to mother education, there have been no significant difference.Keywords: School Bonding, School Climate, Peer Relation, Adolescent Delinquency.Advisor: Prof. Dr. Hatice Gülsen ERDEN Number of Pages:125